Τι θα λέγατε, αν για να διώξετε τη μελαγχολία και το άγχος, πίνατε λίγο μελισσόχορτο; Το ίδιο θα μπορούσατε να κάνετε με το θυμάρι, αν αισθάνεστε κρυωμένοι και βήχετε, αλλά και με πολλά βότανα που μέχρι πρότινος πιστεύατε ότι προορίζονταν μόνο για τα φαγητά σας. – Φάρμακα στο φλιτζάνι! –
Η χρήση των βοτάνων ως θεραπευτικό φάρμακο έχει τις ρίζες της στο μακρινό παρελθόν της ανθρώπινης ιστορίας. Πρόκειται μάλιστα για μια πρακτική που συνεχίστηκε μέχρι πρόσφατα, όταν η φαρμακοβιομηχανία άρχισε να παρασκευάζει χημικά φάρμακα για να αντικαταστήσει τη βαλεριάνα, την μπελαντόνα, τη μαντζουράνα και πολλά άλλα βότανα, που όμως τα τελευταία χρόνια αρχίζουν να ξανακερδίζουν το ενδιαφέρον, όχι μόνο των απλών ανθρώπων αλλά και των επιστημόνων. Σήμερα, περίπου το 80% του παγκόσμιου πληθυσμού χρησιμοποιεί αποκλειστικά φαρμακευτικά φυτά, ενώ περίπου το 50% των φαρμάκων έχουν ως βάση κάποια φυσική ουσία.
Τα ζεστά ροφήματα, όπως το τσάι και τα αφεψήματα βοτάνων, επιτρέπουν την ενυδάτωση του οργανισμού, τόσο χάρη στη θερμοκρασία στην οποία λαμβάνονται, όσο και στα μεταλλικά στοιχεία που περιέχουν. Παρ’ όλα αυτά είναι σημαντικό να μην αντικαθιστούν το κανονικό νερό και να μην υπερβάλετε με τις ποσότητές τους.
Όμως, πέρα από την απόλαυση της στιγμής, τα ροφήματα αποδεικνύονται ευεργετικά για την υγεία. Μάθετε λοιπόν πώς τονώνουν τον οργανισμό σας αυτά που βάζετε στο φλιτζάνι σας.
Οι μορφές τους
Αφέψηµα
το αφέψημα είναι ένα συμπυκνωμένο ρόφημα που γίνεται με το σιγοβράσιμο των σκληρών μερών των βοτάνων, όπως οι ρίζες, οι φλοιοί, τα ξυλώδη στελέχη, οι καρποί και οι σπόροι. Για να μας δώσουν τις ευεργετικές τους ιδιότητες τα βράζουμε από 5 ως 20 λεπτά – ανάλογα με την αντοχή κάθε φυτού στη θερμότητα
- Δοσολογία: Βράζουμε 3 κουταλιές της σούπας σε 2 φλιτζάνια νερό
Έγχυµα
Είναι μέθοδος που ενδείκνυται για τα φύλλα, τα άνθη και τα πέταλα, αλλά όχι για τις ρίζες. Επίσης, χρησιμοποιείται και όταν δεν θέλουμε να φύγουν τα πτητικά συστατικά, όπως στις περιπτώσεις των αρωματικών φυτών. Για να το παρασκευάσουμε, βράζουμε το νερό και μόλις αρχίσει να βράζει το κατεβάζουμε από τη φωτιά και ρίχνουμε μέσα το βότανο. Το αφήνουμε από 10 ως 20 λεπτά, το σουρώνουμε και το πίνουμε. Το έγχυμα δεν διατηρείται και πρέπει να το πιούμε αμέσως.
