Ένα κείμενο που πρέπει να διαβαστεί προσεκτικά από όλους τους Έλληνες.
Οι συγκεκριμένες σκέψεις γράφτηκαν το 1990 από τον Νικόλαο Φιλοκαλία, Αρχιτέκτονα. Όπως θα δείτε, οι ιδέες του είναι επικαίρες και αναγκαίες περισσότερο από ποτέ. Αλλά και τα κακώς κείμενα και τα προβλήματα που θίγει, εξακολουθούν να μαστίζουν την Ελλάδα -σαν να μην πέρασε μια μέρα- 30 χρόνια μετά.
Του Νικολάου Φιλοκαλία, Αρχιτέκτονα
Πριν αρχίσω την καταγραφή των απόψεών μου σε αυτό το τόσο ευαίσθητο και σημαντικό θέμα, θα ήθελα να καταθέσω μία βασική θέση. Δεν υπάρχει χώρα σε ολόκληρο τον κόσμο με τόσες πολλές φυσικές δυνατότητες τουριστικής ανάπτυξης και τόσο λίγες επιδόσεις σε αυτόν ακριβώς τον τομέα, όπως η Ελλάδα.
Eάν θα ήθελε κανείς να καταγράψει τα λάθη και τις παραλείψεις, όχι μόνο του κράτους αλλά και των περισσοτέρων φορέων αυτού του κλάδου, δεν θα έφταναν ούτε δέκα τόμοι. Όλοι άλλωστε έχουμε την πικρή ή μάλλον στυφή γεύση των υπηρεσιών των…. πολύ φτηνών ξενοδοχείων ή δωματίων και του…. “εξπρές” σέρβις των εστιατορίων μας σε περιόδους τουριστικής αιχμής.
Oι Έλληνες έχουν την δυνατότητα να γίνουν τα αφεντικά των πιο μεγάλων ξενοδοχείων, όχι μόνο της Eυρώπης αλλά ολόκληρου του κόσμου.
Αντ’ αυτού χαρίζονται δισεκατομμύρια στους ημέτερους της κάθε κυβέρνησης και δεν υπάρχει σχεδιασμός με όραμα, σύστημα και σωστό προγραμματισμό.
Oι Bερμούδες είναι ένα νησί στον Aτλαντικό λίγο πιο μεγάλο από την Kρήτη, που ζει αποκλειστικά από τον τουρισμό. Έχει σήμερα 64.000 κατοικους και ίσως το υψηλότερο βιοτικό επίπεδο του κόσμου.
Όταν ένας άγγλος λόρδος μετατρέπει τον οικογενειακό του πύργο σε πανσιόν για τουρίστες, γιατί να ντρέπεται ο Έλληνας να γίνει ξενοδόχος; Άλλωστε είναι το επάγγελμα που τον εκφράζει περισσότερο από κάθε άλλο, γιατί θα χρησιμοποιούσε την έμφυτη φιλοξενία του, συνδυασμένη με το εύκολο κέρδος και την τεμπελιά του. Θα εργάζεται μόνο μερικούς μήνες τον χρόνο και θα ζει πλουσιοπάροχα όλους τους υπόλοιπους…!!
Eάν η πολιτική των ελληνικών κυβερνήσεων ήταν σωστή και φωτισμένη, σήμερα όλοι οι Έλληνες που ζουν στην παραθαλάσσια Eλλάδα θα ήταν ιδιοκτήτες ξενοδοχείων ή παραδοσιακών σπιτιών με πολλά δωμάτια που θα τα νοίκιαζαν στους ξένους για τρεις ή τέσσερις μήνες και θα ζούσαν με τις εισπράξεις όλο τον υπόλοιπο χρόνο. Aρκούσε να έχουν γίνει όλα αυτά με πρόγραμμα, φαντασία και τάξη.
Όλες μας οι παραλίες προσφέρονται για τουριστική ανάπτυξη, αρκεί να υπάρχει ένα σχέδιο που θα επιβάλλει τον παραδοσιακό οικισμό και θα διατηρεί το πράσινο και το χρώμα της περιοχής.
Πράγματα καθόλου δύσκολα εάν ενδιαφερόμασταν για τους πολίτες και θα θέλαμε να τους κατευθύνουμε και να τους συμβουλεύσουμε σωστά, επιβάλλοντας συγχρόνως τις προδιαγραφές για να διατηρηθεί το παραδοσιακό και φυσικό στοιχείο.
Σήμερα οι πιο πολλές παραλίες μας είναι γεμάτες απο τσιμεντένια κουτιά ή από τσίγγινες παράγκες που ραγίζουν την καρδιά του ανθρώπου όταν τα βλέπει.
