Ορισμένοι στη Βρετανία υποτιμούν τις δυσκολίες που θα έχει μια συμφωνία για το Brexit, δήλωσε ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε μετά τη σύνοδο κορυφής των «27» στις Βρυξέλλες κατά την οποία συμφωνήθηκαν ομόφωνα οι μεγάλες κατευθυντήριες αρχές του ευρωπαϊκού στρατοπέδου που θα ακολουθήσουν οι Βρυξέλλες στις διαπραγματεύσεις για το Brexit.
Το Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να δώσει μια «σοβαρή απάντηση» στο ζήτημα που αφορά τα δικαιώματα των πολιτών των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υποστήριξε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ τονίζοντας το πνεύμα ενότητας που επικράτησε στη σημερινή σύνοδο.
Ο Ντόναλντ Τουσκ είπε ότι είναι η πρώτη φορά στην ιστορία των Ευρωπαϊκών Συμβουλίων που οι ηγέτες των χωρών-μελών της ΕΕ συμφώνησαν ομόφωνα και μέσα στα τέσσερα πρώτα λεπτά.
«Έχουμε την ομόφωνη στήριξη μεταξύ των 27 κρατών-μελών και των ευρωπαϊκών οργάνων και μια ισχυρή πολιτική εντολή για τις διαπραγματεύσεις για το Brexit, όχι μόνο για την ουσία, αλλά και για τη μέθοδο που θα ακολουθήσουμε», δήλωσε.
Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου επισήμανε επίσης ότι πριν ξεκινήσει η διαπραγμάτευση για τις μελλοντικές σχέσεις της ΕΕ με τη Μεγάλη Βρετανία, θα πρέπει πρώτα να υπάρξει συμφωνία στη διαφύλαξη των δικαιωμάτων των Ευρωπαίων πολιτών, στο οικονομικό ζήτημα και στο θέμα των συνόρων με τη Βόρεια Ιρλανδία. Ο ίδιος εκτίμησε ότι είναι ακόμα νωρίς να προβλέψουμε πότε θα επέλθει αυτή η συμφωνία. Τόνισε επίσης, ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα αξιολογήσουν αν έχει γίνει επαρκής πρόοδος σε αυτά τα ζητήματα, κάτι το οποίο θα πρέπει να αποφασιστεί ομόφωνα
Πιο συγκεκριμένα, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ανέφερε ότι πρέπει να διασφαλιστούν τα δικαιώματα περίπου 4,5 εκατομμυρίων Ευρωπαίων πολιτών και πως πρέπει να δοθούν «πραγματικές εγγυήσεις», τόσο για τους Ευρωπαίους πολίτες που ζουν, εργάζονται και σπουδάζουν στη Μ. Βρετανία, όσο και για τους Βρετανούς πολίτες που μένουν σε χώρες της ΕΕ.
Από πλευράς του, ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Kλοντ Γιούνκερ υπογράμμισε την ανάγκη ενότητας των 27 σε αυτή τη διαβούλευση. Τόνισε ότι πρώτα θα πρέπει να ρυθμιστούν «οι όροι του διαζυγίου», εξηγώντας ότι επί της ουσίας θα υπάρξουν δύο διαπραγματεύσεις: μία για τους όρους αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου και μία για τις μελλοντικές σχέσεις του με την ΕΕ. Ο Πρόεδρος της Επιτροπής αναγνώρισε ότι θα πρόκειται για δύσκολες διαβουλεύσεις, στο βαθμό που αφορούν, όπως είπε, τους όρους ενός διαζυγίου. Κυρίως δε σε ο,τι αφορά την οικονομική πτυχή της αποχώρησης, είπε ο Γιουνκερ. Όσον αφορά τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των πολιτών της ΕΕ, τόνισε ότι δεν αρκεί να διατυπωθούν κάποιες αρχές, αλλά χρειάζονται «πραγματικές εγγυήσεις».
