Μια διαφορετική συγκέντρωση διαμαρτυρίας πραγματοποιείται αυτό το Σάββατο στην πλατεία του Κοινοβουλίου στο Λονδίνο – ένα “gathering” που θυμίζει τις χίπικες διαδηλώσεις για την αποποινικοποίηση της κάνναβης και του LSD τη δεκαετία του ’60, μόνο που οι συμμετέχοντες – «εμπροσθοφυλακή» των οποίων είναι η Ψυχεδελική Εταιρία του Λονδίνου – δεν σκοπεύουν τη φορά αυτή να καπνίσουν μπάφους και «μπονγκ», ούτε να ανοίξουν τις πύλες της ενόρασης: οι ουσίες που καλούνται να «υπερασπιστούν» είναι τα συνθετικά ψυχοδραστικά όπως είναι το υποξείδιο του αζώτου (γνωστό και ως «αέριο του γέλιου», το οποίο και θα εισπνεύσουν από μπαλόνια μαζικά μόλις το Big Ben χτυπήσει 3.00!), τα τεχνητά κανναβινοειδή και άλλες χημικές ενώσεις οι επιδράσεις των οποίων «μιμούνται» αυτές των παράνομων ψυχοδραστικών ουσιών. Όλα αυτά οδεύουν προς απαγόρευση βάσει μιας διάταξης που συζητείται αυτόν τον καιρό στη βουλή των Λόρδων.
«Πιστεύουμε ότι κάθε ενήλικος δικαιούται να λαμβάνει ό,τι ουσία επιθυμεί… Είναι ζήτημα ελεύθερης επιλογής. Φυσικά και υπάρχουν ρίσκα στην κατανάλωση ουσιών, το ίδιο όμως συμβαίνει κι όταν κάνεις extreme sports – σκέφτηκε κανείς να τα απαγορεύσει γι’ αυτό το λόγο;», αναρωτιέται εύλογα στον Guardian ο ψυχεδελικός «πρόεδρος» Στίβεν Ράιντ. Ψέματα; Γεγονός είναι ότι ένας «πότης» που «ξεφεύγει» για λίγο συνήθως… ξαναβρίσκεται μόνος του, ενώ κάτι adrenaline junkies που πάνε και χάνονται σε άγρια βουνά κι ερημιές κινητοποιούν ολόκληρους σωστικούς μηχανισμούς!
Μπορεί στην Ελλάδα το «αέριο του γέλιου» να είναι σχετικά άγνωστο (με εξαίρεση τους αγαπημένους τουριστικούς προορισμούς των νεαρών Βρετανών, καθώς έχουν «λυσσάξει» τα τελευταία χρόνια διάφορα σκανδαλοθηρικά ρεπορτάζ), όμως στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει εξελιχθεί σε ένα από τα δημοφιλέστερα «drugs του Σαββατοκύριακου». Είναι φτηνό και όχι ιδιαίτερα τοξικό αν λαμβάνεται με μέτρο, έλα όμως που κάποιοι – με προεξάρχοντα τον «κίτρινο Τύπο» και διάφορους πουριτανούς, σεμνότυφους, κομπλεξικούς ή απλά ζηλόφθονες τύπους, όπως θα το διατύπωνε κι ο γερο-Μπάροουζ – «σκυλιάζουν» κανονικά βλέποντας έναν άνθρωπο και ειδικά νέο να «καλοπερνάει» και τότε αναλαμβάνουν δράση η τρομολαγνεία και ο ηθικός πανικός. Και επειδή το σεξ δεν μπορεί να λείπει από τέτοιες διηγήσεις, έχει επίσης κατηγορηθεί ότι χρησιμοποιείται από επίδοξους βιαστές για να κάμπτει τις ηθικές αντιστάσεις των θυμάτων τους (άσχετα που το ίδιο αποτέλεσμα μπορεί να έχουν και 3-4 ποτηράκια νομιμότατου ουίσκι).
