Με την έλευση του νέου χρόνου ξεκλειδώνει και μία πληθώρα νέων μέτρων και μεταρρυθμίσεων που πρόκειται να επιβαρύνουν πιο πολύ τους ελεύθερους επαγγελματίες. Οι λεπτομέρειες του νέου καθεστώτος «κλείδωσαν» με τις δυο υπουργικές αποφάσεις που υπεγράφησαν από τον υφυπουργό Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Τάσο Πετρόπουλο. Το νέο τοπίο έχει ως κεντρικό πυλώνα το πραγματικό εισόδημα και ειδικότερα το πραγματικό καθαρό φορολογητέο αποτέλεσμα από την άσκηση της ασφαλιστέας δραστηριότητας του προηγούμενου έτους.
Συγκεκριμένα, η βάση υπολογισμού προκύπτει «από το πιο πρόσφατο εκκαθαρισμένο φορολογικό έτος», δηλαδή στην προκειμένη περίπτωση το 2015. Τυχόν διαφορά που θα προκύψει όταν εκκαθαριστεί το εισόδημα του 2016 «αναζητείται και συμψηφίζεται ισομερώς κατανεμημένη σε μηνιαία βάση έως τον Δεκέμβριο».
Για τη μηνιαία βάση υπολογισμού, δεδομένου ότι οι νέες εισφορές θα είναι πληρωτέες κάθε μήνα και ειδικότερα μέχρι το τέλος του επόμενου (τα πρώτα «ραβασάκια» θα πρέπει να πληρωθούν μέχρι το τέλος Φλεβάρη) διαιρείται το εισόδημα δια 12. Προσοχή, ειδικά για ασφαλισμένους ΟΑΕΕ και ΕΤΑΑ για τον καθορισμό της μηνιαίας βάσης υπολογισμού, συνυπολογίζονται τυχόν ποσά που έχουν καταβληθεί με δελτίο επαγγελματικής δαπάνης.
Στις περιπτώσεις πολλαπλής απασχόλησης -για παράδειγμα κάποιος είναι μισθωτός και ελευθεροεπαγγελματίας ή/και αυτοαπασχολούμενος ή/και αγρότης- δεν θα εφαρμόζονται αυτοτελή πλαφόν, αλλά το συνολικό εισόδημα θα αθροίζεται για να εφαρμόζεται ενιαίο για το άθροισμα πλαφόν μηνιαίου ασφαλιστέου εισοδήματος (στα 586 ευρώ το κατώτατο και στα 5.860 ευρώ το ανώτατο). Δηλαδή αν κάποιος έχει ταυτόχρονα πολλαπλή απασχόληση, θα αθροίζει το συνολικό εισόδημά του από όλες τις πηγές για να ελέγχει αν πέφτει στον πήχη του κατώτατου ή ανώτατου πλαφόν.
Η μισθωτή εργασία προηγείται της αυτοαπασχόλησης για τη συμπλήρωση των πλαφόν. Σε περίπτωση δυο ελεύθερων επαγγελμάτων (π.χ. ΟΑΕΕ και ΕΤΑΑ ή/και ΟΓΑ) προηγείται αυτό που αποφέρει το μεγαλύτερο εισόδημα. Μισθωτός που δραστηριοποιείται και ως ελευθεροεπαγγελματίας θα απαλλάσσεται από το κατώτατο πλαφόν για το ελεύθερο επάγγελμα, αρκεί να καλύπτονται συλλήβδην τα 586 ευρώ τον μήνα.
Για παράδειγμα αν εισπράττει μισθό 1.000 ευρώ και από ελεύθερο επάγγελμα 200 ευρώ, θα πληρώσει εισφορές ως μισθωτός και 26,95% επί των 200 ευρώ και όχι επί του κατώτατου πλαφόν των 586 ευρώ. Ειδικοί της κοινωνικής ασφάλισης εκτιμούν πως η ερμηνεία αυτή του νόμου επιφέρει μια κάποια «ανάσα» στους ασφαλισμένους.
Οσοι ξεκινούν δραστηριότητα ή καλλιέργεια από τον Γενάρη του 2017 και μετά, θα πληρώνουν εισφορές μέχρι και τον Δεκέμβρη του 2017 με βάση το κατώτατο πλαφόν ασφαλιστέου εισοδήματος (στα 586 ευρώ με εξαίρεση τους αγρότες και τους νέους επιστήμονες με δραστηριότητα έως 5 έτη για τους οποίους ισχύει κατώτατο πλαφόν 410 ευρώ).