Κληθείς τέλος να σχολιάσει τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου των γαλλικών εκλογών, ο Γιούνκερ αρκέστηκε στην έκκληση να παραμείνουν, όπως είπε, οι Γάλλοι Γάλλοι, υπενθυμίζοντας τη συμβολή της Γαλλίας στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Μέρκελ: Κανείς δεν έχει συσπειρωθεί εναντίον του Ηνωμένου Βασιλείου
Κανείς δεν έχει συσπειρωθεί εναντίον του Ηνωμένου Βασιλείου, διαμήνυσε η καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ, μετά τη λήξη της συνόδου κορυφής.
Με τη δήλωση αυτή, η καγκελάριος απάντησε στην κατηγορία της πρωθυπουργού της Βρετανίας Τερέζα Μέι ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση «ενώνεται εναντίον» της χώρας της.
«Το να μιλάμε εμείς οι 27 με μια φωνή είναι το φυσικότερο πράγμα στον κόσμο. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι τασσόμαστε εναντίον κάποιου. Διευκολύνουμε την κατάσταση για τη Βρετανία αν μιλάμε με μια φωνή», υποστήριξε η Μέρκελ.
Τι αναφέρουν τα συμπεράσματα της συνόδου κορυφής
Η ΕΕ θα διατηρήσει την ενότητά της καθ’ όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για το Brexit και θα ενεργήσει με στόχο να διαφυλάξει τα συμφέροντα των πολιτών της, των επιχειρήσεων και των κρατών-μελών της, τονίζουν οι «27» Ευρωπαίοι ηγέτες στα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής που πραγματοποιήθηκε σήμερα στις Βρυξέλλες.
«Η ΕΕ θα είναι εποικοδομητική και θα προσπαθήσει να βρει μια συμφωνία. Αυτό είναι προς το συμφέρον και των δύο πλευρών. Η ΕΕ θα εργαστεί σκληρά για να επιτύχει αυτό το αποτέλεσμα, αλλά θα προετοιμαστεί για να μπορέσει να χειριστεί την κατάσταση και σε περίπτωση αποτυχίας των διαπραγματεύσεων», αναφέρουν οι «27».
Οι ηγέτες των 27 χωρών-μελών της ΕΕ συμφώνησαν ομόφωνα στις κατευθυντήριες γραμμές του σχεδίου που θα ακολουθήσουν στις διαπραγματεύσεις για το Brexit. Αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές ορίζουν το πλαίσιο για τις διαπραγματεύσεις βάσει του άρθρου 50 της Συνθήκης της ΕΕ και καθορίζουν τις γενικές θέσεις και αρχές που θα ακολουθήσει η ΕΕ καθ’ όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τονίζει ότι κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων θα επικαιροποιήσει αυτές τις κατευθυντήριες γραμμές, όπως είναι απαραίτητο, συμπληρώνει.
Οι τρεις βασικές αρχές πάνω στις οποίες διαρθρώνονται οι κατευθυντήριες γραμμές είναι σύμφωνα με τα συμπεράσματα της Συνόδου, οι εξής:
1. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επισημαίνει την επιθυμία του να έχει στο μέλλον μια “στενή συνεργασία” με το Ηνωμένο Βασίλειο. Τονίζει ότι οποιαδήποτε συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να βασίζεται σε ισορροπία δικαιωμάτων και υποχρεώσεων και να διασφαλίζει ίσους όρους ανταγωνισμού. Επισημαίνει, επίσης, ότι η διατήρηση της ακεραιότητας της ενιαίας αγοράς αποκλείει τη συμμετοχή χώρας στη βάση μιας “προσέγγισης ανά τομέα”. “Ένα μη μέλος της Ένωσης, που δεν ανταποκρίνεται στις ίδιες υποχρεώσεις με ένα μέλος, δεν μπορεί να έχει τα ίδια δικαιώματα και να απολαμβάνει τα ίδια οφέλη με ένα μέλος”, αναφέρουν οι “27” και εκφράζουν την ικανοποίησή τους για την αναγνώριση από τη βρετανική κυβέρνηση ότι οι τέσσερις ελευθερίες της ενιαίας αγοράς είναι αδιαίρετες και ότι δεν μπορεί να υπάρξει “διαλογή κερασιών”. Η Ένωση θα διατηρήσει την αυτονομία της όσον αφορά τη λήψη αποφάσεων, καθώς και τον ρόλο του Δικαστηρίου της ΕΕ.
