Η σύνταξη του φακέλου υποψηφιότητας του πολιτιστικού τοπίου ήταν το αποτέλεσμα συστηματικής συνεργασίας των υπηρεσιών του υπουργείου Πολιτισμού και της Περιφέρειας Ηπείρου. Στην όλη διαδικασία προετοιμασίας του φακέλου εργάστηκαν επιστήμονες πολλών και διαφορετικών ειδικοτήτων, αρχαιολόγοι, ιστορικοί, δασολόγοι, βιολόγοι, περιβαλλοντολόγοι, αρχιτέκτονες, οικονομολόγοι, εθνολόγοι.
Η προσπάθεια ξεκίνησε το 2011 με πρωτοβουλία του συλλόγου «Ζαγορισίων Κοινότητα», που συγκροτήθηκε γι αυτό το λόγο, ενώ μετέπειτα το «εγχείρημα» στήριξαν ο δήμος Ζαγορίου .
Η πρώτη επίσημη ανακοίνωση για τον φάκελο ένταξης έγινε το 2019 από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, στη Βίτσα Ζαγορίου.
Σε δήλωσή της η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, αναφέρει πως «το Ζαγόρι, μια μοναδικής ομορφιάς και ιδιαίτερης αξίας και σημασίας περιοχή της πατρίδας μας, αποτελεί την πρώτη ελληνική υποψηφιότητα που υποβάλλεται στην UNESCO, για εγγραφή στον κατάλογο των πολιτιστικών τοπίων. Η προετοιμασία του φακέλου ήταν μακρά και σύνθετη. Απαίτησε στενή συνεργασία με την Περιφέρεια Ηπείρου, με την οποία έχουμε πάντα μια πολύ καλή συνεργασία, καθώς και με έναν μεγάλο αριθμό επιστημόνων διαφορετικών ειδικοτήτων».
Σύμφωνα με την ίδια ανακοίνωση, ο φάκελος υποψηφιότητας περιλαμβάνει όλα τα απαραίτητα κεφάλαια που αναδεικνύουν την εξέχουσα οικουμενική αξία του πολιτιστικού τοπίου του Ζαγορίου, εκτενείς αναφορές για τη βιοποικιλότητα, την πανίδα και τη χλωρίδα του τόπου, το ξεχωριστό φυσικό περιβάλλον με τα ποτάμια, τη χαράδρα του Βίκου, τους ιδιαίτερους γεωλογικούς σχηματισμούς. Περιλαμβάνει ακόμα κεφάλαια που αναφέρονται στην ιστορική αναδρομή της περιοχής, με έμφαση στον 17ο και 18ο αιώνα, στην πλούσια αρχιτεκτονική κληρονομιά που εναρμονίζεται με το φυσικό περιβάλλον, στα μνημεία όλων των εποχών και περιέχει τις απαραίτητες πληροφορίες για τους υπεύθυνους φορείς προστασίας. Στον φάκελο εντάσσεται, επίσης, ο πλούτος της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς όπως η μουσική, τα πανηγύρια και οι παραδόσεις. Μέρος του φακέλου αποτελεί το σχέδιο διαχείρισης, με σκοπό την προστασία όλων αυτών των στοιχείων και την ανάδειξή τους.
Η εξέλιξη αυτή θα σηματοδοτήσει μια «νέα εποχή» για το Ζαγόρι.
