Mια σχετικά «άγνωστη» πτυχή της ιστορίας της διάσωσης των Ελλήνων Εβραίων, που εκτυλίχθηκε στο νησί της Ζακύνθου το 1943, φέρνει στο φως το ντοκιμαντέρ «Life Will Smile», που βρίσκεται στο τελικό στάδιο της ετοιμασίας του. Τότε, 275 Έλληνες εβραϊκής καταγωγής κρύφτηκαν σε σπίτια χριστιανών του νησιού, με αποτέλεσμα να γλιτώσουν από τον θάνατο στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ηρωική ήταν η στάση του τότε δημάρχου Ζακύνθου και του αρχιεπισκόπου, που όταν τους ζητήθηκε από τους Γερμανούς να παραδώσουν λίστα με τα ονόματα των Ελλήνων Εβραίων «μέσα σε 24 ώρες», κατέθεσαν έναν κατάλογο με μόλις δύο επώνυμα: τα δικά τους.
Για το ντοκιμαντέρ μίλησε, από τις ΗΠΑ, στον ραδιοφωνικό σταθμό του Αθηναϊκού-Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων Πρακτορείο 104,9 FM, ο δημιουργός του Στέφανος Πριόβολος, μόνιμος κάτοικος της πόλης του Λος Άντζελες, όπου και ολοκληρώνεται η δημιουργία του κινηματογραφικού προϊόντος, μιας ιστορίας που «θα πρέπει στο μέλλον να διδάσκεται στο σχολεία αφού έχει μια αξία μοναδική».
«Η ιδέα προέκυψε στις 27 Ιανουαρίου 2013, διεθνή ημέρα μνήμης για τα θύματα του Ολοκαυτώματος, όταν έπεσε στην αντίληψή μου η ιστορία των Εβραίων της Ζακύνθου, μια ιστορία που δεν την πιστεύει κάποιος, όταν την ακούει. Μια ιστορία που μας πηγαίνει στο 1943 και στην απόφαση των Γερμανών να προχωρήσουν την τελική εκκαθάριση των εβραϊκών πληθυσμών, στέλνοντας όλους τους Εβραίους στον θάνατο στα στρατόπεδα συγκέντρωσης» περιγράφει ο κ. Πριόβολος, με την κεντρική ιστορία τού προς ολοκλήρωση ντοκιμαντέρ να εστιάζει στο αίτημα δύο βαθμοφόρων αξιωματικών των Ναζί να παραδοθούν στις γερμανικές δυνάμεις κατοχής όλοι οι κάτοικοι, τότε, με εβραϊκή καταγωγή.
Μια συγκλονιστική ιστορία αντίστασης
Κεντρικοί πρωταγωνιστές αυτής της ιστορίας, που πλέον μεταφέρεται στη μεγάλη οθόνη, υπήρξαν ο τότε δήμαρχος του νησιού κύριος Καρέρ, μόλις 33 ετών, με τη σύζυγό του (σε προχωρημένη εγκυμοσύνη) και ο αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος. Σε αυτούς, τότε, μεταφέρθηκε το αίτημα για παράδοση της λίστας με τα ονόματα των κατοίκων με εβραϊκή καταγωγή και την καταγραφή των περιουσιών τους «μέσα σε 24 ώρες», αίτημα που βρήκε απέναντί του μια απόλυτη άρνηση.
«Η ιστορία αυτή φανερώνει πως αυτό που τελικά παραδόθηκε στους Γερμανούς αξιωματικούς ήταν μια λίστα με μόλις δύο ονόματα, αυτά του δημάρχου και του αρχιεπισκόπου, κανένα άλλο» εξιστορεί ο κ. Πριόβολος με το ντοκιμαντέρ να εστιάζει στη συνέχεια στην άμεση συνεννόηση του Έλληνα δημάρχου με τον πρόεδρο της εβραϊκής κοινότητας ώστε να προστατευτούν όλα ανεξαιρέτως τα μέλη της κοινότητας.
Η σωτηρία 275 ψυχών μέσα σε μια βραδιά
«Αποφάσισαν και πήραν και τους 275 Εβραίους που ζούσαν τότε στη συνοικία και τους μετέφεραν στα χωριά μέσα στη νύχτα, ώστε να κρυφτούν σε σπίτια χριστιανών για όσο θα διαρκούσε ο 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος. Πάνω από 35.000 Ζακυνθινοί, χριστιανοί της Ζακύνθου, και κανείς δεν πρόδωσε έναν εβραίο για όλο το διάστημα που αυτό ήταν απαραίτητο» σημειώνει ο κ. Πριόβολος, περιγράφοντας τον πυρήνα του ντοκιμαντέρ.
