Αύριο ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επισκέπτεται τον Ρώσο ομόλογό του Βλάντιμιρ Πούτιν στη γενέτειρά του Αγία Πετρούπολη. Πρόκειται για μια συνάντηση που επιχειρεί να βάλει τέλος στην ψυχροπολεμική κατάσταση που επικρατούσε στις σχέσεις των δυο χωρών τους τελευταίους μήνες και η οποία είχε ξεκινήσει με την κατάρριψη ρωσικού μαχητικού στα σύνορα Τουρκίας – Συρίας.
Όπως σημειώνει σε ανάλυσή της η Deutsche Welle, η ψύχρανση των σχέσεων μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας διήρκεσε περίπου επτά μήνες, η αναθέρμανση ούτε καν έξι εβδομάδες. Ο ρυθμός της επαναπροσέγγισης εκπλήσσει τους παρατηρητές, αν λάβει κανείς υπόψη το δριμύ κλίμα των τελευταίων μηνών μεταξύ Μόσχας και Άγκυρας.
Η Ρωσία επέβαλε εμπάργκο στα τουρκικά προϊόντα και σταμάτησε τις πτήσεις τσάρτερ με Ρώσους τουρίστες προς την Τουρκία. Η Μόσχα πάγωσε επίσης δύο μεγάλα σχέδια: την κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου μέσω της Μαύρης Θάλασσας και ενός πυρηνικού εργοστασίου. (Αύριο Πούτιν και Ερντογάν θα αποφασίσουν τί θα γίνει με τα δύο έργα).
Ο Ερντογάν δήλωνε ότι η χώρα του δεν ανέχεται παραβιάσεις του εναέριου χώρου της και το ΝΑΤΟ φοβόταν κλιμάκωση ανάμεσα στη Μόσχα και την Άγκυρα. Ο Πούτιν από την πλευρά του χαρακτήριζε την κατάρριψη «μαχαίρωμα πισώπλατα» και κατηγορούσε την «κυβερνητική κλίκα» στην Άγκυρα για παράνομο εμπόριο πετρελαίου με το Ισλαμικό Κράτος.
Η επαναπροσέγγιση
Προφανώς ο ρωσικός θυμός καταλάγιασε μέσα σε λίγες εβδομάδες μετά την κίνηση Ερντογάν να στείλει στα τέλη Ιουνίου επιστολή προς τον Βλάντιμιρ Πούτιν. Σε αυτή εξέφραζε τη λύπη του για την κατάρριψη ρωσικού μαχητικού στις 24 Νοεμβρίου 2015 από την τουρκική αεροπορία στα σύνορα Τουρκίας και Συρίας. Ζητούσε μάλιστα συγγνώμη από τις οικογένειες των δύο θυμάτων.
Λίγες μόνο μέρες μετά την επιστολή Ερντογάν οι δύο άνδρες τηλεφωνήθηκαν και συμφώνησαν να συναντηθούν αύριο. Μετά το πραξικόπημα στην Τουρκία μάλιστα υπήρξε και δεύτερο τηλεφώνημα, αυτή τη φορά με πρωτοβουλία του Πούτιν.
Η Άγκυρα από την πλευρά της έχει συλλάβει τους δύο πιλότους που κατέρριψαν το ρωσικό μαχητικό και έχει αφήσει να διαφανεί ότι θα μπορούσε να καταβάλει αποζημιώσεις στις οικογένειες των θυμάτων. Ο Πούτιν ήρε την απαγόρευση τσάρτερ προς τη Ρωσία στα τέλη Ιουλίου.
Ρώσοι αναλυτές πιστεύουν ότι οι εξελίξεις στην Τουρκία μετά το πραξικόπημα ευνοούν την προσέγγιση με τη Ρωσία. Η κριτική της ΕΕ, των ΗΠΑ και της Δύσης γενικότερα για την περιστολή των δημοκρατικών δικαιωμάτων μετά το πραξικόπημα απωθεί την Άγκυρα.
Δεν αποκλείεται μάλιστα η Ρωσία να γίνει το νέο στήριγμα της Άγκυρας, πιστεύει ο Βίκτωρ Ραγέφσκι από το ρωσικό Ινστιτούτο Πολιτικών και Κοινωνικών Μελετών για την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας. «Το τελευταίο διάστημα», υπενθυμίζει μιλώντας στη Deutsche Welle, «γινόταν κάθε τόσο λόγος για ένταξη της Τουρκίας στην Οργάνωση Συνεργασίας της Σαγκάης και την Ευρασιατική Οικονομική Ένωση». Και στους δύο αυτούς οργανισμούς κινητήρια δύναμη είναι η Ρωσία.
Ο Ραγέφσκι πιστεύει ότι οι ρωσοτουρκικές οικονομικές σχέσεις θα μπορούσαν να αναθερμανθούν «σχετικά γρήγορα». Η πολιτική επαναπροσέγγιση αντίθετα θα είναι δυσκολότερη. «Το βασικό πρόβλημα λέγεται Συρία», επισημαίνει ο ειδικός. Η Τουρκία θέλει κυβερνητική αλλαγή στη Δαμασκό, η Ρωσία στηρίζει πολιτικά και στρατιωτικά τον νυν πρόεδρο Μπασάρ Άσαντ.
