Ο θυρεοειδής αδένας αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς ενδοκρινολογικούς αδένες του ανθρώπινου σώματος. Όπως δείχνει και το όνομά του, έχει σχήμα θυρεού και βρίσκεται στο κάτω, μπροστινό τμήμα του λαιμού, μπροστά δηλαδή από την τραχεία. Αποτελείται από δύο λοβούς, τον δεξιό και τον αριστερό, οι οποίοι συνδέονται με το κεντρικό τμήμα του, τον ισθμό. Η βασική του λειτουργία είναι η παραγωγή και η έκκριση των θυρεοειδικών ορμονών (της θυροξίνης (Τ4) και της τριιωδοθυρονίνης (Τ3)) υπό τον έλεγχο της υπόφυσης. Στη συνέχεια, οι ορμόνες αυτές μεταφέρονται σε όλα τα κύτταρα του σώματος. Έτσι, το κεντρικό και το αυτόνομο νευρικό σύστημα, το καρδιαγγειακό, το αναπνευστικό, το αιμοποιητικό, το γαστρεντερικό και το μυοσκελετικό σύστημα, καθώς και ορισμένοι ενδοκρινείς αδένες, η θερμορύθμιση, ο μεταβολισμός των λιπών, των πρωτεϊνών και των υδατανθράκων επηρεάζονται από τις θυρεοειδικές ορμόνες.
Απαραίτητο για τη σύνθεση των ορμονών αυτών είναι το ιώδιο, ένα ιχνοστοιχείο που το ανθρώπινο σώμα δε μπορεί να συνθέσει και η πρόσληψη του μέσω της τροφής κρίνεται απαραίτητη. Η διαιτητική πρόσληψη αναφοράς (RDA) για το ιώδιο στις ΗΠΑ σε ενήλικες άντρες και γυναίκες έχει οριστεί στα 150μg/ημέρα, για τις εγκύους στα 220μg/ημέρα και για τις θηλάζουσες στα 290μg/ημέρα. Ακόμη και σήμερα το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού, λόγω χαμηλής πρόσληψης ιωδίου μέσω της τροφής, βρίσκεται σε κίνδυνο εμφάνισης έλλειψης. Πριν το 1920, το ποσοστό αυτό ήταν σημαντικά μεγαλύτερο και για αυτό το λόγο εφαρμόστηκε η χρήση του ιωδιωμένου αλατιού.
Που βρίσκουμε το ιώδιο στη διατροφή μας;
Το ιώδιο βρίσκεται φυσικά στο έδαφος και στο θαλασσινό νερό, με αποτέλεσμα η περιεκτικότητα των τροφίμων σε ιώδιο να ποικίλει ανάλογα με την περιοχή. Στο Δυτικό κόσμο η κατανάλωση ιωδιούχου αλατιού αρκεί για την εξασφάλιση της απαιτούμενης ποσότητας ιωδίου. Σημαντικές διατροφικές πηγές ιωδίου αποτελούν τα φύκια, τα θαλασσινά, τα γαλακτοκομικά και κυρίως το τυρί, το ψωμί και τα διάφορα αρτοσκευάσματα, το κρέας, τα ψάρια του θαλασσινού νερού και τα αβγά.
Τι συμβαίνει λοιπόν στο θυρεοειδή μας, όταν υπάρχει έλλειψη ιωδίου;
Η εμφάνιση βρογχοκήλης, της σταδιακής δηλαδή αύξησης του μεγέθους του θυρεοειδούς αδένα στην προσπάθειά του να ανταπεξέλθει στο ρόλο του, είναι μια από τις πιο συχνές συνέπειες παγκοσμίως. Μια επίσης πιθανή συνέπεια της έλλειψης ιωδίου, αν και σε κάποιες περιοχές π.χ. ΗΠΑ δεν αποτελεί πια την αιτία εμφάνισης της, είναι ο υποθυρεοειδισμός. Προβλήματα ενδέχεται να εμφανιστούν και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού, όπως αποβολές, θάνατοι, πρόωρος τοκετός ή ακόμη και συγγενείς ανωμαλίες, προβλήματα ανάπτυξης ή και νοητική υστέρηση στα βρέφη. Για το λόγο αυτό, η Αμερικάνικη Ένωση για το Θυρεοειδή (American Thyroid Association) συστήνει την χορήγηση πολυβιταμινούχου συμπληρώματος που να περιέχει 150μg ιωδίου/ημέρα σε όλες τις εγκυμονούσες και θηλάζουσες.
Εξίσου σημαντική με την έλλειψη ιωδίου είναι και η υπερβολική πρόσληψή του.
Προσοχή χρειάζεται σε άτομα που έχουν ήδη ευαισθησία με το θυρεοειδή, όπως όζους, υπερθυρεοειδισμό ή κάποια αυτοάνοση νόσο (π.χ. Hassimoto), ενώ η υπερβολική πρόσληψή του μπορεί να επιδεινώσει τον υποθυρεοειδισμό, καθώς και τον υπερθυρεοειδισμό. Τέλος άτομα τα οποία μετακινούνται από περιοχές με χαμηλή πρόσληψη ιωδίου σε περιοχές με επαρκή πρόσληψη, λόγω της ικανότητας του θυρεοειδούς τους να χρησιμοποιεί μικρές ποσότητες ιωδίου, πιθανόν να εμφανίσουν προβλήματα θυρεοειδούς που σχετίζονται με το ιώδιο.
Γίνεται λοιπόν φανερό, πως όσοι ταλαιπωρούνται με προβλήματα του θυρεοειδούς αδένα είναι σημαντικό να προσέχουν έτσι ώστε να εξασφαλίζουν επαρκή πρόσληψη ιωδίου. Είναι σημαντικό επίσης να τονιστεί ότι στις περιπτώσεις που τα προβλήματα του θυρεοειδούς δεν οφείλονται στην έλλειψη ιωδίου, τότε η χρήση συμπληρωμάτων δεν είναι βοηθητική.
