Είτε τα ψήσετε, τα βράσετε, τα προσθέσετε σε μια σούπα ή πιείτε το χυμό τους, τα γλυκά και θρεπτικά παντζάρια είναι χαμηλά σε λιπαρά, πλούσια σε βιταμίνες και ανόργανα συστατικά και γεμάτα με ισχυρά αντιοξειδωτικά από τη ρίζα μέχρι τα φύλλα τους – ένας πραγματικός γίγαντας της υγιεινής διατροφής.
Όπως και πολλά άλλα σύγχρονα λαχανικά, τα παντζάρια που είναι συγγενικά με τα ζαχαρότευτλα, καλλιεργήθηκαν για πρώτη φορά από τους Ρωμαίους. Μέχρι τον 19ο αιώνα, είχαν μεγάλη εμπορική αξία καθώς είχε ανακαλυφθεί ότι τα τεύτλα θα μπορούσαν να μετατραπούν σε ζάχαρη. Σήμερα, κορυφαίες παραγωγικές χώρες είναι οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Γαλλία, η Πολωνία και η Γερμανία και πολλές είναι οι κλασσικές συνταγές με παντζάρι στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη, όπως η διάσημη σούπα borscht. Ανήκουν στην ίδια οικογένεια με τα σέσκουλα και το σπανάκι, και μπορούν να καταναλωθούν και οι βολβοί τους (ρίζες) αλλά και τα φύλλα τους. Ξεχωρίζουν για το λαμπερό και πλούσιο πορφυρό χρώμα των βολβών τους, που σε κάποιες ποικιλίες μπορεί να είναι λευκό ή χρυσοκίτρινο. Λόγω της υψηλής περιεκτικότητας τους σε σάκχαρα, τα παντζάρια είναι νόστιμα ακόμα και ωμά, αλλά συνήθως τρώγονται ψητά, βραστά ή τουρσί.
Τα παντζάρια έχουν εξαιρετικά διατροφικά οφέλη. Ειδικά τα φύλλα τους που είναι πλούσια σε ασβέστιο, σίδηρο και βιταμίνες Α και C, δεν πρέπει να τα πετάμε αλλά να τα μαγειρεύουμε όπως το σπανάκι. Τα κοκκινογούλια – όπως επίσης ονομάζονται – είναι πλούσια πηγή φολικού οξέος, φυτικών ινών, μαγγανίου και καλίου. Μια μερίδα (100γρ.) ωμών παντζαριών περιέχει 43 θερμίδες, 2 γρ. πρωτεΐνης, 0 γρ. λίπους. 10γρ. υδατανθράκων και 3 γρ. ινών.
Τα παντζάρια έχουν χρησιμοποιηθεί από παλιά για ιατρικούς σκοπούς, κυρίως για διαταραχές του ήπατος, καθώς βοηθούν στην τόνωση και τις διαδικασίες αποτοξίνωσής του. Η βητακυανίκη, η χρωστική φυτική ουσία που δίνει στο παντζάρι το πλούσιο μωβ-βυσσινί χρώμα του αποτελεί έναν ισχυρό παράγοντα που, σύμφωνα με κάποια ευρήματα ,καταστέλλει την ανάπτυξη ορισμένων τύπων καρκίνου.
Είναι επίσης πλούσια σε φυτικές ίνες που συμβάλουν στην καλή λειτουργία του εντέρου, προλαμβάνοντας τη δυσκοιλιότητα και μειώνοντας παράλληλα τα επίπεδα της χοληστερόλης.
Οι ίνες των παντζαριών έχει αποδειχθεί ότι αυξάνουν το επίπεδο των αντιοξειδωτικών ενζύμων στο σώμα, (ειδικά αυτό που ονομάζεται υπεροξειδάση της γλυταθειόνης), καθώς και τον αριθμό των λευκών αιμοσφαιρίων, τα οποία είναι υπεύθυνα για την ανίχνευση και την καταστροφή των μη φυσιολογικών κυττάρων. Είναι επίσης μια από τις πιο πλούσιες πηγές γλουταμίνης, ενός αμινοξέος που είναι απαραίτητο για τη διατήρηση της υγείας του εντερικού σωλήνα. Άλλες μελέτες έχουν εξετάσει την επίδραση του χυμού παντζαριών στην πίεση του αίματος. Μειώσεις στην πίεση του αίματος είναι ευεργετικές για την αποφυγή καρδιακών νοσημάτων και εγκεφαλικών επεισοδίων. Όπως υποστηρίζεται από επιστημονικές έρευνες, τρόφιμα πλούσια σε νιτρικό αλάτι, όπως τα παντζάρια, μπορούν να βοηθήσουν σε περιπτώσεις καρδιακής προσβολής.
Τα φρέσκα καλής ποιότητας παντζάρια θα πρέπει να έχουν ανέπαφα φύλλα, χωρίς σημάδια αλλοίωσης. Οι βολβοί θα πρέπει να είναι σκληροί, με ομαλή επιφάνεια και με ένα ζωντανό κόκκινο-μοβ χρώμα. Μπορούν να αποθηκευτούν χωρίς να κόψετε τα φύλλα τους για τρεις έως τέσσερις ημέρες στο ψυγείο, ενώ όσα δεν έχουν φύλλα μένουν στο ψυγείο για δύο έως τέσσερις εβδομάδες. Ωμά δεν μπαίνουν στην κατάψυξη ενώ τα μαγειρεμένα καταψύχονται διατηρώντας τη γεύση και την υφή τους.
Μην ανησυχείτε αν σας βάψουν τα χέρια όταν τα καθαρίζετε ή τα μαγειρεύετε. Λίγος χυμός λεμονιού λύνει εύκολα το πρόβλημα. Επίσης, μετά την κατανάλωσή τους μπορεί να παρατηρήσουμε αλλαγή στο χρώμα των κοπράνων μας, κάτι που είναι φυσιολογικό και απολύτως ακίνδυνο.