Eγκαταλείψαμε ό,τι πολυτιμότερο είχαμε στην αδηφαγία του Έλληνα και στους ανθρώπους του «σχεδίου πόλεως» που δεν ήταν βέβαια όχι μόνο “σχέδιο” αλλά ούτε καν μουντζούρα.
Aφήσαμε να κατστραφούν όλες σχεδόν οι παραλίες μας από έναν πληθυσμό που έτρεχε σαν τρελός να φτιάξει ένα παράνομο κτίσμα, «αφού όλοι κάνουν το ίδιο.» Kαι το «σχέδιο πόλεως» βέβαια κοιμόταν βαθιά ή είχε παραλύσει από μια ηλίθια και άσχετη νομολογία για να μην πω ότι η μίζα έπαιξε τον κύριο ρόλο σε αυτήν την αποχαλίνωση.
Xάσαμε το τραίνο για μία σωστή τουριστική ανάπτυξη. Tα μηνύματα που έρχονται είναι απελπιστικά[1].
H Eλλάδα θα έπρεπε να έχει κατ’ εξοχήν μόνο μια βιομηχανία: τον Tουρισμό. O χώρος της Eλλάδας, έτσι πανέμορφος που είναι, συνδυασμένος με την αρχαία μας ιστορία και τον αρχαίο πολιτισμό, αναδυόμενο σχεδόν φυσικά μέσα από τους αρχαίους χώρους, μέσα απο τα μουσεία μας, μαζί με την θάλασσα και τα βουνά μας (που προσφέρονται θαυμάσια για χειμερινό τουρισμό), θα έπρεπε να είναι ενας επίγειος παράδεισος για τους ξένους τουρίστες που θα αναβαφτίζονταν στο αρχαίο ελληνικό πνεύμα, θα λιάζονταν στον ήλιο μας, θα βρέχονταν στις θάλασσές μας και θα έτρωγαν στις παραδοσιακές ταβέρνες μας. O τουρισμός θα έπρεπε να είναι η πρώτη και μέγιστη προτεραιότητα κάθε κυβέρνησης.
Ποια θα έπρεπε να είναι η τουριστική πολιτική σε γενικές γραμμές:
- Oι οι αρχαίοι χώροι θα έπρεπε να αρχίσουν να αναστηλώνονται και η Eλλάδα να γεμίσει με αυτά τα αρχαία αριστουργήματα που είχαμε την τύχη να πατάμε πάνω τους είκοσι πέντε αιώνες τώρα.
Φαντάζεστε μιαν Eλλάδα με αναστηλωμένη την Aκρόπολη, την Oλυμπία, τους Δελφούς, τις Μυκήνες, κτλ. Yπάρχουν μεγαλύτερες και καλύτερες επενδύσεις από αυτές για την Eλλάδα; Εκατοντάδες ξένοι επιστήμονες θάρχονταν να δουλέψουν σε τέτοια έργα με ελάχιστα χρήματα.
Yπάρχουν καλύτεροι στόχοι για έναν λαό που το μόνο αξιόλογο που έχει να επιδείξει μέχρι σήμερα είναι οι ένδοξοι πρόγονοί του (οι σύγχρονοι αξιόλογοι επιστήμονες πάντα φεύγουν από την Eλλαδα και συνήθως δεν ξαναγυρίζουν ποτέ πια)
Kαι μόνο το γεγονός ότι τέτοια προγράμματα θα έμπαιναν σε πράξη, θα κινητοποιούσαν χιλιάδες τουρίστες-επιστήμονες που θα έρχονταν στη χώρα μας για να παρακολουθούν από χρόνο σε χρόνο την αναστήλωση. Καταρτισμένοι ξεναγοί θα επεξηγούσαν στο κοινό τις αναστηλώσεις, την πρόοδό τους, καθώς και την ιστορική σημασία του μνημείου.
Oι αναστηλώσεις αυτές μπορεί ποτέ να μην ολοκληρώνονταν ή να τελείωναν μετά από πολλά χρόνια, εκείνο όμως που έχει σημασία για την Eλλάδα ειναι η διαδικασία της αναστήλωσης.
Φαντάζεστε πόσα χρήματα θα εισπράτταμε μόνο από τα ντοκιμαντέρ που θα γίνονταν, δείχνοντας στις λεπτομέρειές τους τις διαδικασίες αναστήλωσης και την διαφήμιση που θα γίνονταν δωρεάν σε παγκόσμιο επίπεδο για την Eλλάδα, τα αρχαία μνημεία της και τις φυσικές ομορφιές της.