2. Οι διαπραγματεύσεις, βάσει του άρθρου 50 της Συνθήκης της ΕΕ θα διεξάγονται με διαφάνεια και ως ενιαία δέσμη μέτρων. Με βάση την αρχή ότι «τίποτα δεν έχει συμφωνηθεί μέχρι να συμφωνηθούν τα πάντα», τα μεμονωμένα στοιχεία δεν μπορούν να διευθετηθούν χωριστά. Η Ένωση θα προσεγγίσει τις διαπραγματεύσεις με ενιαίες θέσεις και θα ασχοληθεί με το Ηνωμένο Βασίλειο αποκλειστικά μέσω των καναλιών που καθορίζονται στις παρούσες κατευθυντήριες γραμμές και στις διαπραγματευτικές οδηγίες. Για να μην υποβαθμιστεί η θέση της Ένωσης, δεν θα υπάρξουν ξεχωριστές διαπραγματεύσεις μεταξύ των επιμέρους κρατών μελών και του Ηνωμένου Βασιλείου για θέματα σχετικά με την απόσυρση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση.
3. Οι βασικές αρχές που εκτίθενται ανωτέρω πρέπει να ισχύουν εξίσου στις διαπραγματεύσεις για τη συντεταγμένη αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου, στις προκαταρκτικές και προπαρασκευαστικές συζητήσεις για τη μελλοντική σχέση με την ΕΕ
Ένα κοινο ευρωπαϊκό μέτωπο
«Υπάρχουν θέματα στα οποία τα κράτη μέλη δεν συμφωνούν. Προφανώς στο Brexit οι 27 έχουν την ίδια θέση», επισημαίνει χαμογελώντας ένας υψηλόβαθμος ευρωπαίος αξιωματούχος ο οποίος ομολογεί πως οι προετοιμασίες για τη σημερινή σύνοδο κορυφής διέψευσαν τα προγνωστικά του και διεξήχθησαν χωρίς προβλήματα.
Το ευρωπαϊκό μέτωπο απηχεί την προειδοποίηση της γερμανίδας καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ, η οποία έχει καταγγείλει τις «ψευδαισθήσει» ορισμένων βρετανών αξιωματούχων, ξεκινώντας μια λεκτική κονταρομαχία με την Τερέζα Μέι. Από το Λονδίνο, η βρετανή πρωθυπουργός κατηγόρησε την υπόλοιπη ΕΕ ότι «ενώνεται εναντίον» του Ηνωμένου Βασιλείου.
«Έχει δίκιο», απαντά ζητώντας να μην κατονομαστεί ένας ευρωπαίος διπλωμάτης, ο οποίος συμβουλεύει την Μέι «να μην υποτιμά τη δέσμευση για ενότητα» που έχουν αναλάβει οι 27.
Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης που συνέρχεται η ειδική Σύνοδος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, όπως προβλέπεται από το άρθρο 50 της Συνθήκης για την ΕΕ, ως συνέχεια της επίσημης ενεργοποίησης της διαδικασίας εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου, με τη συμμετοχή των ηγετών των 27 κρατών-μελών.
Η διαπραγμάτευση με το Ηνωμένο Βασίλειο διεξάγεται υπό τον αρχιδιαπραγματευτή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μισέλ Μπαρνιέ και η διαμόρφωση των κατευθυντήριων γραμμών έγινε σε καλό κλίμα διαφάνειας, σύμπνοιας και ενότητας των 27, χωρίς ιδιαίτερες διαφοροποιήσεις ή δυσκολίες και έχει ήδη εγκριθεί σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών.