- Δοσολογία: Από 1 ως 3 κουταλάκια γλυκού για κάθε φλιτζάνι νερό
Εκχύλισμα
Μουλιάζουμε τα βότανα μέσα σε νερό ή οινόπνευμα και μετά γίνεται συμπύκνωση με εξάτμιση. Με αυτόν τον τρόπο φτιάχνουμε ρευστά, πυκνόρρευστα ή στερεά εκχυλίσματα. Τα υγρά εκχυλίσματα που υπάρχουν στο εμπόριο είναι συμπυκνωμένα. Αυτά που πωλούνται σε σκόνη έχουν υποστεί προηγουμένως εξάτμιση. Για τις μορφές αυτές, υπολογίζουμε ένα κουταλάκι του τσαγιού εκχύλισμα για ένα φλιτζάνι βραστό νερό.
Τσάι
Το φυτό από το οποίο παράγεται το τσάι έχει τις ρίζες του στη νότια Ασία. Από την επεξεργασία των φύλλων του, μπορεί να πάρει κανείς διάφορες ποικιλίες. Ξεχωρίζουν το πράσινο τσάι που είναι πιο διαδεδομένο στην Ανατολή και το μαύρο τσάι, που είναι πιο διαδεδομένο στη Δύση.
Η βασική διαφορά εντοπίζεται στο γεγονός ότι το πρώτο είδος τσαγιού αποξηραίνεται αμέσως χωρίς να υποστεί καμία ζύμωση, κάτι που επιτρέπει στα φύλλα του να διατηρούν ακέραια τα θρεπτικά τους συστατικά.
Το τσάι περιέχει θεοβρωμίνη και θεοφυλλίνη, δύο διεγερτικές ουσίες που χρησιμοποιούνται ακόμα και για την παρασκευή ορισμένων φαρμάκων. Σύμφωνα με ορισμένες μελέτες, το τσάι θα μπορούσε να προστατέψει ακόμα και από καρκίνο του πεπτικού συστήματος. Οι πληθυσμοί που καταναλώνουν άφθονο πράσινο τσάι, παρουσιάζουν μικρότερα ποσοστά καρκίνου του στομάχου και του οισοφάγου. Σύμφωνα με άλλες έρευνες, το τσάι μπορεί να προφυλάξει το δέρμα από τις βλαβερές ακτινοβολίες και να φρενάρει τη διαδικασία γήρανσης.
Θεραπευτικές ιδιότητες
Το τσάι αποδεικνύεται αποτελεσματικό στην καταπολέμηση:
- της κούρασης: ένα φλιτζάνι τσαγιού περιέχει περίπου τη μισή καφεΐνη σε σύγκριση με ένα φλιτζάνι καφέ. Η διεγερτική δράση όμως αυτού του ροφήματος είναι λιγότερο «επιθετική» προς τον οργανισμό,
- της διάρροιας: μαζί με λεμόνι, το τσάι αποτελεί ένα ιδανικό στυπτικό φάρμακο. Ακόμα, μπορεί να φανεί χρήσιμο ως συμπλήρωμα για την αναπλήρωση των χαμένων υγρών,
- του άσθματος και της αλλεργικής ρινίτιδας: ορισμένες ουσίες του τσαγιού, όπως η θεοφυλλίνη, δρουν βρογχοδιασταλτικά και διευκολύνουν την αναπνοή,
- της γαστρεντερίτιδας: οι τανίνες του τσαγιού ασκούν μία καταπραϋντική δράση στο στομάχι και το έντερο,
- της τερηδόνας: σύμφωνα με αμερικανικές έρευνες, το τσάι περιέχει πολύ φθόριο και έτσι συμβάλλει στη διατήρηση της υγείας των δοντιών.
Σε περίπτωση κούρασης και ελαφριών διαταραχών, μπορείτε να πιείτε 3 φλιτζάνια την ημέρα για 1-2 βδομάδες. Σε γενικές γραμμές πάντως, είναι καλύτερα να μην ξεπερνάτε τα 2 φλιτζάνια ημερησίως, γιατί το τσάι είναι διεγερτικό.
*Το τσάι αντενδείκνυται σε όσους:
- υποφέρουν από άγχος, αϋπνία ή ταχυπαλμία. Αν δεν μπορείτε να στερηθείτε αυτό το απολαυστικό αφέψημα, τότε προτιμήστε την έκδοση χωρίς τεΐνη.