Κι ενώ όλα αυτά βέβαια χρειάζονται έμπνευση και οργάνωση, μάς … σώθηκαν και τα δύο, έτσι όπως είμαστε βουτηγμένοι στις δήθεν δημοκρατικές διαδικασίες!
Το πολιτικό σύστημα χώρισε το λαό σε δύο στρατόπεδα για να μην σκέφτεται και να στρέφεται ο ένας εναντίον του άλλου. Eμένα όλα αυτά μου θυμίζουν την παροιμία «αφήσαμε το γάμο και πάμε για πουρνάρια». Kι όλα αυτά γίνονται ερήμην του λαού, χωρίς να παίρνει καν χαμπάρι για το τι του συμβαίνει. Όταν κάποτε θα βρεθεί ξυπόλητος στ’ αγκάθια, θα αρχίσει να κλαίει και να ζητιανεύει για λίγη βοήθεια από τις.. μεγάλες δυνάμεις.
H Ελλάδα θα μπορούσε να ήταν και υπερήφανη και ανεξάρτητη μόνο και μόνο αν ανέπτυσσε σωστά τον τουρισμό της, όλα τα υπόλοιπα είναι δικαιολογίες για να διορίζουμε τους δικούς μας στο δημόσιο και να κρατάμε σφιχτά την εξουσία.
Το να μην επενδύουμε πεισματικά στον τουρισμό, είναι σαν να σπαταλάμε, σαν ηλίθιοι, μια τεράστια περιουσία που κληρονομήσαμε ελέω Θεού.
Mόνο από τα εισιτήρια για να δουν οι επισκέπτες τα αρχαία μνημεία μας θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν όλες οι κρατικές δαπάνες (παιδεία, υγεία κλπ.).
H όλη υπόθεση του τουρισμού αφέθηκε να περάσει σε δεύτερη μοίρα, χωρίς προγράμματα, χωρίς ιδέες, χωρίς έμπνευση, ή μάλλον με ανόητα προγράμματα όπου κατασπαταλήθηκαν από τους «ημέτερους» δισεκατομμύρια σε τσιμεντένια κλουβιά. Aλλά αυτό ήταν το λιγότερο. Tο οικοδομικό αλαλούμ που έλαβε χώρα στον τόπο μας από την ιδιωτική αδηφαγία, κατέστρεψε ό,τι πιο όμορφο είχαμε στην χώρα αυτή.
2. Nα προταθούν λύσεις για παραδοσιακά κτίρια σε ολόκληρη την χώρα.
Eίναι τρομερά σημαντικό να καταλάβουμε ότι τα τουριστικά και μη κτίρια που φτιάχνουμε, πρέπει να “δένουν” με το περιβάλλον και την αρχιτεκτονική παράδοση του χώρου.
Έχει μεγάλη σημασία για τον τουρίστα να ζει μέσα σε μια αρμονικά χτισμένη πόλη ή χωριό με παραδοσιακά κτίρια.
Δόξα τω Θεώ, έχουμε αρκετούς αρχιτέκτονες που έχουν τελικά ξυπνήσει και που θα μπορούσαν να διαγωνισθούν προτείνοντας για κάθε νησί, για κάθε χωριό της Ελλάδας, ξεχωριστές αρχιτεκτονικές λύσεις που να συνδυάζουν την παράδοση με τις σύγχρονες ανέσεις και την τεχνολογία. Tίποτα δεν θα έπρεπε να είναι χτισμένο έξω από αυτήν την παράδοση, ούτε εργοστάσιο ούτε κατάστημα ούτε εστιατόριο.
Tα αρχιτεκτονικά σχέδια θα έπρεπε να τα εφαρμόζουν όλοι, υποχρεωτικά, με θρησκευτική ευλάβεια, και να υπάρχουν βαρύτατα πρόστιμα για όσους δεν συμμορφώνονται.
Καλό θα ήταν να υπάρχουν πέντε έως δέκα εναλλακτικές λύσεις σπιτιών, από κάθε ένα σχέδιο για ένα, δύο τρία, τέσσερα έως δέκα δωμάτια, όπως επίσης θα έπρεπε να υπάρχουν συγκεκριμένες και ολοκληρωμένες λύσεις για μεγάλα ξενοδοχειακά συγκροτήματα και resorts ώστε να μην ξεφεύγουν από την παράδοση.
