Η Καστοριά αγγίζει τις ανατολικές πτυχές της Αλβανίας και συνορεύει με τους Νομούς Φλώρινας, Ιωαννίνων, Γρεβενών και Κοζάνης. Η ομώνυμη, διάσημη για τη γοητεία της πόλη, εξαπλώνεται στις δύο πλευρές μιας ειδυλλιακής χερσονήσου, η οποία εισχωρεί στην καρδιά της λίμνης Ορεστιάδας και κουρνιάζει εκεί, υπό το βλέμμα των κορυφογραμμών του Βιτσίου (βόρεια) και του Γράμμου (νότια).
 |
Η ζωή της είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον υδάτινο κόσμο που την περιβάλλει – τα «καστοριανά καράβια» και η λίμνη είναι οι πρώτες λέξεις που έπονται στη σκέψη της «Καστοριάς», ενώ ακολουθεί η τέχνη της γουνοποιίας. Η μακραίωνη παράδοση έχει τις ρίζες της στη βυζαντινή εποχή και έως σήμερα η πόλη εξακολουθεί να αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κέντρα παραγωγής, επεξεργασίας και διάθεσης του πολυτελούς ενδύματος σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ο αντίκτυπος της γουναρικής στο κοινωνικό γίγνεσθαι αντικατοπτρίζεται στα περίπου 50 εναπομείναντα αρχοντικά, μάρτυρες του πλούτου που εισήλθε στους κόλπους της πόλης από τον 16ο εώς τον 19ο αι., όταν οι γουναράδες εξαπλώθηκαν εκτός των ορίων της οθωμανικής αυτοκρατορίας και ανέπτυξαν εμπορικούς δεσμούς με την Κεντρική και τη Νότια Ευρώπη, φθάνοντας μέχρι τη Ρωσία.
Με την επιστροφή τους οι Καστοριανοί επένδυσαν στον τόπο τους, μετουσιώνοντας τα σπίτια τους σε σύμβολα ισχύος και ευημερίας. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, έχουμε τη δημιουργία δύο ουσιαστικά «παλαιών πόλεων», δύο ξεχωριστών συνοικιών, του Απόζαρι (βόρεια) και του Ντολτσού (νότια), οι οποίες αποτυπώνουν την αρμονική συνύπαρξη της λαϊκής, ηπειρώτικης αρχιτεκτονικής με τις δυτικοευρωπαϊκές επιρροές.
Η ανώτερη πολιτιστική και κοινωνική στάθμη της πόλης αντικατοπτρίζεται και στην ύπαρξη δεκάδων βυζαντινών εκκλησιών, τις οποίες θαυμάζουμε στις κατά τόπους ανέγγιχτες αρχοντογειτονιές. Οι τουλάχιστον 75 διάσπαρτοι ναοί χρονολογούνται από τον 9ο έως τον 14ο αι. και ανάγουν την πόλη της Καστοριάς σε ένα πραγματικό βυζαντινό μουσείο. Αν και οι σημαντικότερες (από πλευρά παλαιότητας) δεν είναι επισκέψιμες (Παναγιά Κουμπελίδικη, Αγιος Στέφανος, Αγιοι Ανάργυροι κ.λπ.), στη διάρκεια της περιήγησής σας στην πόλη θα μπορέσετε να μπείτε σε μικρά αριστουργήματα.
Οι κλασικές βόλτες περιλαμβάνουν τον ανείπωτης ομορφιάς γύρο της λίμνης -προσφέρεται για τρέξιμο, ποδηλασία ή γαλήνιους περιπάτους-, την επίσκεψη στην πλατεία Ντολτσό, με τα συγκεντρωμένα Μουσεία Λαογραφίας, Ενδυματολογίας και Μακεδονικού Αγώνα, αλλά και την περιήγηση στο Απόζαρι – από τη βόρεια παραλία έως τον λόφο του Προφήτη Ηλία που φημίζεται για την πανοραμική άποψη της μίας πλευράς.
 |
Ο δε μικρός γύρος της λίμνης έχει να επιδείξει δύο από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της πόλης, το επισκέψιμο Σπήλαιο του Δράκου (με μια 350 μ. διαμορφωμένη διαδρομή) και το αγαπημένο των ψαράδων Μοναστήρι της Παναγιάς της Μαυριώτισσας.
Καλαμιές, μηλιές και λεύκες «κατακλύζουν» τον «μεγάλο γύρο» της λίμνης, διαμορφώνοντας αναλόγως το τοπίο στα γειτονικά αγροτικά και ψαράδικα χωριά. Πολυκάρπη και Μαυροχώρι θεωρούνται τα κλασικά ψαροχώρια, ενώ παράλληλα αποτελούν ιδανικά σημεία για να παρατηρήσεις τα σμήνη των κορμοράνων και εν γένει την ορνιθοπανίδα του μεγάλης οικολογικής σημασίας υγρότοπου.
 |
Στη συγκεκριμένη περιοχή εντάσσεται και η Κοινότητα του Δισπηλιού, γνωστή για την αναπαράσταση του νεολιθικού οικισμού που εντοπίστηκε στις όχθες του στα τέλη της δεκαετίας του ’30. Μετά μικρής εισαγωγής, ο επισκέπτης ξεναγείται στις 7 πασσαλόπηκτες καλύβες, γύρω απ’ τις οποίες βρέθηκαν μερικά από τα παλαιότερα ίχνη ανθρώπινης εγκατάστασης σε όλη την Ευρώπη.
