Η ανακύκλωση στην Ελλάδα θέλει δημιουργικές και καινοτόμες αλλαγές για να μπορέσει να «ξεκολλήσει» από τη στασιμότητα των χρόνων της κρίσης.
Δυστυχώς, αυτές οι αναγκαίες αλλαγές δεν εμφανίζονται στο προτεινόμενο νομοσχέδιο για την αναθεώρηση της βασικής νομοθεσίας για την εναλλακτική διαχείριση απορριμμάτων. Αντίθετα, εκεί εντοπίζονται ρυθμίσεις, που μπορούν να οδηγήσουν την ανακύκλωση πολλά χρόνια πίσω. Η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης (ΟΕΑ) και η Greenpeace δεν περιορίζονται στον εντοπισμό των προβλημάτων αλλά προχωρούν σε συγκεκριμένες προτάσεις για να βγει η ανακύκλωση από το επικίνδυνο αδιέξοδο.
Η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης και το ελληνικό γραφείο της Greenpeace, εντοπίζουν τρία ουσιαστικά χαρακτηριστικά του προτεινόμενου νομοσχεδίου:
- Το πρώτο χαρακτηριστικό αφορά το γεγονός ότι βασίζεται σε ανέφικτους ποσοτικούς στόχους για τις συσκευασίες, σε συνδυασμό με την υποχρεωτική επιλογή 4 διακριτών ρευμάτων συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών. Αυτά, αναμένεται να αυξήσουν σημαντικά το κόστος της ανακύκλωσης, ενώ είναι εξαιρετικά πιθανό ότι θα μειώσουν τις ανακτώμενες ποσότητες υλικών. Η κριτική που είχαμε κάνει στο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) σαν οικολογικές οργανώσεις δεν ελήφθη τότε υπόψη και ισχύει στο ακέραιο και σε αυτή την περίπτωση. Στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο επιχειρείται να μεταφερθεί όλη η ευθύνη της επίτευξης των στόχων της ανακύκλωσης στα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ) με πολύ αυστηρές διοικητικές & ποινικές κυρώσεις στην περίπτωση της μη επίτευξης, ενώ αγνοείται η ευθύνη των υπόλοιπων εμπλεκόμενων παραγόντων (ΥΠΕΝ, ΕΟΑΝ, Τοπική Αυτοδιοίκηση).
- Το δεύτερο χαρακτηριστικό αφορά το γεγονός ότι το νομοσχέδιο προσπαθεί να επιλύσει διάφορα προβλήματα και παθογένειες των Συλλογικών Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης Αποβλήτων (ΣΣΕΔ) με ακατάλληλες ρυθμίσεις, που δημιουργούν πολύ περισσότερα και σοβαρότερα προβλήματα από αυτά που πάνε να επιλύσουν. Μερικές από αυτές τις ρυθμίσεις είναι δανεισμένες από το αντίστοιχο νομοσχέδιο του Δεκεμβρίου 2014 προηγούμενης κυβέρνησης. Τότε βέβαια, όλοι σχεδόν οι εμπλεκόμενοι, είχαν ξεκάθαρα διαφωνήσει. Μάλιστα, σε κρίσιμες περιπτώσεις οι ρυθμίσεις εκτιμάται ότι ξεφεύγουν από το πνεύμα και το γράμμα των αντίστοιχων Ευρωπαϊκών Οδηγιών, δημιουργούν προϋποθέσεις για σοβαρά αδιέξοδα και για σοβαρή οπισθοδρόμηση της ανακύκλωσης.
- Το τρίτο χαρακτηριστικό αφορά το γεγονός ότι το νομοσχέδιο θέτει κάποια νέα θετικά δεδομένα, όπως την εισαγωγή των βιοαποβλήτων στα πιθανά άλλα προϊόντα για εναλλακτική διαχείριση, συγκεκριμενοποιεί περισσότερο τις υποχρεώσεις των ΟΤΑ, θέτει τα θέματα της πρόληψης (χωρίς όμως να προδιαγράφει οικονομικά εργαλεία), προτείνει νέο και σύγχρονο οργανόγραμμα για τον ΕΟΑΝ κ.α.
Είναι σαφές ότι τα δύο πρώτα χαρακτηριστικά θέτουν σε δεύτερη μοίρα τα όποια θετικά στοιχεία έχει το νέο νομοσχέδιο. Σύμφωνα με τις δυο περιβαλλοντικές οργανώσεις, το νομοσχέδιο στην τωρινή μορφή του: α) δεν μπορεί να επιτύχει τους στόχους του ΕΣΔΑ, β) θα αυξήσει το κόστος της ανακύκλωσης, γ) ενδέχεται να μειώσει τις ανακτώμενες ποσότητες, δ) θα κλείσει επιτυχημένα μέχρι σήμερα ΣΣΕΔ, ε) δημιουργεί τις προϋποθέσεις για να ανοίξει μία μακροχρόνια αντιπαράθεση με τους βασικούς εμπλεκόμενους της ανακύκλωσης, που εκτιμάται ότι θα φθάσει στα Εθνικά & Ευρωπαϊκά δικαστήρια, και το σημαντικότερο είναι στ) ότι μπορεί σε αρκετά υλικά να γυρίσει την ανακύκλωση πολλά χρόνια πίσω.
Υπάρχει λοιπόν μεγάλη ανάγκη διαβούλευσης και συνεννόησης με διάθεση θετικής επίλυσης των όποιων διαφορών μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων και ενδιαφερόμενων με την ανακύκλωση. Η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης (ΟΕΑ) και η Greenpeace εκτιμούν ότι για να αποφύγουμε νέες αστοχίες και πισωγυρίσματα πρέπει να γίνουν τα εξής:
- Να δοθεί χρόνος παράτασης της διαβούλευσης, ώστε η νέα πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ να ενημερωθεί σε βάθος για το νομοσχέδιο και τις προτάσεις όλων των εμπλεκόμενων.
- Να καθίσουν οι βασικοί εμπλεκόμενοι στο ίδιο Τραπέζι και να συζητήσουν όλες τις παρενέργειες των προτεινόμενων ρυθμίσεων με βάση τόσο τις προτεινόμενες ρυθμίσεις του νομοσχεδίου όσο και τις προτάσεις που έχουν κατατεθεί από όλες τις πλευρές.
Οι οικολογικές οργανώσεις Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης (ΟΕΑ) και Greenpeace καταθέτουν και πάλι επεξεργασμένες θέσεις και συγκεκριμένες προτάσεις για τις σημαντικότερες ρυθμίσεις του νομοσχεδίου.
ΝΑΙ μπορεί και πρέπει να απογειωθεί η ανακύκλωση και η εναλλακτική διαχείριση στη χώρα μας μέσα από συνεννόηση και συνεργασία.