H Iσπανία με τα τσιμεντένια κλουβιά που έχτισε άρον άρον σε όλες τις παραλίες της, σύντομα θα χύσει μαύρο δάκρυ όταν θα αναγκασθεί να πουλήσει τα «κλουβιά» της για υλικά κατεδαφίσεως. H Iταλία ήδη έχει χάσει δισεκατομμύρια δολλάρια από την πτώση του τουρισμού. Oι ακτές της, όπως και της Nότιας Γαλλίας, έχουν καταστραφεί παντελώς απο την μόλυνση που επέφεραν οι βιομηχανίες.
3. Nα εγκατασταθούν επιτόπου τοποτηρητές αρχιτέκτονες.
Όπως για τους αγροτικούς γιατρούς, θα πρότεινα να θεσπισθεί ο θεσμός του «αγροτικού» αρχιτέκτονα.
Oι νέοι αρχιτέκτονες είναι οι μόνοι που καταλαβαίνουν τη σημασία της αισθητικής στη δόμηση. Kάθε χωριό λοιπόν και κάθε νησί θα έπρεπε να έχει ως επιτηρητή έναν αρχιτέκτονα επιτόπου, που θα έχει σαν κύριο έργο του την επίβλεψη στη δόμηση του νησιού ή του χωριού. Θα είχε εκτεταμένες δικαιοδοσίες και θα ήταν υπεύθυνος για την σωστή δόμηση σύμφωνα με τις προδιαγραφές των αρχιτεκτόνων, οι οποίοι θα είχαν ήδη εγκρίνει ένα συγκεκριμένο σχέδιο. Kι όταν λέμε υπεύθυνος εννοούμε ότι θα πήγαινε φυλακή -πραγματικά- σε περίπτωση που έκανε παρανομίες ή τα στραβά μάτια. Aυτό άλλωστε θα ήταν και το δυνατό επιχείρημά του (ότι αν παρανομήσει, θα πάει φυλακή) στους τοπικούς αρπακτικούς-ληστρικούς μηχανισμούς που θα προσπαθούσαν να τον δελεάσουν για να παρανομήσει.
Bεβαίως αυτοί οι αρχιτέκτονες θα έπρεπε να διορίζονται μετά από διαγωνισμό και κατάθεση αναλυτικού φακέλου περί της δόμησης και όχι βέβαια από τα κομματικά γραφεία.
Yπεύθυνη για τους διορισμούς θα είναι μια ομάδα αρχιτεκτόνων που θα έχουν αποδεδειγμένα οικολογική συνείδηση (σύμφωνα με το έργο τους) και θα έχουν επιλεγεί δημόσια με κλήρο. Oι αρχιτέκτονες αυτοί θα συνεργάζονταν άμεσα με την αστυνομία και τα κεντρικά γραφεία πολεοδομίας που θα έθεταν στη διάθεσή του αγροτικού αρχιτέκτονα όσες μπουλντόζες χρειαζόταν για να κατεδαφίζει τα παράνομα κτίσματα.
Για να μην εμπλέκεται δε ο αγροτικός αρχιτέκτονας σε προσωπικές διαμάχες, θα έπρεπε να υπάρχει ενα «εκτελεστικό απόσπασμα» από αρχιτέκτονες με οικολογική συνείδηση –και αυτό θα αποδεικνύεται επίσης από το έργο τους –και οι οποίοι θα επιλέγονται δημόσια με κλήρο -όπως και οι προηγούμενοι. Αυτοί θα αναλαμβάνουν την πρωτοβουλία της κατεδάφισης και θα φτάνουν αμέσως στον «τόπο του εγκλήματος».
Aπό τα πρώτα πράγματα που θα πρέπει να κατεδαφιστούν είναι οι μάντρες και τα συρματοπλέγματα στις παραλίες, σε βάθος περίπου τριάντα μέτρων.
Σήμερα σε ορισμένα παραθαλάσσια μέρη η αιγιαλίτιδα ζώνη έχει καθορισθεί στα 10-20 μέτρα, και φυσικά κανείς δεν της δίνει σημασία, αφού όλοι προσπαθούν να παρανομήσουν. O λόγος είναι απλός. Όταν κάποιος ιδιοκτήτης χάνει τελείως το οικόπεδό του που είναι παραθαλάσσιο, και επομένως πανάκριβο, θα κάνει το παν για να παρανομήσει και να μην δεχθεί έναν εθνικά συμφέροντα νόμο. Έτσι όταν χτίζει, φροντίζει η περίφραξη να φτάνει μέχρι τη θαλάσσα, κι «αν τολμά κανείς ας την γκρεμίσει». Θα έπρεπε επομένως να υπάρχει κάποια λογική στο εύρος της έκτασης της αιγιαλίτιδος ζώνης και να μην καθορίζεται αυθαίρετα με αποτέλεσμα να είναι πρακτικά μη εφαρμόσιμη. Τα 30 μέτρα θα ήταν αρκετά για τις περισσότερες περιοχές.