Υπάρχει φυσικά ο αντίλογος – το «αέριο του γέλιου» συνδέθηκε με εννέα θανάτους την τελευταία εξαετία, με πιο πρόσφατο αυτόν ενός 18χρονου Λονδρέζου. Οι υπερασπιστές της ελεύθερης χρήσης ουσιών (ακτιβιστές, χρήστες, μια σειρά επιστήμονες, η δικαιωματική Αριστερά, οι Φιλελεύθεροι) αντιτείνουν ότι η απαγόρευση δεν είναι ποτέ λύση, ότι η παρανομία ευνοεί τη μαύρη αγορά, ενισχύει την καταστολή, αυξάνει τους κινδύνους. Και, σε κάθε περίπτωση, οι άνθρωποι δεν θα σταματήσουν ποτέ να πειραματίζονται με ουσίες.
Προτείνουν λοιπόν να προβάλλεται η ορθή χρήση τους, όπως συμβαίνει και με τις νόμιμες ουσίες (καφές, νικοτίνη, αλκοόλ, αντικαταθλιπτικά κ.λπ.). Ως «τρανταχτό» παράδειγμα αναφέρουν την αποφασιστική αλλαγή στάσης της αμερικανικής κυβέρνησης στο ζήτημα της κάνναβης (ένα από τα “εύσημα” της προεδρίας Ομπάμα) που είναι πλέον νόμιμη για ιατρική, ακόμα και ψυχαγωγική χρήση σε αρκετές Πολιτείες.
Έχει ήδη δημιουργήσει μια ολόκληρη αγορά, θέσεις εργασίας καθώς και δημόσια έσοδα για τα ταμεία των «ανοιχτόμυαλων» Πολιτειών. Είναι θέμα χρόνου να αποποινικοποιηθεί καθολικά στις ΗΠΑ – τα «παιδιά των λουλουδιών» τώρα δικαιώνονται, έστω κι αν χρειάστηκε να ασπρίσουν τα μαλλιά τους!
Το γιατί κάποιες ουσίες είναι νόμιμες κι αποδεκτές κοινωνικά ενώ κάποιες άλλες όχι δεν έχει να κάνει πάντα με την εθιστική δράση ή την επικινδυνότητά τους. Η κατάχρηση αλκοόλ π.χ. βλάπτει αποδεδειγμένα πολύ περισσότερο από την κάνναβη κι έχει προκαλέσει σαφώς περισσότερους θανάτους από ό,τι το αέριο του γέλιου (αρκεί να λογαριάσει κανείς για πόσα τροχαία ευθύνεται), πλην είναι απολύτως νόμιμο και στηρίζει μια ολόκληρη βιομηχανία διασκέδασης. Το να ξαναβγεί, ωστόσο, στην παρανομία φαντάζει αδιανόητο. Η Εποχή της Ποτοαπαγόρευσης στις ΗΠΑ θέριεψε το λαθρεμπόριο, μαζί και τη Μαφία, ενώ αύξησε τα κοινωνικά προβλήματα και τους θανάτους από τις διάφορες «μπόμπες» που παρασκευάζονταν κρυφά και με αμφιλεγόμενες μεθόδους. Ακόμα και το τόσο ανθυγιεινό τσιγάρο, που για τόσα προβλήματα υγείας έχει κατηγορηθεί παραμένει νόμιμο και… αγρίως φορολογούμενο, παρότι το κάπνισμα έχει πια τεθεί «υπό διωγμό» στους δημόσιους χώρους. Θα είχαμε άραγε λιγότερους καρκινοπαθείς αν αύριο η νικοτίνη έβγαινε επίσης εκτός νόμου; Η ιστορική εμπειρία των απαγορευτικών πολιτικών λέει πως όχι. Να μη συζητήσουμε την περίπτωση που κάποιος θα πρότεινε την απαγόρευση της καφεϊνης… εκεί πια θα γίνει λαϊκή εξέγερση! Χάρη εξάλλου στο ελαφρύ αυτό – αλλά επίσης εθιστικό, έτσι; – διεγερτικό «παίρνει μπρος» κάθε πρωί ολόκληρη η Δύση (καφεϊνη έχει βέβαια και το τσάι που προτιμά η Ανατολή και η… Αγγλία, είναι