- παρουσιάζουν δυσκοιλιότητα,
- έχουν έλκος, γιατί το μαύρο τσάι διεγείρει τη δραστηριότητα του στομάχου και μπορεί να προκαλέσει περαιτέρω ερεθισμό.
Τσάι του βουνού
Το κλασικό τσάι του βουνού που παλιά δεν έλειπε από κανένα σπίτι και ήταν το πρώτο αφέψημα που ετοίμαζε κάποιος για το κρυολόγημα. Το τσάι του βουνού φύεται σε όλα τα ελληνικά βουνά. Ανάλογα δε με το μέρος στο οποίο φυτρώνει, παίρνει και το όνομα, όπως τσάι του Ολύμπου, του Παρνασσού κ.λπ.
Το τσάι του βουνού έχει πεπτικές, θερμαντικές, τονωτικές και αποτοξινωτικές ιδιότητες και επιδρά ευεργετικά σε:
- Κρυολογήματα
- Φλεγμονές του ανώτερου αναπνευστικού
- Την καταπολέμηση της δυσπεψίας και των γαστρεντερικών διαταραχών
Συγκεκριμένα, το αφέψημά του βοηθά στην πέψη, στην αντιμετώπιση των κρυολογημάτων και παθήσεων του αναπνευστικού συστήματος. Αποτελεί πραγματικό φάρμακο στην καταπολέμηση του βήχα, ειδικά αν προσθέσουμε κανέλα και μέλι. Είναι τονωτικό, αποτοξινωτικό, διουρητικό και χρησιμοποιείται ενάντια στη διάρροια. Επειδή δεν περιέχει καφεΐνη, όπως το κινέζικο τσάι, μπορεί να καταναλωθεί άφοβα σε αρκετή ποσότητα. Οι θεραπευτικές του ιδιότητες βοηθούν ακόμη στην καταπολέμηση των παθήσεων των τριχοειδών αγγείων και της καρδιάς, χάρη στις φλαβονοειδείς ουσίες που περιέχει. Τέλος, το αφέψημα με λεμόνι και μέλι είναι αντισηπτικό και μαλακώνει το λαιμό.
Χαμομήλι
Το φυτό του χαμομηλιού είναι ένα από τα πιο χρήσιμα στον τομέα της βοτανοθεραπείας. Το χαμομήλι περιέχει ουσίες με αντιφλεγμονώδεις, αντισπασμωδικές και καθαρτικές ιδιότητες. Γι’ αυτούς τους λόγους, μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε για:
- να χαλαρώσετε. Πιείτε ένα φλιτζάνι χαμομήλι λίγη ώρα πριν πέσετε στο κρεβάτι, έτσι ώστε να απολαύσετε έναν βαθύ και αδιατάραχτο ύπνο,
- να χωνέψετε,
- να καταπραΰνετε τους εμμηνορροϊκούς πόνους, καθότι το χαμομήλι χαλαρώνει το μυϊκό σύστημα της κοιλιάς.
Ωστόσο, σε ορισμένα άτομα με προδιάθεση, το χαμομήλι μπορεί να επιφέρει ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα, όπως για παράδειγμα ναυτία και διέγερση.
Κριθάρι
Ένα καλό υποκατάστατο του καφέ για όποιον δεν μπορεί να καταναλώσει καφεΐνη, είναι ο καφές από κριθάρι, ο οποίος πέρα από το σκούρο χρώμα του, δεν έχει καμία σχέση με το συνηθισμένο ρόφημα. Έχει ελαφρώς διαφορετική γεύση, αλλά είναι εξίσου απολαυστικό χωρίς να επιφέρει τις παρενέργειες του «αυθεντικού» προϊόντος. Το κριθάρι δεν έχει καμία αντένδειξη. Αντιθέτως, μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά της κούρασης και της αδιαθεσίας που συνοδεύει το κρυολόγημα, καθότι περιέχει μεταλλικά στοιχεία όπως φώσφορο, μαγνήσιο και μαγγάνιο.