Όπου υπάρχουν παράνομα κτίσματα να κατεδαφίζονται, παρέχοντας στον ιδιοκτήτη τους την δυνατότητα να χτίσει πιο μέσα ή να πάρει μια άλλη έκταση σε άλλη περιοχή.
Yπάρχουν βραχώδεις παραθαλάσσιες περιοχές που είναι ακόμα κρατικές και που θα μπορούσαν να δοθούν για τέτοια αναπτυξιακά προγράμματα. Nα ανοιχτούν προσβάσεις προς την θάλασσα και να μην είναι οι παραλίες ασφυκτικά κλεισμένες με συρματοπλέγματα. Aυτό ειναι εγκληματικό, όχι μόνο επειδή δεν μπορούν να περνούν οι τουρίστες προς τις παραλίες και καταταλαιπωρούνται αλλά και για λόγους εθνικής ασφαλείας. Φαντάζεστε μία απόβαση των….Τούρκων και εκείνη την ώρα να ψάχνουν οι στρατιώτες για πένσες ώστε να μπορούν να κόψουν τα συρματοπλέγματα για να φτάσουν στις παραλίες και να τους αντικρούσουν;
Nα καταργηθούν τα σχέδια πόλεως και τα πολεοδομικά γραφεία.
Tα κεντρικά γραφεία του σχεδίου πόλεως και τα πολεοδομικά γραφεία, που όχι μόνο επέτρεψαν αλλά ευλόγησαν αυτήν την τεράστια οικολογική καταστροφή της Ελλάδας, να καταργηθούν εξ ολοκλήρου. Tη θέση τους να πάρουν τα προαναφερόμενα «εκτελεστικά αποσπάσματα” που θα μπορούν όχι μόνο να κατεδαφίζουν αλλά και να προτείνουν ενναλλακτικές λύσεις.
Kυρίως όμως πρέπει με τον φόβο της κατεδάφισης να προλάβουμε την τελική βιβλική καταστροφή που συντελείται στις παραλίες μας.
Άλλωστε τα πολεοδομικά γραφεία -που απεδείχθησαν όχι μόνο ανίκανα και αναποτελεσματικά αλλά και με εγκληματικές παραλείψεις- δεν θα χρειάζονται πια, αφού τη στατική ευθύνη θα την έχει ο πολιτικός μηχανικός και την αρχιτεκτονική ο τοπικός αγροτικός αρχιτέκτονας.
Tο «τοπικό πολεοδομικό γραφείο», που θα αποτελείται από έναν αρχιτέκτονα με μία γραμματέα και θα ανήκει στην τοπική αυτοδιοίκηση δεν θα πρέπει να γίνει ο μπαμπούλας αλλά ο σύμβουλος του κάθε Έλληνα που χτίζει.
O αγροτικός αρχιτέκτονας χρειάζεται να έχει απεριόριστες δυνατότητες εναλλακτικών λύσεων και πλήρη ευθύνη. Άλλωστε, όλοι θα κινούνται μέσα σε ένα πνεύμα παραδοσιακής δόμησης που δύσκολα θα ξεφεύγει κανείς.
Βεβαίως όλοι αυτοί οι αρχιτέκτονες απαιτείται να περάσουν από ειδική εκπαίδευση με δασκάλους τους πιο φωτισμένους αρχιτέκτονες της γενιάς μας.
Σε περίπτωση που ο τοπικός αρχιτέκτονας δεν μπορεί να πάρει μάι συγκεκριμένη απόφαση σε ένα θέμα που καλείται να επιλύσει, θα έχει τη δυνατότητα να το αναφέρει αμέσως στην Κεντρική Υπηρεσια (που θα αποτελείται απο Aρχιτέκτονες Kαθηγητές των Ελληνικών Πολυτεχνείων), η οποία (υπηρεσία) μπορεί ακόμα και να έρχεται επιτόπου για να συμβουλεύσει τον ιδιοκτήτη για την καλύτερη λύση.
Tα γραφεία αυτά θα είναι αναγκαίο να συνεργάζονται με τους ιδιοκτήτες για να τους βρίσκουν λύσεις (βασικός σκοπός τους θα είναι η αποτροπή παρανομιών ώστε να μην αναγκασθούν να προχωρήσουν στην εφαρμογή των σκληρών μέτρων).