Τι προβλέπουν οι κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ
Οι κατευθυντήριες γραμμές των διαπραγματεύσεων διαρθρώνονται σε τρεις βασικούς άξονες:
- Τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των Ευρωπαίων πολιτών που ζουν, σπουδάζουν και εργάζονται στη Μεγάλη Βρετανία, καθώς και των Βρετανών πολιτών στα κράτη-μέλη της ΕΕ. Το θέμα αυτό ενδιαφέρει ιδιαίτερα την Ελλάδα, λόγω της παρουσίας περίπου 70.000 Ελλήνων στη Μεγάλη Βρετανία, καθώς και των πάνω από 40.000 Βρετανών που κατοικούν ή και έχουν ακίνητη ιδιοκτησία στην Ελλάδα.
- Τις βρετανικές δημοσιονομικές υποχρεώσεις απέναντι στον προϋπολογισμό της ΕΕ (τρέχουσες αλλά και μετά την αποχώρηση, πέραν του 2019).
- Τη διατήρηση των επιτευγμάτων της ειρηνευτικής διαδικασίας στην Ιρλανδία και το καθεστώς κυκλοφορίας στα σύνορα του Ηνωμένου Βασιλείου με τα κράτη-μέλη. Το ζήτημα αυτό αφορά κυρίως τα σύνορα Ιρλανδίας-Βόρειας Ιρλανδίας, Γιβραλτάρ-Ισπανίας και σε ένα μικρότερο βαθμό την Κύπρο και τις Βρετανικές Βάσεις στο νησί.
Άλλα θέματα σχετίζονται με τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου της ΕΕ σε εκκρεμούσες υποθέσεις, την ομαλή λειτουργία επιχειρήσεων και εμπορικών δραστηριοτήτων, καθώς και με τη μελλοντική σχέση ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου.
Πέραν των δικαιωμάτων των Ελλήνων πολιτών που διαβιούν στη Μεγάλη Βρετανία, μέριμνα της ελληνικής κυβέρνησης αποτελεί η διασφάλιση των οικονομικών και εμπορικών συμφερόντων της χώρας και των ελληνικών επιχειρήσεων, ιδιαίτερα στους τομείς των εξαγωγών αγροτικών και άλλων προϊόντων προς το Ηνωμένο Βασίλειο και του εισερχόμενου τουρισμού από αυτό.
Η ελληνική κυβέρνηση πέτυχε μετά από πρωτοβουλία της να συμπεριληφθεί δήλωση στα πρακτικά της Συνόδου ότι οι κατευθυντήριες γραμμές, οι διαπραγματεύσεις και τα αποτελέσματα αυτών δεν συνιστούν κανενός είδους προηγούμενο για άλλη πράξη της ΕΕ με τρίτες χώρες.
Ειδικό ενδιαφέρον από ελληνικής πλευράς υπάρχει και για έναν από τους δυο ευρωπαϊκούς οργανισμούς που έχουν έδρα έως σήμερα στο Λονδίνο, τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων. Η χώρα μας έχει υποβάλλει επισήμως υποψηφιότητα να υποδεχθεί τον ένα λόγω οργανισμό, προβάλλοντας ως πλεονεκτήματα το συγκριτικά χαμηλό λειτουργικό κόστος, τη διασύνδεση με την σημαντική ελληνική βιομηχανία φαρμάκων, αλλά και το ελκυστικό κλίμα, τη διασυνδεσιμότητα, και τη γεωγραφική θέση της Αθήνας.
Λογαριασμός 60 δισεκατομμυρίων ευρώ
«Το Ηνωμένο Βασίλειο χρειάσθηκε εννέα μήνες για να ετοιμάσει την ανακοίνωση της αποχώρησής του», υπογραμμίζει όχι χωρίς ειρωνία ο υψηλόβαθμος ευρωπαίος αξιωματούχος.
«Οι 27 θα έχουν μια κοινή θέση για το Brexit έναν μήνα αφότου» το Λονδίνο έθεσε επισήμως σε κίνηση, στις 29 Μαρτίου, τη διαδικασία της εξόδου του από την ΕΕ.
Αυτές οι «κατευθύνσεις» θα προσδιορίσουν τη «σταδιακή» προσέγγιση που προκρίνεται από τους Ευρωπαίους καθώς και την αρχή της «επαρκούς προόδου» που πρέπει να έχει πραγματοποιηθεί στις διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία αποχώρησης πριν αρχίσουν οι συνομιλίες για τη «μελλοντική σχέση» ανάμεσα στην ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο.
