Φιλόδοξους στόχους για τη διαχείριση αποβλήτων θέτει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η υλοποίησή τους φαντάζει μάλλον απίθανη για την Ελλάδα, που ακόμη «παλεύει» με τις παράνομες χωματερές.
Με μεγάλη πλειοψηφία οι ευρωβουλευτές ενέκριναν χθες Τρίτη μία νέα δέσμη νομοθετικών μέτρων, η οποία προβλέπει μεταξύ άλλων ότι μέχρι το 2030 το μερίδιο των αστικών αποβλήτων που οδηγούνται σε ανακύκλωση αυξάνεται σε 70%, έναντι 44% σήμερα. Όπως εξηγεί η αντιπρόεδρος της σοσιαλιστικής ομάδας στο Ευρωκοινοβούλιο Κάτλιν βαν Βέμπρετ «για να ξεφορτωθείς τα σκουπίδια σου, η ταφή είναι ο πιο φθηνός τρόπος, αλλά και ο πλέον επιβλαβής για το περιβάλλον. Θέλουμε λοιπόν να βάλουμε έναν ιδιαίτερα φιλόδοξο στόχο: το 2030 να καταλήγει σε ταφή μόνο το 5% των αστικών αποβλήτων. Αν αναλογιστούμε ότι υπάρχουν ακόμη χώρες που θάβουν σχεδόν όλα τα σκουπίδια τους, καταλαβαίνετε ότι πρόκειται για ιδιαίτερα φιλόδοξο στόχο».
Ελλάδα και Κύπρος περιλαμβάνονται στις λίγες, πλέον, ευρωπαϊκές χώρες που οδηγούν πάνω από το 75% των αποβλήτων στην ταφή. Στην Ελλάδα η κατάσταση είναι ιδιαίτερα κρίσιμη, καθώς σε πολλές περιοχές, ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο και στα νησιά, οι τοπικοί άρχοντες δεν έχουν καν δημιουργήσει χώρους υγειονομικής ταφής (ΧΥΤΑ) και αφήνουν τα σκουπίδια να σαπίζουν σε παράνομες χωματερές, προκαλώντας συνεχώς νέες καταδίκες για την Ελλάδα και πρόστιμα από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Όπως επισημαίνει ο ευρωβουλευτής Μίλτος Κύρκος «η ανακύκλωση είναι υπόθεση των δήμων, των περιφερειών, του κάθε κράτους-μέλους. Εμείς πληρώνουμε τα πρόστιμα, γιατί έχουμε- ή δεν έχουμε καν ακόμη- υγειονομική ταφή. Αλλά στην ουσία δεν έχουμε αλλάξει την προσέγγιση που έχουμε στο ζήτημα των σκουπιδιών. Αρνούμαστε να αναλάβουμε ευθύνες, επιζητούμε μόνο να καθυστερούμε ή να μειώνουμε τα πρόστιμα. Κάνουμε δράσεις έξω από το ευρωπαϊκό μοντέλο όπως η καύση, που μπορεί σε μερικές χώρες να λειτουργεί, αλλά είναι καταστροφική στις χώρες που δεν λειτουργούν οι έλεγχοι».
Κίνητρα, όχι …τιμωρίες για τους ΧΥΤΑ
Ελλάδα και Κύπρος περιλαμβάνονται στις λίγες, πλέον, ευρωπαϊκές χώρες που οδηγούν πάνω από το 75% των αποβλήτων στην ταφή
Πριν από 20 χρόνια η Ελλάδα έγινε η πρώτη χώρα που καταδικάστηκε με περιβαλλοντικό πρόστιμο από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τη χωματερή του Κουρουπητού, κοντά στα Χανιά. Μέχρι το περασμένο φθινόπωρο διαδοχικές κυβερνήσεις είχαν αναγκαστεί να πληρώσουν πάνω από 36 εκατομμύρια ευρώ σε πρόστιμα για παράνομες χωματερές. Και αυτό συμβαίνει, τη στιγμή που η υπόλοιπη Ευρώπη ακολουθεί την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», επισημαίνει ο Μίλτος Κύρκος. «Στις Βρυξέλλες, αν κατεβάσω λάθος σκουπίδια σε λάθος μέρα ή ανακατεμένα σκουπίδια, πληρώνω εγώ προσωπικά το κόστος. Με πιάνουν και μου έρχεται το ‘μπουγιουργντί̓. Αυτή είναι η συμμετοχή του πολίτη με την αρνητική πλευρά, δηλαδή της τιμωρίας. Αλλά υπάρχουν και κίνητρα φυσικά. Γι αυτό στην Ευρώπη η ανακύκλωση είναι τόσο προχωρημένη», λέει ο έλληνας ευρωβουλευτής στην Deutsche Welle.