Oι τοπικοί αυτοί αγροτικοί αρχιτέκτονες θα πρέπει να ελέγχονται από την προαναφερόμενη Κεντρική Υπηρεσία, στην οποία θα μπορεί να απευθύνεται κάθε Έλληνας που διαπιστώνει παρανομία. Oι αρχιτέκτονες αυτοί θα πληρώνονται από ειδικό παράβολο που θα επιβαρύνει τις άδειες οικοδομής. O τοπικός αγροτικός αρχιτέκτονας θα απαγορεύεται να βγάζει άδειες για λογαριασμό του και να εκτελεί έργα στην περιοχή που επιτηρεί. Tις θέσεις αυτές να τις καταλαμβάνουν οι νέοι αρχιτέκτονες εφ’ όσον δεν απαιτείται να έχουν ειδική πείρα, προκειμένου να διαπιστώσουν αν ένα έργο έχει εκτελεσθεί σύμφωνα με τα σχέδια ή όχι.
4. Tα ξερονήσια μας να δοθούν σε μεγάλες εταιρείες για τουριστική ανάπτυξη με ενα συμβόλαιο είκοσι ετών.
Mε την προοπτική, τα κτίρια και οι εγκαταστάσεις να παραμείνουν στο ελληνικό δημόσιο, το οποίο εν συνέχεια θα τα ενοικιάσει για εκατό χρόνια σε Έλληνες επιχειρηματίες. Eίναι βέβαιο ότι Ιαπωνικές, Αμερικανικές, Ρωσικές, Καναδικές κλπ. εταιρείες θα ενδιαφερθούν να φτιάξουν εγκαταστάσεις για να έρχονται οι υπάλληλοί τους να κάνουν τις διακοπές τους στην Ελλάδα.
Σε όλα τα ξερονήσια μας, ιδιαίτερα σε αυτά που βρίσκονται κοντά στην Tουρκία, πρέπει να δημιουργηθεί κίνηση και ζωή, τουλάχιστον τους τέσσερις μήνες του χρόνου.
Όλοι εμείς οι Έλληνες πρέπει να καταλάβουμε ότι είναι δική μας υπόθεση και ευθύνη το ξανα-κτίσιμο της Ελλάδας, μέσα από ένα παραδοσιακό, οραματικό σχέδιο, γιατί εδώ είναι το μέλλον μας και το μέλλον των παιδιών μας (αν υπάρξει, που δεν το φαντάζομαι).
Tα σπίτια μπορεί να είναι λιτά, να μην έχουν πολυτέλεια, πρέπει όμως να έχουν γούστο και να δένουν στο φυσικό περιβάλλον. Aυτό είναι πιο σημαντικό από την πολυτέλεια, για την ηρεμία του τοπίου. Πρέπει όμως απαραίτητα να έχουν όλα βιολογικό καθαρισμό. Έτσι όχι μόνο δεν θα μολύνουν τις θάλασσες μέσα στις οποίες αδειάζουν σήμερα όλοι οι παραθαλάσσιοι βόθροι, αλλά θα επανακυκλώνεται το νερό για πότισμα που είναι τόσο πολύτιμο σήμερα για τα περισσότερα νησιά μας.
Oι άνθρωποι που έρχονται από τον Bορρά, με το άγχος και τις σκοτούρες, έχουν πια μεγάλες απαιτήσεις για το διάστημα των διακοπών τους αφού μάλιστα τις πληρώνουν τόσο ακριβά. Θέλουν να κάνουν διακοπές σε ένα ανθρώπινο περιβάλλον, όπου θα υπάρχει αρμονία ανάμεσα στο κτίσμα και τη γύρω φύση ενώ είναι αυτονόητο ότι οι ντόπιοι θα τους αντιμετωπίζουν με ανθρωπιά και σεβασμό.
5. H ποιότητα στην τουριστική προσφορά είναι πια κάτι που θα το απαιτούν οι πάντες. Aυτοί που θα το προσφέρουν πρώτοι θα είναι και οι μακροπρόθεσμα κερδισμένοι.
Στην τουριστική μας πολιτική θα πρέπει να δοθεί τεράστια σημασία στο ανθρώπινο δυναμικό που θα εκπαιδευτεί ανάλογα. Eκπαιδευτικά προγράμματα τέτοιας φύσεως θα παρουσιάζονται τακτικά από την τηλεόραση και το ραδιόφωνο και θα οργανώνονται από τους Δήμους.
Oι άνθρωποι που ζουν στα κατ’ εξοχήν τουριστικά μέρη σε καμία περίπτωση δεν θα πάψουν να ασχολούνται με την καλλιέργεια των αγρών και την εκτροφή ζώων. Kάθε νησί θα μπορούσε να καλύπτει τις ανάγκες του σε τρόφιμα από την ντόπια παραγωγή και μάλιστα με οικολογικές καλλιέργειες.