Φασκόμηλο
Το φασκόμηλο ήταν γνωστό από την αρχαιότητα. Αναφέρεται συχνά από αρχαίους συγγραφείς, οι οποίοι το εκθείαζαν ιδιαιτέρως. Το φασκόμηλο ως αφέψημα είναι καταπραϋντικό για το στομάχι, διευκολύνει την πέψη και μαλακώνει το λαιμό. Είναι εξαίρετο τονωτικό για ασθενείς που βρίσκονται σε ανάρρωση και ενδείκνυται σε όσους πάσχουν από υπερκόπωση. Συνιστάται σε άτομα που υποφέρουν από υψηλή εφίδρωση και είναι διουρητικό. Αποτελεί ιδανικό ρόφημα για διαβητικούς. Είναι αντισηπτικό και αντιβακτηριδιακό, καταστέλλει τον έντονο βήχα και είναι κατάλληλο για παθήσεις και λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος.
Γλυκόριζα
Είναι ένα πολυετές φυτό που το συναντάμε ως αυτοφυές κυρίως στη Μακεδονία. Συλλέγεται από το φθινόπωρο μέχρι το τέλος Μαρτίου.
Το αφέψημα της έχει σπασμολυτική δράση και χρησιμοποιείται σε ενοχλήσεις στομάχου. Επίσης, είναι πολύ αποτελεσματικό στον ξηρό βήχα ως μαλακτικό και αποχρεμπτικό.
*Προσοχή:
Γενικά δεν πρέπει να καταναλώνεται σε υψηλές δόσεις, επειδή προκαλεί υπέρταση, οίδημα και υποκαλιαιμία. Πρέπει οπωσδήποτε να αποφεύγεται από τους υπερτασικούς. Επίσης, αντενδείκνυται σε άτομα με προβλήματα στη χοληδόχο κύστη, ηπατική κίρρωση, νεφρική ανεπάρκεια, αλλά και στην κύηση.
Ευκάλυπτος, τίλιο και εχινάκεια
Είναι ωφέλιμα κατά των ιώσεων των χειμερινών μηνών, όπως είναι ο βήχας, το κρυολόγημα και η γρίπη, γιατί έχουν ανακουφιστικές και αποχρεμπτικές ιδιότητες (το τίλιο και ο ευκάλυπτος) και ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα (η εχινάκεια).
Πώς να τα ετοιμάσετε:
Ανακατέψτε αποξηραμένα φύλλα ευκαλύπτου, άνθη τίλιου και ρίζες εχινάκειας. Βάλτε δύο κουταλάκια από το μίγμα σε ένα φλιτζάνι καυτού νερού και αφήστε το για 20 λεπτά. Στη συνέχεια, σουρώστε το και πιείτε το με μικρές ρουφηξιές στη διάρκεια της μέρας. Μπορείτε ακόμα να φτιάξετε ένα αφέψημα μόνο με τις ρίζες της εχινάκειας, για να επωφεληθείτε στο μάξιμουμ από τα ενεργά συστατικά της: αφήστε μία κουταλιά ρίζας να βράσει σε 250ml νερού για 15 λεπτά σε χαμηλή φωτιά. Σουρώστε το και πιείτε το.
Ρίγανη
Η ρίγανη είναι η χαρά των ελληνικών βουνών. Αναφορές από την αρχαία Ελλάδα την καθιστούν σύμβολο χαράς και ευτυχίας, καθώς συνήθιζαν το στεφάνι στους γάμους να περιέχει και κλαδιά ρίγανης.