«Πριν μιλήσουμε για το μέλλον μας, οφείλουμε να διευθετήσουμε τα ζητήματα του παρελθόντος», προειδοποίησε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ στην πρόσκληση την οποία απηύθυνε στους 27 ηγέτες για τη σημερινή σύνοδο κορυφής.
Σύμφωνα με τον Τουσκ, δεν είναι μόνο ένα «ζήτημα τακτικής»: «Δεδομένου του περιορισμένου χρόνου (δύο χρόνια σύμφωνα με το άρθρο 50 που αφορά την αποχώρηση ενός κράτους μέλους), είναι η μόνη δυνατή προσέγγιση».
Η ΕΕ των 27 θεωρεί ότι στη συμφωνία αποχώρησης πρέπει να λυθούν τρία σημαντικά και αλληλένδετα προβλήματα.
Ετοιμάζεται να υπερασπιστεί τα δικαιώματα των πολιτών, κυρίως των 3 εκατομμυρίων ευρωπαίων υπηκόων που ζουν ή εργάζονται στο Ηνωμένο Βασίλειο (αλλά και του ενός εκατομμυρίου Βρετανών που έχουν εγκατασταθεί στην υπόλοιπη ΕΕ).
Τα δύο μέρη πρέπει επίσης να βρουν ένα πεδίο συνεννόησης για την εξόφληση των λογαριασμών, ένα θέμα που είναι πιθανόν το πιο ευαίσθητο πολιτικά. Ο λογαριασμός αναμένεται αλμυρός για το Λονδίνο, καθώς υπολογίζεται σε περίπου 60 δισεκ. ευρώ.
Το ιρλανδικό ζήτημα
«Θα είναι μια δύσκολη συζήτηση, για να δούμε ποια στοιχεία του παθητικού πρέπει να περιληφθούν και ποια θα εξαιρεθούν», προλέγει ένας ευρωπαίος διπλωμάτης.
Οι 27 θα κρίνουν οι ίδιοι την πρόοδο πριν περάσουν στην επόμενη φάση, ίσως πριν από το τέλος της χρονιάς, «αν τα πράγματα πάνε καλά», λέει ο υψηλόβαθμος ευρωπαίος αξιωματούχος.
Το τρίτο σημείο αφορά «το ιρλανδικό ζήτημα». Ουδείς επιθυμεί να δει να αποκαθίσταται ένα φυσικό σύνορο ανάμεσα στην Ιρλανδία και τη βρετανική επαρχία της Βόρειας Ιρλανδίας ούτε να αμφισβητηθούν οι ειρηνευτικές συμφωνίες που με κόπο επιτεύχθηκαν έπειτα από 30 χρόνια «Ταραχών» και περισσότερους από 3.000 νεκρούς.
Οι 27 θα πρέπει επίσης να αρχίσουν να εξετάζουν το ζήτημα των δύο ευρωπαϊκών υπηρεσιών που έχουν σήμερα την έδρα τους στο Λονδίνο, της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (ΕΑΤ, EBA) και του Ευρωπαϊκου Οργανισμού Φαρμάκων (EMA) που θα μετακομίσουν για να παραμείνουν στην επικράτεια της ΕΕ.
Ήδη την ερχόμενη εβδομάδα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να δημοσιεύσει την πρότασή της για τις «κατευθυντήριες γραμμές» των διαπραγματεύσεων, οι οποίες θα είναι λεπτομερέστερες και θα βασίζονται στις κατευθύνσεις αυτές. Η υιοθέτησή τους από τους 27 προβλέπεται να γίνει στις 22 Μαΐου.
Οι Ευρωπαίοι ελπίζουν να αρχίσουν τις διαπραγματεύσεις μετά τις βρετανικές βουλευτικές εκλογές της 8ης Ιουνίου, τις οποίες προκήρυξε η Τερέζα Μέι για να ενισχύσει την πολιτική της στήριξη.