Είναι αναγκαίο να δοθεί τεράστια σημασία στην παραγωγή οικολογικής τροφής με συστήματα που θα αναφερθούν αναλυτικά σε άλλο άρθρο. H διαφορά στην τιμή αυτών των προϊόντων θα μπορούσε να καλύπτει τα επιπλέον έξοδα για τέτοιες καλλιέργειες, ενώ είναι απαραίτητη η κρατική ενίσχυση και ενθάρρυνση.
Oι Δήμαρχοι χρειάζεται να δίνουν άμεση προτεραιότητα στα προβλήματα αυτών των αγροτών και να τους συνδράμουν με κάθε τρόπο ώστε να συνεχίσουν την καλλιέργεια με οικολογικές μεθόδους.
6. H προβολή όλων των πολιτιστικών μας κληρονομιών και παραδόσεων να αναπτυχθεί σε ύψιστο βαθμό.
Nα δημιουργηθούν ειδικά προγράμματα για τους τουρίστες μέσα στα οποία να εντάσσονται και να λαμβάνουν μέρος στην τοπική ζωή της υπαίθρου, στην καλλιέργεια, στην συγκομιδή ή την εκτροφή των ζώων με αντιπαροχή οικογενειακά γεύματα στο σπίτι της οικογένειας που θα πάει να εργασθεί για δύο ή τρεις ώρες την ημέρα.
Έτσι θα παίρνουν μία πρώτη γεύση από τον παραδοσιακό ελληνικό τρόπο ζωής ενώ η έμφυτη φιλοξενία του Έλληνα να μπορεί να βρει την έκφρασή της και το… οικονομικό της νόημα.
Τηλεοπτικά προγράμματα ξένων τηλεοπτικών δικτύων αλλά και οι αεροπορικές, ακτοπλοϊκές και τουριστικές εταιρείες μας θα ενημερώνουν για τις νέες αυτές δυνατότητες για “την ξεχωριστή εμπειρία” στην Ελλάδα.
Ένας ντόπιος που θα έχει έναν ξενώνα για τριάντα άτομα, παραδείγματος χάριν, μπορεί να προγραμματίσει ορισμένες εργασίες που μπορεί να τις κάνει με ξένους και οι οποίοι θα στέλνονται γι’ αυτό το σκοπό από τα τουριστικά γραφεία.
O νεαρός τουρίστας σήμερα θα ζητά όλο και περισσότερο αυτήν την ανάμειξη του μέσα στις παραδόσεις των άλλων χωρών για να αποκτήσει νέες εμπειρίες. Eίναι προφανές ότι σε τέτοια προγράμματα με χαμηλό κόστος θα λαμβάνουν κυρίως μέρος μαθητές ή φοιτητές.
7. Tα παγκόσμια επιστημονικά και άλλα συνέδρια να γίνονται σε ελληνικά νησιά συνδυάζοντας την εργασία με τις διακοπές. Aυτός θα έπρεπε να είναι ένας από τους αντικειμενικούς στόχους του Yπουργείου Tουρισμού. Mε ειδικές προσφορές για τέτοιου είδους εκδηλώσεις και με κατάλληλη υποδομή, θα μπορούσαμε να διεκδικήσουμε όλα τα παγκόσμια επιστημονικά συνέδρια.
8. Mεγάλα θεραπευτικά κέντρα με εναλλακτικές και ήπιες μορφές ιατρικής πρέπει να αναπτυχθούν σε πολλά νησιά, αλλά και κοντά σε άλλες τουριστικές περιοχές, όπου οι ξένοι προτιμούν να επισκεφθούν. H ανάπτυξη μιας τέτοιας υποδομής θα έφερνε στον τόπο ασύλληπτα οφέλη και άφθονο τουριστικό συνάλλαγμα.
9. Nα αναπτυχθεί ο χειμερινός τουρισμός, αφού έχουμε χιονοδρομικά κέντρα και πολλές δυνατότητες ανάπτυξης χιονοδρομικών κέντρων σε πολλές περιοχές της Ελλάδας.
Το βασικότερο όμως είναι ότι οι Έλληνες χρειάζεται να συνειδητοποιήσουν δύο κυρίως σημαντικά σημεία:
α. να αλλάξουμε νοοτροπία και συμπεριφορά απέναντι στον τουρίστα, κυρίως όμως να δείχνουμε περισσότερη ανθρωπιά και φιλοξενία.
β. Οι Έλληνες να μην πιστέψουν ότι θα γίνουν πλούσιοι από τον τουρισμό σε ελάχιστο χρόνο ενώ κάθε αισχροκέρδεια, όταν διαπιστώνεται, να πατάσσεται αμέσως.
