Εδώ και χρόνια, αγαπημένο μου πέρασμα στην Ήπειρο είναι αυτό της Πύλης. Μαγική διαδρομή μέχρι τα ανατολικά Τζουμέρκα μέσα από μικρές κορυφές βουνών με τα φωτεινά νερά του Άραχθου να κόβουν με το γαλάζιο τους το πράσινο. Εδώ, στην Κυψέλη Άρτας, χωριό που ένα ποτάμι χώρισε σε τρεις συνοικισμούς, συνάντησα τον πολυτεχνίτη Τρύφωνα Παπαϊωάννου, χαμένο μέσα στο μεγάλο του ξυλουργείο. Θα τον έλεγα ιδιαίτερο, ίσως και χαρισματικό αφού μπορεί και αξιοποιεί με τον καλύτερο τρόπο όλα τα υλικά που του δίνει απλόχερα εδώ η φύση. Πέτρα, ξύλο, σίδερο και φυσικά χώμα. Η αλήθεια είναι ότι χάθηκα μέσα στη συζήτηση μαζί του, που από τα δέντρα πήγαινε στα βουνά, από εκεί στα μέλισσες και σε ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί ένας καλοδουλεμένος εγκέφαλος.
«Γεννήθηκα σε μαντρί! Ούτε καν η μαμή που ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου περιγράφει δεν με ξεγέννησε. Από τα 13 μου είμαι μέσα στα μελίσσια και στην τέχνη του ξύλου που υπηρετώ πάνω από είκοσι χρόνια. Με αυτές τις εικόνες λέω ότι μεγάλωσα. Πήγα Αθήνα, δοκίμασα, επέστρεψα. Πάλι στη γη μου, πες για να γίνει κάτι παραπάνω, να πάρει λίγη ζωή αυτός ο ευλογημένος τόπος όπως του αξίζει». Περπατήσαμε μέχρι το καφενείο που ο ίδιος πριν χρόνια έφτιαξε με ξύλο. Στο σχολείο σταμάτησε για να τραβήξω μια φωτογραφία. Την έκανα! Η νεαρή δασκάλα του χωριού έπαιζε παθιασμένα ποδόσφαιρο με τα τρία συνολικά αγόρια της τάξης της. Έπρεπε να το δω αυτό για να καταλάβω τον λόγο επιστροφής του φιλοξενούμενου.
«Βέβαια εδώ δεν ήρθα για μεγάλο δημογραφικό κομμάτι αλλά για τα μύρτιλα που καλλιεργείς. Από αυτά ξεκίνησέ μας και πες μου γιατί έγινε αυτή η ιδιαίτερη επιλογή. Πως το εθνικό φρούτο του Καναδά βρέθηκε στα Τζουμέρκα…».«Κι εδώ Καναδάς είμαστε όταν χιονίζει και το θερμόμετρο δε σηκώνει κεφάλι. Το φυτό αυτό επιλέχτηκε γιατί αντέχει μέχρι μείον τριανταπέντε βαθμούς. Ιδανικό για τα βουνά μας. Είναι φοβερό να φεύγει το χιόνι, να λιώνουν οι πάγοι και να το βλέπεις ζωντανό και γεμάτο καρπούς. Αλλά αυτός μπορώ να πω ήταν δεύτερος λόγος επιλογής. Το πρώτο που εξέτασα ήταν το έδαφος. Είναι όξινο και με πήγε καταρχήν στην καστανιά, που έχει το μειονέκτημα του χρόνου αφού αργεί να δώσει καρπούς, συν κάποιες αρρώστιες που την ξεκληρίζουν. Έτσι έγινε μύρτιλα η κατάσταση για να μην πάνε άδοξα τα χωράφια. Φυσικά για να φτάσεις στον καρπό θέλει πολύ περισσότερη δουλειά από τα δέντρα. Είναι σαν αμπέλι που χρειάζεται συνεχώς φροντίδα».
