Να αποκαταστήσει τα επιβαρυμένα και ερημοποιημένα εδάφη των λιγνιτωρυχείων της Δυτικής Μακεδονίας έρχεται το έργο LIFE Green Link (LIFE 15 CCA/ES/000125), το οποίο χρηματοδοτείται από το εργαλείο LIFE της ΕΕ στην ενότητα: Climate Change Adaptation project application με την εφαρμογή της οικονομικής και φιλικά περιβαλλοντικής τεχνολογίας του βιοαποδομήσιμου δοχείου.
Το έργο αυτό φαίνεται ελπιδοφόρο για την αποερημοποίηση περιοχών χωρίς δυνατότητα άρδευσης και θεωρείται ζωτικής σημασίας για την περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας, από περιβαλλοντική, κοινωνική και οικονομική σκοπιά, αφού θα δώσει ώθηση στην αξιοποίηση των εκτάσεων που δεν είναι αξιοποιήσιμες και δη σε εκείνες των λιγνιτωρυχείων, λέει στη Greenagenda.gr ο Δημήτρης Κουρκούμπας, επιστημονικός συνεργάτης στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης/Ινστιτούτο Χημικών Διεργασιών και Ενεργειακών Πόρων (ΕΚΕΤΑ/ΙΔΕΠ).
Ειδικότερα, με την επιτυχή εκτέλεση του έργου επιτυγχάνεται:
- η αποκατάσταση εδαφών μέσω οικονομικής και φιλικά περιβαλλοντικής τεχνολογίας
- η εξοικονόμηση κόστους στις δράσεις αποκατάστασης εδαφών των λιγνιτωρυχείων
- η εναρμόνιση με τις οδηγίες της ΕΕ και της ελληνικής νομοθεσίας για την αποκατάσταση εδαφών
- η δημιουργία πρότυπης πιλοτικής εγκατάστασης για επίσκεψη από ενδιαφερόμενους φορείς, καθώς επίσης και από εκπαιδευτικούς φορείς
Στην παρακάτω εικόνα, παρουσιάζονται τα βήματα για την ολοκλήρωση της διαδικασίας φύτευσης των δέντρων με τη χρήση του βιοδιασπώμενου υδροδοχείου.
Βασικά βήματα της φύτευσης δέντρου με την τεχνολογία του υδροδοχείου.
Κύριο αντικείμενο του πιλοτικού έργου για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αποτελεί η αποκατάσταση εδαφών μέσω εφαρμογής καινοτόμου τεχνολογίας. Η συγκεκριμένη τεχνολογία χρησιμοποιεί «βάσεις δοχείων» για την καλλιέργεια και την ανάπτυξη κυρίως δενδρωδών καλλιεργειών για την αποκατάσταση εδαφών χωρίς την ανάγκη άρδευσης. Ο συνδυασμός με χρήση μυκόρριζας αυξάνει την αποδοτικότητα του συστήματος, λόγω της συγκέντρωσης άνθρακα στο έδαφος. Το υλικό κατασκευής των δοχείων είναι 100% βιοαποδομήσιμο.
«Η επιτυχής εκτέλεση του έργου θα συμβάλει στην αποκατάσταση εδαφών μέσω οικονομικής και φιλικά περιβαλλοντικής τεχνολογίας, στην εξοικονόμηση κόστους στις δράσεις αποκατάστασης εδαφών των λιγνιτωρυχείων, καθώς επίσης και στην εναρμόνιση με τις οδηγίες της ΕΕ και της ελληνικής νομοθεσίας για την αποκατάσταση εδαφών», λέει ο κ. Κουρκούμπας.
Τα πλεονεκτήματα της τεχνολογίας του βιοαποδομήσιμου δοχείου είναι αρκετά. Τα κυριότερα εξ αυτών είναι:
- Δέκα φορές πιο οικονομική από τη χρήση στάγδην άρδευσης για δενδρώδεις καλλιέργειες
- Το δοχείο είναι βιοαποδομήσιμο, με αποτέλεσμα να αποτελεί οργανικό υπόστρωμα για το δενδρύλλιο με τη βιοδιάσπασή του
- Απαιτεί ελάχιστες ποσότητες νερού και μπορεί να εφαρμοστεί ακόμη και σε επικλινή εδάφη
Για την αποκατάσταση περιοχών, όπως είναι αυτή των λιγνιτωρυχείων, είναι απαραίτητη η εγκατάσταση ανθεκτικών ειδών που μπορούν εύκολα να προσαρμοστούν στις εδαφικές συνθήκες της περιοχής. Στο πλαίσιο του έργου για την προσπάθεια αποκατάστασης και μετάβασης των αναξιοποίητων εκτάσεων γης, εφαρμόστηκε η διαδικασία του βιοαποδομήσιμου δοχείου σε 4.000 δένδρα τα οποία ανήκουν κατά κύριο λόγο στα είδα της μακεδονικής δρύος (Macedonian oak) και του κυπαρισσιού (Mediterranean cypress).
Στη συνέχεια του έργου αναμένεται η εγκατάσταση διαφορετικών ειδών δενδρυλλίων, όπως οπωροφόρα και ακρόδρυα.
Η παρακολούθηση πραγματοποιείται δύο με τρεις φορές το χρόνο με σκοπό τον έλεγχο και την αξιολόγηση της κατάστασης των δέντρων καθώς και το ποσοστό επιβίωσής τους. Η περιοχή μελέτης έχει διαχωριστεί, σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά του εδάφους, σε επιμέρους τμήματα. Η διαφοροποίηση των εδαφών στην περιοχή των λιγνιτωρυχείων έχει δημιουργηθεί από τις διεργασίες για την εξόρυξη του λιγνίτη. Σημειώνεται ότι η εξορυκτική δραστηριότητα προκαλεί την καταστροφή των γεωλογικών σχηματισμών και του αναγλύφου σε χιλιάδες στρέμματα γης με αποτέλεσμα να εντείνεται η ανομοιομορφία του.
Οι βασικότεροι στόχοι του προγράμματος που έχουν τεθεί στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής είναι η ενίσχυση και η αποκατάσταση του διαταραγμένου οικοσυστήματος της περιοχής, η βελτίωση της ποιότητας του εδάφους και η προστασία της βιοποικιλότητας.
Επικεφαλής του πιλοτικού προγράμματος από ελληνικής πλευράς είναι οι:
- Δημήτρης Κουρκούμπας, MSc Μηχανολόγος Μηχανικός -Επιστημονικός Συνεργάτης στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης/Ινστιτούτο Χημικών Διεργασιών και Ενεργειακών Πόρων.
- Παναγιώτης Γραμμέλης, Δρ. Μηχανολόγος Μηχανικός-Διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης/Ινστιτούτο Χημικών Διεργασιών και Ενεργειακών Πόρων.