Πέρα από τη λίμνη
Οι εκτός πόλεως διαδρομές χωρίζονται από την ύπαρξη της λίμνης σε βόρειο και νότιο άξονα. Στον μεν πρώτο πρωταγωνιστεί ο ορεινός όγκος του Βιτσίου, ενώ στον δεύτερο οι διαδρομές μοιράζονται ανάμεσα σε Γράμμο και Βόιο.
 |
Στα χωριά του Βιτσίου η διαδρομή περνάει απ’ το Σιδηροχώρι, το οποίο προσφέρει μια διαφορετική άποψη της λίμνης (εκεί έγιναν και τα γυρίσματα της ταινίας του Παντελή Βούλγαρη «Ψυχή Βαθιά» με θέμα τον Εμφύλιο), συνεχίζει προς Βυσσινιά, Οξιά και Πολυκέρασο και μετά 23 χλμ. καταλήγει στο Χιονοδρομικό Κέντρο Βίτσι.
Το μοναδικό χιονοδρομικό της Καστοριάς, αν και θεωρείται μικρό σε σχέση με τους γειτόνους του (Πισοδέρι και Βασιλίτσα), αποζημιώνει τους πάντες με τη «μεγάλη» θέα του στις λίμνες Βεγορίτιδας, Πετρών και Ορεστιάδας από τα 1.875 μ. υψόμετρο.
Η βορειοδυτική διαδρομή ελίσσεται κατά μήκος του φαραγγιού της Κορομηλιάς και επικεντρώνεται στα Κορέστεια, έτερο «κινηματογραφικό σκηνικό» της περιοχής. Ο λόγος για τα «Χωριά της λάσπης», τους πλινθόκτιστους εγκαταλειμμένους οικισμούς Κρανιώνας, Μαυρόκαμπος, Γαύρος και Χάλαρα, η γέννηση των οποίων χρονολογείται στα μέσα του 1800, ενώ ο «αφανισμός» τους συνδέεται με τα τραγικά γεγονότα του Εμφυλίου.
Αντίστοιχη πορεία ακολουθούν και τα Γραμμοχώρια (και τα δύο βουνά χαρακτηρίζονται από τις νάρκες που κρατούν θαμμένες στους κόλπους τους), εκ των οποίων τα μισά είναι έρημα και απομονωμένα. Βρισκόμαστε πια στα σύνορα με την Αλβανία, στην 4η μεγαλύτερη οροσειρά της Ελλάδος που έχει συνδέσει το όνομά της με τις πηγές του Αλιάκμονα, του μεγαλύτερου εν Ελλάδι ποταμού.
Με δύο αλπικές λίμνες στην κατοχή του και με το 60% των διαδρομών του να είναι χωμάτινες, ως καλύτερη εποχή γνωριμίας – πεζοπορίας στις κορυφές του, είναι η περίοδος από Μάιο μέχρι Οκτώβριο. Στην πλευρά του Βοΐου (που αγγίζει πια τους Νομούς Ιωαννίνων και Κοζάνης), η ίδια εποχή προσφέρεται για την εξερεύνηση των Καστανοχωρίων.
Τα χωριά που αγαπήσαμε
- Ο Γράμμος (Γράμμουστα) για την άμεση επαφή με τις χιονοσκέπαστες κορυφές του ομώνυμου βουνού και τον έναν του κάτοικο.
- Η Ζούζουλη για το καλοδιατηρημένο της γεφύρι στο παλιό σταυροδρόμι για το Τσοτύλι και τα Γρεβενά.
Η Κλεισούρα για την τοποθεσία της στις πλαγιές του Μουρικίου και για τη βλάχικη ιστορία της.Υμνος στη λαϊκή αρχιτεκτονική το Ντολτσό και το Απόζαρι - Ο Μελάς για το Λαογραφικό Μουσείο αφιερωμένο στον Παύλο Μελά – καθώς είναι το μέρος όπου άφησε την τελευταία του πνοή.
- Ο Ανω και Κάτω Κρανιώνας για τις υπέροχες συστάδες πλίνθινων σπιτιών.
- Η Ομορφοκκλησιά, για την ομώνυμη εκκλησία του 11ου αι. και το σπάνιο 3 μ. ξυλόγλυπτο του Αγίου Γεωργίου.
- Το Επταχώρι την Πρωτοχρονιά, για την αναβίωση του εθίμου των Μπαμπουραίων.
- Η Πολυκάρπη για τα υπέροχα μαγειρεμένα λιμνίσια ψάρια στην Ταβέρνα του Ψαρά.
- Ο Σπήλιος για τη Μονή Ζηκόβιστας με τις τρεις από τις πιο φιλόξενες μοναχές που συναντήσαμε!
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