Μόνο η φύση και τα ανθρώπινα χέρια
Και την είδα τη φροντίδα στο κτήμα του Τρύφωνα όπου με πήγε με το αγροτικό του. Δάσος, βράχια και κάποιες πινελιές άγριας γης. Είπα να στήσουμε για φωτογράφιση και σε δύο λεπτά ετοίμασε το σκηνικό. Τα προϊόντα νομίζω ότι έλαμπαν στο φυσικό τους χώρο. Χυμός σε μπουκάλι μπίρας -αγαπώ-, και μια υπέροχη μαρμελάδα που θύμιζε παλιά συνταγή σε εκτέλεση.
«Εντυπωσιακό το ότι χρησιμοποιείς αγαύη για γλυκαντικό. Αυτό δηλώνει πιο πέρα ψάξιμο».
«Τα προϊόντα που παράγονται είναι ο χυμός, η μαρμελάδα, τα αποξηραμένα και τα φρέσκα μύρτιλα για Ιούλιο και Αύγουστο. Για την ακρίβεια τότε μαζεύουμε Τετάρτη απόγευμα, δίνουμε τις παραγγελίες στη μεταφορική και την Πέμπτη το μεσημέρι τρως φρούτο που δεν μπήκε ψυγείο. Είναι, για να επιστρέψω, κρίμα τόσο μικρές ποσότητες που μαζεύονται ρόγα ρόγα με το χέρι να τις ποτίζουμε με ζάχαρη. Όλη η παραγωγή στήθηκε και για διαβητικούς».
«Τα δικά σου δηλαδή μύρτιλα δεν βουτάνε σε λάδι ή χυμό μήλου…»
«Άλλη ιστορία αυτό. Πρόσεξε! Τα πέντε κιλά του φρούτου δίνουν ένα κιλό στην αποξήρανση. Αν τα βουτήξεις σε λάδια και χυμούς ξαναπαίρνουν το βάρος τους, αλλά εσύ δεν τρως το μύρτιλο που θέλεις. Υπάρχει κι αυτή η ιστορία με τη συσκευασία. Ζητάνε των 100 γραμμαρίων οι εταιρίες για να γεμίσουν τον τόπο πλαστικό. Δεν φτιάχνω εγώ. Αγόρασε κάτι παραπάνω όποτε μπορείς». Πίσω στο χωριό και στο εργαστήριο είδα το αποξηραντήριο που έφτιαξε με τα χέρια του. Πολύ προσεκτική δουλειά. Αλλά αυτό το μηχάνημα δεν είναι το μόνο που έφτιαξε ο Τρύφωνας. Φίλος του χρειάστηκε τριβείο ρίγανης και η τιμή αυτού ήταν 28000 ευρώ.
«Πότε να γίνει απόσβεση με ρίγανη. Ποτέ! Έτσι έκανα ένα ανοξείδωτο μηχάνημα που ανήκει στην κοινότητα των “Τζουμέικερς” (Tzou…makers). Πρόκειται για ένα ανοιχτό εργαστήριο στο οποίο μια κοινότητα ανθρώπων, συνεργατικά, σχεδιάζει και κατασκευάζει εργαλεία για αγροτική παραγωγή μικρής κλίμακας. Μάλιστα, το ανοξείδωτο τριβείο ρίγανης, κατατέθηκε σε ευρωπαϊκό διαγωνισμό με 175 προτάσεις και πήρε το χρυσό μετάλλιο πριν δύο χρόνια».
Δύσκολα τελειώνεις την κουβέντα με τον Τρύφωνα. Έχει μια ορμή ο λόγος του που βασίζεται στις πολλές του εμπειρίες. Μου μίλησε και για το βιολογικό του μέλι, για τη διαδρομή που ακολουθούνε οι μέλισσες μέχρι την αλπική, τη γεμάτη με βότανα ζώνη, για τον τρόπο που παράγεται η γύρη, για τη βασίλισσα που μεγαλώνει μόνο με βασιλικό πολτό, για τους κηφήνες που πεθαίνουν αφού ερωτευτούν και για ένα νέο μελίσσι που ετοιμάζεται να φτιάξει και που θα ζει κάτω από το χώμα.
Πηγή: athensvoice.gr