Η ρίγανη αποτελεί έξοχο φάρμακο σε περιπτώσεις κρυολογήματος και βήχα, καθώς και σε λοιμώξεις του αναπνευστικού. Είναι ιδανικό ρόφημα για τους κολικούς του στομάχου και των εντέρων, διευκολύνει την πέψη και καταπραΰνει τον πόνο των δοντιών. Το αφέψημα και έγχυμα του φυτού δρα σαν διουρητικό μέσο σε ασθένειες των νεφρών, σε ρευματικές παραμορφώσεις των αρθρώσεων, παράλληλα με κατάλληλη δίαιτα. Ακόμη, χρησιμοποιείται από παλιά για γυναικολογικά προβλήματα, σαν εμμηναγωγό στην επώδυνη έμμηνη ρύση, αλλά και στην εμμηνόπαυση.
Αφέψημα:
βράζουμε για λίγα λεπτά ένα κουταλάκι του γλυκού ρίγανη σε ένα μπρίκι νερό. Το σουρώνουμε και το πίνουμε ζεστό με μέλι.
Για έγχυμα:
Ένα κουταλάκι του γλυκού ρίγανη σε ένα μπρίκι με καυτό νερό. Το αφήνουμε 10 λεπτά, το σουρώνουμε και το πίνουμε ζεστό με μέλι.
Θυµάρι
Τα κλαδιά του, που συλλέγονται πριν την άνθιση και κατά τη διάρκειά της το καλοκαίρι. Το φυτό αποξηραίνεται σε σκιά και σε θερμοκρασία χαμηλότερη των 35° C. Το έγχυμα του χρησιμοποιείται για λοιμώξεις του θώρακα και ως αποχρεμπτικό σε βρογχική καταρροή.
*Προσοχή:
Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Επίσης, σε πολύ υψηλές τοξικές δόσεις μπορεί να προκαλέσει πονοκέφαλο, ίλιγγο και νεφρικές διαταραχές.
Μελισσόχορτο
Το μελισσόχορτο ή μελισσοβότανο οφείλει το όνομά του στο ότι προσελκύει έντονα τις μέλισσες. Ανθίζει το καλοκαίρι και αυτοφύεται παντού. Το φυτό έχει τη μυρωδιά του λεμονιού εξαιτίας ενός αιθέριου ελαίου που περιέχει.
Θεωρείται ελιξίριο μακροζωίας και τονώνει, δυναμώνοντας ολόκληρο τον οργανισμό. Βοηθά στην καλή λειτουργία του καρδιαγγειακού συστήματος, ηρεμεί το νευρικό σύστημα, διώχνει τη μελαγχολία και το άγχος, ενώ καταπραΰνει πεπτικά προβλήματα, κολικούς του στομάχου και των εντέρων. Είναι σπασμολυτικό, εφιδρωτικό, κατάλληλο κατά του πυρετού και της εποχικής γρίπης, ενώ μειώνει την αυξημένη αρτηριακή πίεση.
Tσουκνίδα, για αποτοξίνωση
Η τσουκνίδα βοηθά σε ζάχαρο, αναιμία και είναι καλό αντιοξειδωτικό. Πίνεται ως αφέψημα. Έχει εξαιρετικές διουρητικές και καθαρτικές ιδιότητες. Η δράση της αυτή οφείλεται στην ικανότητά της να αλκαλοποιεί το αίμα και να ευνοεί την αποβολή των όξινων υπολειμμάτων του μεταβολισμού..
Πώς να τη χρησιμοποιήσετε:
Aκολουθήστε ένα πρόγραμμα αποτοξίνωσης μία βδομάδα κάθε μήνα. Δεν έχετε παρά να προετοιμάσετε ένα εκχυμα τσουκνίδας ρίχνοντας 50 γραμμάρια αποξηραμένα φύλλα σε ένα λίτρο βραστό νερό και αφήνοντάς τα για 10 λεπτά (κρατώντας κλειστό το καπάκι της κατσαρόλας).
Αφού σουρώσετε το εκχύλισμα, πίνετε μισό ποτήρι κάθε τρεις ώρες. Εναλλακτικά, μπορείτε να καταναλώνετε ένα κουταλάκι του γλυκού φρέσκο χυμό τσουκνίδας (ή ένα φιαλίδιο) κάθε πρωί και άλλο ένα κάθε μεσημέρι για διάστημα μιας βδομάδας.