Υποχρέωση για εισφορές με βάση το κατώτατο πλαφόν εισοδήματος έχουν επίσης όσοι πέφτουν πιο κάτω, όσοι δηλώνουν ζημιές, μηδενικά κέρδη ή υποχρεωτική ασφάλιση λόγω ιδιότητας χωρίς άσκηση επαγγελματικής δραστηριότητας, οι δικηγόροι σε αναστολή κ.ά. Εάν κάποιος δεν υποβάλει φορολογική δήλωση, οι εισφορές υπολογίζονται προσωρινά με το κατώτατο πλαφόν «έως ότου καταστεί δυνατός ο εντοπισμός του φορολογητέου εισοδήματος».
Σε περιπτώσεις πολλαπλής απασχόλησης -π.χ. κάποιος που είναι μισθωτός και ελευθεροεπαγγελματίας (ΙΚΑ και ΟΑΕΕ) ή αυτοαπασχολούμενος και επαγγελματίας (ΟΑΕΕ και ΕΤΑΑ) ή ασφαλιζόμενος και στον πρ. ΟΓΑ- η μηνιαία βάση υπολογισμού των πάσης φύσεως εισφορών είναι το άθροισμα του εισοδήματος από τις μισθωτές υπηρεσίες και από τη δραστηριότητα.
Όπως αναφέρει η υπουργική απόφαση, για να βρεθεί η βάση υπολογισμού λαμβάνεται κατ” αρχάς το μηνιαίο εισόδημα από την παροχή της μισθωτής υπηρεσίας και σε αυτό προστίθεται το εισόδημα των άλλων δραστηριοτήτων κατά φθίνουσα τάξη μεγέθους, ώστε η βάση υπολογισμού όπως προκύπτει από την άθροιση των επιμέρους εισοδημάτων να μην υπολείπεται του κατώτατου πλαφόν και να μην ξεπερνά το μέγιστο. Αν δεν υπάρχει μισθωτή εργασία, προτεραιότητα στην πρόσθεση έχει το εισόδημα από τη βασική πηγή βιοπορισμού (από εκεί που προκύπτουν τα περισσότερα κέρδη).
Υπενθυμίζεται πως οι ασφαλισμένοι σε ΟΑΕΕ πληρώνουν εισφορές 26,95% επί της βάσης υπολογισμού για σύνταξη και υγεία, οι επιστήμονες του ΕΤΑΑ 26,95% και όσοι έχουν επικούρηση και εφάπαξ πληρώνουν 37,95% αλλά τυγχάνουν εκπτώσεις 5-50%, ενώ οι αγρότες ΟΓΑ πληρώνουν 20,95% για το 2017 για σύνταξη και υγεία.
Για τους ελεύθερους επαγγελματίες/αυτοαπασχολούμενους ως συντάξιμες νοούνται οι θεωρητικές αποδοχές που προκύπτουν από τη μετατροπή των τεκμαρτών κατηγοριών στις οποίες κατέβαλλαν εισφορές σε μισθό. Σε περίπτωση καταβολής μειωμένων εισφορών (π.χ. μείωση κατά 30% των νέων ασφαλισμένων του ΤΕΒΕ ή του ΟΑΕΕ) αντίστοιχα μειώνεται το ποσό της ασφαλιστικής κατηγορίας επί της οποίας υπολογίζονταν οι εισφορές.
Τέλος, προβλέπεται πως οι αποδοχές θα προσαυξάνονται αν υπήρχαν κοινωνικοί πόροι. Για τους «παλαιούς» μισθωτούς στο ΤΣΜΕΔΕ η καταβληθείσα εισφορά ανάγεται σε μηνιαίες αποδοχές θεωρώντας μηνιαίο ασφάλιστρο 20%, ενώ στο ΤΣΑΥ, δεδομένου ότι ο ασφαλισμένος καταβάλλει σταθερό ποσό και ο εργοδότης ποσοστιαία εισφορά, αθροίζονται τα δύο ποσά και το σύνολο ανάγεται σε μηνιαίες αποδοχές με ασφάλιστρο 20%.