όμως άλλη η «φτιάξη» του). Πολλά εκατομμύρια άνθρωποι εξάλλου, ακόμα και τύποι που δεν πάει ο νους σου είναι συστηματικοί χρήστες νόμιμων (και συχνά εξαρτησιογόνων) αντικαταθλιπτικών και βελτιωτικών διάθεσης τύπου Xanax – μια αγορά ευθέως «ανταγωνιστική» με εκείνη των παράνομων ψυχοδραστικών, με τους «πελάτες» της να απολαμβάνουν ανοχή και κατανόηση αντί του κοινωνικού στιγματισμού και της περιθωριοποίησης των δεύτερων. Σχεδόν έναν αιώνα πριν, η κάνναβη, η κοκαϊνη, ακόμα και το όπιο συνταγογραφούνταν ελεύθερα, σκευάσματά τους έβρισκες στα φαρμακεία, οι θεραπευτικές τους ιδιότητες ακόμα και για παιδιά διαφημίζονταν παντού. Ο Σίγκμουντ Φρόιντ π.χ. ήταν γνωστός χρήστης κόκας, η βασίλισσα Βικτώρια χρησιμοποιούσε διάλυμα κάνναβης ως παυσίπονο, ισχυρότερο αναλγητικό από το όπιο δεν έχει ακόμα ανακαλυφθεί. Ήταν στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα που τέτοιες ουσίες άρχισαν να απαγορεύονται σταδιακά. Και ενώ η τοξικότητα και η εθιστικότητα καθιστούν ιδιαίτερα επίφοβη τη συστηματική χρήση κοκαϊνης και οποίου (σκευάσματα του δεύτερου χορηγούνται βέβαια ακόμα σε σοβαρά περιστατικά), δεν συμβαίνει το ίδιο στην περίπτωση της κάνναβης. Η απαγόρευση της τελευταίας στις ΗΠΑ το 1937 (οι άλλοι ακολούθησαν) οφείλεται σε πολιτικούς και πολιτισμικούς λόγους – αρχικά και αντίπαλων βιομηχανικών συμφερόντων, όσο αφορά την κλωστική της ποικιλία- και όχι στη σχεδόν μηδενική της επικινδυνότητα. Μεγάλο ρόλο στη δαιμονοποίησή της έπαιξαν τα σκανδαλοθηρικά ΜΜΕ της εποχής σε συνδυασμό, φυσικά, με το συντηρητικό κατεστημένο κι έναν προτεσταντικών καταβολών πουριτανισμό που θεωρεί «αμαρτία» οτιδήποτε μπορεί να δίνει ευχαρίστηση σε έναν άνθρωπο, ακόμα κι αν δεν τον βλάπτει. Το «χόρτο» συνδέθηκε με τους περιθωριακούς, τους αλήτες, τους μαύρους ειδικά (ήδη από τη δεκαετία του ’20), τους Μεξικανούς και τους Τζαμαϊκανούς μετέπειτα που μέσω αυτού «διέφθειραν», λέει, την αγνή λευκή νεολαία. Ακόμα μεγαλύτερη… αμαρτία είναι το να διευρύνει κανείς τα όρια της συνείδησής του και να αμφισβητεί το «κατεστημένο», το «τέρας» όπως το αποκαλούσαν οι Steppenwolf . Οι κραυγές των λαϊκών εντύπων και εκπομπών (γνωστότερη εικόνα, οι «τρύπιοι» που πηδούσαν από παράθυρα νομίζοντας ότι πετούν) και η σύνδεση των ψυχοδραστικών ουσιών με το κίνημα αμφισβήτησης έφεραν την απαγόρευση το 1966 του LSD. Φυσικά, ο κόσμος δεν σταμάτησε να το παίρνει, απλά όπως και στην περίπτωση της κάνναβης η παρανομία και η εξαιτίας αυτής έλλειψη έρευνας και σωστής πληροφόρησης αύξησε τα ρίσκα, γέμισε τις φυλακές, επέκτεινε την αστυνόμευση και «έστειλε», εντέλει, περισσότερο κόσμο.
