Κάθε μέρα περίπου 2,5 πεντάκις εκατομμύρια bytes πληροφοριών παράγονται από τις διασυνδεμένες συσκευές μας, δημιουργώντας ένα ταχύτατα επεκτεινόμενο πεδίο ανθρώπινης γνώσης και επιτρέποντας χωρίς προηγούμενο πρόσβαση στις ζωές μας. «Η κοινωνική επιστήμη αρχίζει και γίνεται πραγματική επιστήμη», επισημαίνει ο Σεθ Στίβενς-Νταβίντοβιτς, στο βιβλίο του «Όλοι λένε ψέματα» («Everybody lies», εκδ. Bloomsbury). «Και αυτή η νέα, πραγματική επιστήμη πρόκειται να βελτιώσει σημαντικά τις ζωές μας», συνεχίζει ο επιστήμονας δεδομένων και επισκέπτης καθηγητής στο Wharton School του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια.
Το ότι ο Στίβενς-Νταβίντοβιτς δεν καταφέρνει να θωρακίσει τα επιχειρήματά του για να υποστηρίξει την άποψη αυτή, λίγη σημασία έχει. Το «Όλοι λένε ψέματα» είναι μία παθιασμένη και συναρπαστική εξερεύνηση αυτών των νέων πηγών δεδομένων, πολλές εξ’ αυτών προερχόμενες από τη Google, όπου έχει εργαστεί στο παρελθόν ο συγγραφέας. «Είμαι πλέον πεπεισμένος ότι οι αναζητήσεις στο Google αποτελούν τις πιο σημαντικές πληροφορίες που έχουν αντληθεί ποτέ για τον ανθρώπινο ψυχισμό», σημειώνει.
Αναμφίβολα, αυτά τα δεδομένα ρίχνουν καινούργιο φως σε κάθε είδους διαμφισβητούμενα θέματα, όπως η ψυχική ασθένεια, η σεξουαλικότητα, η παιδική κακοποίηση, οι εκτρώσεις, η διαφήμιση, η θρησκεία και η υγεία. Σε έναν πιο πεφωτισμένο κόσμο, αυτή η γνώση σίγουρα θα χρησιμοποιούταν για να βελτιώσει την κοινωνική πολιτική και να αντιμετωπίσει τις ανισότητες της εποχής μας.
Ο λόγος που ο Στίβενς-Νταβίντοβιτς θεωρεί τα δεδομένα της Google τόσο σημαντικά είναι επειδή ο κόσμος τείνει να μην λέει ψέματα όταν πραγματοποιεί online αναζητήσεις, αντίθετα με όταν αλληλεπιδρά με φίλους, συγγενείς και δημοσκόπους. Στο κάτω κάτω, γιατί να εξαπατήσεις τον εαυτό σου όταν προσπαθείς να βρεις κάτι χρήσιμο; Υπό αυτή την έννοια, υποστηρίζει, οι μηχανές αναζήτησης μοιάζουν με έναν «ψηφιακό ορό της αλήθειας», που αποκαλύπτει τους πραγματικούς μας εαυτούς αντί για τις περσόνες που προβάλλουμε δημοσίως.
Ο συγγραφέας αντλεί πληροφορίες και από δεδομένα άλλων πηγών, όπως τη Wikipedia, το Pornhub και την ρατσιστική ιστοσελίδα Stormfront, προκειμένου να αποκαλύψει μια εκπληκτική ποικιλία ανθρώπινων αδυναμιών, προκαταλήψεων, νευρώσεων και φετίχ. Ποιος φανταζόταν ότι τόσοι πολλοί άνθρωποι κάνουν σεξ με λούτρινα ζώα;
Ρατσισμός και εκλογές
Κάποιες από τις άλλες ανακαλύψεις του συγγραφέα είναι εξίσου εντυπωσιακές, αν όχι τρομακτικές. Για παράδειγμα, ο Στίβενς-Νταβίντοβιτς εξερευνά τα δεδομένα που εξετάζουν τη σχέση μεταξύ ρατσισμού και εκλογών. Οι αναζητήσεις στο Google για τη λέξη «nigger» αποδεικνύουν ότι πολλοί Δημοκρατικοί στον Βορρά έχουν παρόμοιες ρατσιστικές απόψεις με τους Ρεπουμπλικάνους του Νότου, ακόμη κι αν δεν τις εκφράζουν τόσο συχνά δημοσίως.
Τα δεδομένα επιτρέπουν επίσης στο συγγραφέα να εξερευνήσει ορισμένους μύθους. Αντίθετα με όσα λέγονται για την ανάδυση των εικονικών «θαλάμων ηχούς» (echo chambers, δηλαδή ομάδες συζήτησης όπου όλοι μοιράζονται τις ίδιες απόψεις), ο Στίβενς-Νταβίντοβιτς θεωρεί ότι έχεις πολλές περισσότερες πιθανότητες να συναντήσεις κάποιον με αντίθετες πολιτικές απόψεις στο Internet παρά έξω από αυτό.
Αλλά ίσως η πιο σημαντική παρατήρηση στο βιβλίο έχει να κάνει με την ανισότητα στις ΗΠΑ και το πώς η γεωγραφία μερικές φορές είναι παράγοντας εξίσου καθοριστικός με την κοινωνική τάξη για τις ευκαιρίες της ζωής μας. Διαπιστώνει ότι σε μερικές περιοχές των ΗΠΑ οι πιθανότητες ενός φτωχού παιδιού να «επιτύχει» είναι το ίδιο υψηλές με άλλες αναπτυγμένες χώρες του κόσμου, ενώ σε άλλες περιοχές οι ευκαιρίες αυτές είναι χαμηλότερες από κάθε συγκρίσιμη χώρα.