Από τη στιγμή που η Ελλάδα δεν έχει καν δημιουργήσει αρκετούς ΧΥΤΑ, δηλαδή σύγχρονους χώρους για την ταφή αποριμμάτων, είναι δυνατόν μέχρι το 2030 να αφήσει πίσω της τους ΧΥΤΑ, ώστε να περάσει στην ανακύκλωση και μάλιστα σε ποσοστό 70%; Η εισηγήτρια του Κοινοβουλίου για τη διαχείριση αποβλήτων, Σιμόνα Μποναφέ, δηλώνει ότι η νέα νομοθεσία δεν βασίζεται σε απειλές, αλλά σε κίνητρα για την ανακύκλωση. Απαντώντας σε σχετική ερώτηση γάλλου δημοσιογράφου η ιταλίδα ευρωβουλευτής αποφεύγει, με διπλωματικό τρόπο, ακόμη και να κατονομάσει τις χώρες που επιμένουν στην ταφή των αποριμμάτων. «Ιδιαίτερα στην ανατολική Ευρώπη, αλλά όχι μόνο, βλέπουμε αυτήν την τακτική» λέει η Σιμόνα Μποναφέ. «Τη βλέπουμε και στην πατρίδα μου, αν και εκεί υπάρχουν μεγάλες διαφορές ανάμεσα στις περιφέρειες. Αρχικά η Κομισιόν είχε επιτρέψει εξαιρέσεις από την υλοποίηση της οδηγίας. Εμείς λέμε ότι δεν μπορεί να υπάρξουν εν λευκώ εξαιρέσεις, αλλά η κάθε εξαίρεση πρέπει να συνοδεύεται από συγκεκριμένο σχέδιο για την ένταξη των χωρών αυτών στο νέο μοντέλο. Δεν θέλουμε μία λογική τιμωρίας, θέλουμε όμως συγκεκριμένα εργαλεία, για παράδειγμα κονδύλια από τα διαρθρωτικά ταμεία, τα οποία θα βοηθήσουν και αυτές τις χώρες να εκπληρώσουν τους στόχους».
Υποσχέσεις για νέες θέσεις εργασίας
Φιλόδοξους στόχους για τη διαχείριση αποβλήτων θέτει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Οι διαφωνίες μεταξύ των κρατών-μελών ήταν ίσως και η αιτία που η αρχική πρόταση της Επιτροπής Μπαρόζο για περιορισμό των ΧΥΤΑ και αύξηση της ανακύκλωσης είχε μπει στο συρτάρι, αλλά η Επιτροπή Γιούνκερ την επανέφερε τον Δεκέμβριο του 2015. Απομένει τώρα η συζήτηση στο Συμβούλιο Υπουργών, η οποία δεν θα είναι εύκολη. Ωστόσο, η εισηγήτρια Σιμόνα Μποναφέ αισιοδοξεί ότι η υπόθεση μπορεί να «κλείσει» στη διάρκεια της μαλτέζικης προεδρίας, δηλαδή μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2017.
Άλλωστε, επισημαίνει η Κάτλιν βαν Βέμπρετ, η «στροφή» προς την πράσινη οικονομία, με περισσότερη ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση πρώτων υλών, υπόσχεται πολλές νέες θέσεις εργασίας. «Το ζήτημα δεν είναι μόνο οικολογικό, αλλά και οικονομικό» τονίζει η βελγίδα ευρωβουλευτής. «Μιλάμε για μία αλλαγή του οικονομικού μοντέλου, με την προοπτική να δημιουργήσουμε νέες δουλειές. Η Κομισιόν υπολογίζει ότι, βραχυπρόθεσμα, μπορούν να προκύψουν έως και 900.000 θέσεις εργασίας, αν κάνουμε αυτό που πρέπει».