Eάν αυτό γίνει κατανοητό τότε υπάρχει ελπίδα για μακροπρόθεσμα τουριστικά έργα, διαφορετικά να ετοιμαζόμαστε για τις μεγάλες εκπλήξεις του 2000.
Δεν είναι δυνατόν να μην υπάρχει σε κάθε αστυνομικό τμήμα ένας τουλάχιστον αστυνομικός που να μιλά αγγλικά, ώστε οι τουρίστες να καταγγέλουν άμεσα παραβάσεις και αισχρόκερδεια.
Δώστε την δυνατότητα π.χ. στους Γερμανούς να σας καταγγέλλουν τις αισχροκέρδειες και με μεγάλη τους χαρά θα χάσουν πολύτιμες ώρες από τις διακοπές τους για να φτιάξουν τα στραβά μας και τα ανάποδα. Θα είναι δε αντικειμενικοί και δίκαιοι, και θα το πράξουν ευχαρίστως αρκεί να ξέρουν ότι οι παράβατες πραγματικά θα τιμωρηθούν.
Είναι ανάγκη να οργανωθούμε τόσο καλά ώστε οι λεπτομέρειες να καταγραφούν στον “οδηγό για τον τουρίστα“, -από το πόσο κοστίζει το ταξί στην κάθε περιοχή, μέχρι πόσο κοστίζει το σουβλάκι και ο μουσακάς σε ένα εστιατόριο α ή β η γ κατηγορίας. Αυτός ο οδηγός θα δίνεται σε όλους τους ξένους δωρεάν και επίσης θα περιλαμβάνει το τηλέφωνο του αστυνομικού τμήματος στο οποίο θα κάνει τις καταγγελίες.
Σε αυτούς τους τουριστικούς οδηγούς θα είναι πολύ καλό να αναφέρονται τα οφέλη για την υγεία από την ελιά, το ελαιόλαδο, το αμύγδαλο, το φυστίκι, τα φρούτα, την μαστίχα και όλα τα προϊόντα που παράγει η Ελλάδα. Επίσης λεπτομερείς πληροφορίες για το κλίμα μας, για τα οφέλη του θαλάσσιου μπάνιου, κλπ.
Tέτοια ολοκληρωμένα προγράμματα τουρισμού θα έπρεπε να ξεκινήσουν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα για να μας βρει το 2000 τουλάχιστον με διπλασιασμένα τα εισοδήματά μας από τον τουρισμό και με προοπτικές γεωμετρικής ανάπτυξης. Διαφορετικά θα βουλιάξουμε.
Tο θέμα του τουρισμού είναι τόσο σοβαρό ώστε χρειάζεται οι κάτοικοι των τουριστικών περιοχών να συνεδριάζουν υπό την διεύθυνση του αγροτικού αρχιτέκτονα, τουλάχιστον μια φορά το μήνα για να συζητούν τις νέες προοπτικές, τα παράπονα που εκφράστηκαν, τις παραλείψεις που σημειώθηκαν και να κάνουν αμέσως τις απαιτούμενες διορθώσεις και τον σχεδιασμό για μακροπρόθεσμα και βραχυπρόθεσμα έργα.
Oι κατά τόπους διαπιστώσεις να αποστέλλονται σε μία κεντρική υπηρεσία η οποία θα επεξεργάζεται αυτές τις συζητήσεις-προτάσεις και να κοινοποιούνται στη συνέχεια σε ολη την επικράτεια.
Για να γίνουν βέβαια όλα αυτά πρέπει να εργαστούμε όλοι τίμια, χωρίς να περιμένουμε να κλέψουμε το κράτος σε κάθε ευκαιρία, χωρίς να περιμένουμε από τους κομματικούς μηχανισμούς να προωθήσουν το δικό μας πρόγραμμα και να καταποντίσουν το πρόγραμμα του ανταγωνιστή μας, να ανήκουμε όλοι, με άλλα λόγια, μονάχα στην Ελλάδα και όχι σε κάποιο κόμμα.
Kαταλαβαίνω πως θα μου πείτε ότι ονειρεύομαι, αλλά κι αυτό είναι καλύτερο από το να κοιμάμαι μόνο.
[1] Bλέπε το δημοσίευμα του περιοδικού ENA “ο ξένιος Δίας δεν μένει εδώ πια”, γραμμένο απο τουρίστες που ορκίζονται πως δεν θα ξαναεπισκεφθούν την Eλλάδα ύστερα από αυτά που έξησαν. Περιοδικό ENA, 5 Σεπτεμβρίου 1990.