Από το 1943 μέχρι το 2017, η ιστορία του «Χαμογελαστού Παιδιού» στη μεγάλη οθόνη
«Περάσαμε τόσα πολλά και έζησα». Τα λόγια αυτά προέρχονται από το βασικό πρόσωπο του ντοκιμαντέρ, «τον άνθρωπο που έχει ακόμη και σήμερα το προσωνύμιο Χαμογελαστό παιδί (σ.σ. εξού και ο τίτλος της ταινίας “Life will Smile”)» σημειώνει ο κ. Πριόβολος.
Ένας πρωταγωνιστής που προέκυψε, όταν για τις ανάγκες του ντοκιμαντέρ αναζητήθηκαν οι εν ζωή διασωθέντες εβραίοι της περιοχής. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, που έγιναν στο Τελ Αβίβ και στη Ζάκυνθο, «μας φανερώθηκε τότε και ο κύριος πρωταγωνιστής, ο 84 ετών πλέον Χαΐμ Κωσταντίνης, ένας άνθρωπος που αποτέλεσε τον ‘άνθρωπο που είπε την ιστορία’ για όλη την παραγωγή. Ένας άνθρωπος που έχει τόσο μεγάλη αγάπη για την Ελλάδα, τους Έλληνες, τους χριστιανούς, τη Ζάκυνθο, που μας κάνει όλους τους Έλληνες να νιώθουμε τόσο περήφανοι» περιγράφει ο Έλληνας δημιουργός.
Επρόκειτο και για τον διασωθέντα, πάνω στον οποίον τελικά εστιάστηκε η μεταφορά της σχετικά «άγνωστης» αυτής πτυχής της ελληνικής ιστορίας, στα γυρίσματα του 2016. Στη συνέχεια -και από τις αρχές του 2017 μέχρι και τον μήνα Μάιο- η ομάδα δημιουργίας αποφάσισε και ολοκλήρωσε την κινηματογράφηση αναπαραστάσεων «με συντελεστές αποκλειστικά ντόπιους, πρόσωπα που κατ’ ουσίαν δεν είναι ηθοποιοί αλλά απλοί άνθρωποι που βοήθησαν αφιλοκερδώς».
Το διάστημα αυτό ολοκληρώνεται το τελικό μοντάζ του ντοκιμαντέρ λίγο πριν από τα τελικά στάδια τεχνικής επεξεργασίας, που θα γίνουν στον Λονδίνο. Η τελική δημιουργία είναι έργο πολλών ανθρώπων, που πέρα από το Λονδίνο εργάζονται στο Μαϊάμι και το Λος Άντζελες, ώστε να οριστικοποιήσουν «μέσα στις επόμενες δέκα ημέρες» το τελικό μοντάζ αλλά και τον ήχο, τη μουσική, τους τίτλους. Πρόκειται για μια ομάδα, που -μεταξύ άλλων- περιλαμβάνει τη συγγραφέα Jorien Eva Klaver και τον Ελληνοαμερικανό σκηνοθέτη Drey Kleanthous.
Επόμενο βήμα μια μεγάλη κινηματογραφική παραγωγή
Η συνέχεια της ολοκλήρωσης του ντοκιμαντέρ, σύμφωνα με τον Έλληνα δημιουργό, φέρνει και την εκκίνηση μιας νέας προσπάθειας. Όπως αποκαλύπτει, υπάρχει και ένα όνειρο, να γινόταν και μια μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας, βασισμένη σε αυτά τα γεγονότα, με ηθοποιούς από το Λος Άντζελες, μια μεγάλη παραγωγή, κάτι που είναι και το επόμενο βήμα (παραγωγή με προϋπολογισμό πέντε έως και επτά εκατ. ευρώ).
Το «Life Will Smile», συμπαραγωγή και του Greek America Foundation, είναι έργο υποστηριζόμενο από την UNESCO και θα παρουσιαστεί, για πρώτη φορά στο κοινό, σε παγκόσμια επίσημη πρεμιέρα στο νησί της Ζακύνθου, στις 7 Οκτωβρίου του 2017. Μια πρεμιέρα, στην οποία, σε μια σημαντική συγκινησιακά εξέλιξη, ζήτησε και θα παραστεί και ο κ. Κωσταντίνης μαζί με 15 από τα 26 μέλη της οικογένειας του που θα έρθουν μαζί του. «Μιας οικογένειας που δεν θα υπήρχε δίχως την αυτοθυσία των κατοίκων της Ζακύνθου και μιλάμε μόνο για έναν από τους 275 διασωθέντες» σημειώνει ο Έλληνας δημιουργός.