«Μια από τα ίδια» και στην περίπτωση του «γκράαλ» της λεγόμενης χημικής γενιάς, του MDMA (έκσταση) που βγήκε στην παρανομία αφότου συνδέθηκε με την techno-house αντικουλτούρα στα μέσα της δεκαετίας του ’80. Οι πρώτοι θάνατοι χρηστών – που φαίνεται πως οφείλονταν όχι τόσο στη δράση καθαυτής της ουσίας όσο στη μίξη της με αλκοόλ, τα «σπασμένα» σταφ, την αφυδάτωση ή σε προϋπάρχουσες παθολογικές περιπτώσεις – προκάλεσαν ένα κύμα «ιερής αγανάκτησης» για την «ανεύθυνη ελευθεριότητα» των νεαρών ρέιβερ και τον «χαμογελαστό θάνατο» στα βρετανικά λαϊκίστικα ΜΜΕ. Τα ελεύθερα πάρτι κυνηγήθηκαν και το MDMA μπήκε οριστικά στο στόχαστρο της Δίωξης το 1987. Εξακολουθεί, ωστόσο, να είναι από τις δημοφιλέστερες ευφορικές ουσίες διεθνώς, με το λαθρεμπόριο, την παραπληροφόρηση και τη νοθεία να κάνουν τη χρήση του πιο επίφοβη για τους αδαείς. Η αυτή ιστορία επαναλήφθηκε με την μεφεδρόνη («μιάο»). Πιο “light” από το MDMA, η ευφορική αυτή ουσία της οποίας σκευάσματα μπορούσες μέχρι πρότινος να βρεις και σε φαρμακεία απέκτησε γρήγορα κοινό, «κλέβοντας» κιόλα πελατεία από σκληρότερα drugs. Παρότι εδώ δεν έχει αναφερθεί ούτε ένας σχετιζόμενος θάνατος, ούτε υπάρχουν μαρτυρίες αξιοσημείωτης βλάβης, βγήκε εντέλει στην παρανομία πέντε χρόνια πριν. Γεγονός είναι ότι οι πολυέξοδοι, αιματηροί «πόλεμοι κατά των ναρκωτικών» έχουν αποδειχθεί χίμαρες. Παράλληλα, ένα ολόκληρο κύκλωμα (έμποροι, δικαστές, δικηγόροι, αστυνομικοί, τελωνειακοί, κρατικοί υπάλληλοι, στρατιωτικοί κ.λπ.) θησαυρίζει εκμεταλλευόμενο τις απαγορευτικές πολιτικές. «Σκούροι», μετανάστες και χαμηλά κοινωνικά στρώματα εξακολουθούν να στοχοποιούνται – μετά το «χόρτο», την πρέζα και την κόκα θεωρήθηκαν υπεύθυνοι για τις «επιδημίες» του κρακ, της μεταμφεταμίνης (crystal meth) και πιο πρόσφατα του σίσα – ουσίες ιδιαίτερα τοξικές που όμως έχουν μεγάλη ζήτηση όντας φτηνές και με τις «εναλλακτικές» πιο δυσεύρετες κι εξίσου παράνομες. Δεν ξέρω πόσο ευτοπική ή δυστοπική ακούγεται μια μελλοντική κοινωνία σαν του Φίλιπ Ντικ στα Τρία Στίγματα του Πάλμερ Έλντριτς, στους πολίτες της οποίας όχι μόνο επιτρέπεται αλλά ενθαρρύνεται, σχεδόν επιβάλλεται η χρήση ουσιών γιατί έτσι μόνο «παλεύονται» οι αντίξοες συνθήκες μιας υπερθερμασμένης Γης και μιας σειράς αφιλόξενων, αυταρχικά κυβερνώμενων πλανητικών αποικιών. Ούτε θα πρότεινα σε κανέναν να ανοίξει «παρτίδες» με οποιαδήποτε ουσία αν δεν έχει τουλάχιστον συνειδητοποιήσει ότι τα drugs είναι πάντα πιο δυνατά από αυτόν κι ότι η πραγματικότητα σαν «ξενερώνει» θα είναι πάντα εξίσου αδυσώπητη. Υπάρχουν πολύ πιο ωφέλιμοι και υγιεινοί τρόποι να «ξεφεύγεις» – τέχνη, διαλογισμός, σπορ… Εκτιμώ, ωστόσο, ότι η (συχνά κατευθυνόμενη και καθόλου «αγνών» προθέσεων) αντιναρκωτική υστερία δημιουργεί συνήθως αντίθετα αποτελέσματα από τα προσδοκώμενα, ότι κάθε ενήλικο άτομο δικαιούται να κάνει το – όποιο – κέφι του εφόσον δεν βλάπτει άλλους κι ότι το δικαίωμα στην έρευνα, τη γνώση και την επιλογή είναι – ή πρέπει να είναι – θεμελιώδη ανθρώπινα γνωρίσματα. Πηγή:
