Σε όλον τον κόσμο οι γονείς επιδιώκουν τη δημιουργία ενός στενού συναισθηματικού δεσμού με τα μωρά τους. Το στιλ γονεϊκής συμπεριφοράς που υιοθετούν προσπαθούν επίσης, να έχει σχέση με τις αξίες τους. Κάποια μοντέλα γονεϊκής συμπεριφοράς προσανατολίζονται στον τρόπο ανατροφής που λέει ότι τα παιδιά πρέπει να αντιμετωπίζονται ως μικροί ενήλικες. Άλλα πάλι, θεωρούν ότι για να κοινωνικοποιηθούν τα «ανυπόμονα» παιδιά χρειάζεται πειθαρχία.
Σε κάθε περίπτωση, οι πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις, απόψεις, «φιλοσοφίες» δεν βοηθούν έναν γονιό να καταλήξει εύκολα στο τι είναι καλύτερο. Μερικές φορές ωστόσο, η δοκιμή και το σφάλμα ίσως είναι καλύτερα.
Η σύνδεση γονιών – παιδιών θεωρείται ο ιδανικός τρόπος για να ανατραφεί ένα παιδί ασφαλές, ανεξάρτητο, ομαλά κοινωνικοποιημένο.
Οι υποστηρικτές της θεωρίας που φέρει την ονομασία Attachment Parenting -από τις πιο γνωστές στην αναπτυξιακή ψυχολογία– υπογραμμίζουν όπως γράφει το webmd.com ότι μία γεμάτη εμπιστοσύνη σχέση με τους γονείς κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας θέτει τη βάση για υγιείς σχέσεις και ανεξαρτησία στην ενήλικη ζωή.
Οι ρίζες του Attachment Parenting –θεωρία της προσκόλλησης, της αφοσίωσης, της προσήλωσης – βρίσκονται στις μελέτες του ψυχίατρου John Bowlby σχετικά με τη στέρηση της μητέρας και τη συμπεριφορά των ζώων στις αρχές της δεκαετίας του 1950.
Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή ένα βρέφος επιδιώκει ενστικτωδώς να βρίσκεται κοντά σε μια ασφαλή «φιγούρα προσκόλλησης», συνεπώς δημιουργεί ένα πολύ δυνατό δεσμό με τα άτομα που το φροντίζουν.
Το Attachment parenting βασίζεται στην ιδέα ότι τα μωρά μαθαίνουν να εμπιστεύονται και να αναπτύσσονται αρμονικά όταν οι ανάγκες τους ικανοποιούνται σταθερά και όσο το δυνατόν πιο νωρίς από έναν φροντιστή. Τα παιδιά που δεν έχουν «ασφαλή προσκόλληση» ήδη από τη βρεφική ηλικία, σύμφωνα με τη θεωρία, δεν γνωρίζουν τον τρόπο να κάνουν υγιείς σχέσεις στην πορεία της ζωής. Υποφέρουν από ανασφάλεια, έλλειψη ενσυναίσθησης και, σε ακραίες περιπτώσεις, διαταραχές θυμού.
Οι 8 αρχές
Η διεθνής ένωση Attachment Parenting International (API) προτείνει 8 βασικές αρχές, επισημαίνοντας ωστόσο, ότι οι γονείς έχουν μεγάλη ελευθερία κινήσεων ως προς τον τρόπο ερμηνείας και εφαρμογής των αρχών αυτών.
1. Προετοιμαστείτε για την εγκυμοσύνη, τη γέννηση, την πατρότητα, την μητρότητα. Είναι πολύ σημαντικό να εξαλειφθούν τυχόν αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα την περίοδο της εγκυμοσύνης. Μόνον έτσι μπορεί να γίνει η προετοιμασία για τη «συναισθηματικά απαιτητική εργασία» του να είσαι γονιός.
2. Τροφή με αγάπη και σεβασμό. Ο θηλασμός θεωρείται ο ιδανικός τρόπος για τη δημιουργία ενός ασφαλούς, στενού δεσμού με το μωρό. Επίσης, διδάσκει τα βρέφη ότι οι γονείς θα ακούσουν αυτά που έχουν να τους πουν και θα εκπληρώσουν τις ανάγκες τους.
3. Αντιδράστε με ευαισθησία. Το Attachment Parenting υποστηρίζει ότι οι γονείς ερμηνεύουν όλες τις εκφράσεις συναισθημάτων, συμπεριλαμβανομένων και των επαναλαμβανόμενων κρίσεων των παιδιών, ως πραγματικές προσπάθειες επικοινωνίας. Προσπάθειες οι οποίες πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη και να γίνονται κατανοητές, όχι να τιμωρούνται ή να απορρίπτονται.
4. Το άγγιγμα της φροντίδας. Η επαφή (skin-to-skin touching), όπως με το μπάνιο του μωρού, είναι εξαιρετικά σημαντική.
5. Η σχέση ενδυναμώνεται και κατά τη διάρκεια της νύχτας. Όταν το μωρό κοιμάται στο δωμάτιο των γονιών του, η μαμά και ο μπαμπάς μπορούν να το ταΐσουν και να το χαϊδέψουν και κατά τη διάρκεια της νύχτας. Όσο για τους γονείς οι οποίοι παίρνουν στο κρεβάτι το μωρό τους, αξίζει να λάβουν υπόψιν ότι σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής η πρακτική αυτή αυξάνει τον κίνδυνο για το σύνδρομο αιφνίδιου θανάτου, γνωστού ως SIDS.
6. Να είστε εκεί. Η σταθερή παρουσία του γονιού μεταφράζεται σε περισσότερες από 20 ώρες την εβδομάδα για βρέφη κάτω των 30 μηνών.
7. Εφαρμόστε τη θετική πειθαρχία. Οι γονείς πρέπει να αποσπούν την προσοχή, να ανακατευθύνουν και να καθοδηγούν ακόμα και τα μικρότερα μωρά δημιουργώντας ένας μοντέλο θετικής συμπεριφοράς. Όταν ο γονιός κατανοεί την αρνητική συμπεριφορά του παιδιού του αυτό σημαίνει ότι επικοινωνεί μαζί του. Οι γονείς ενθαρρύνονται να βρίσκουν λύσεις μαζί με το παιδί και όχι να απλώς να του επιβάλλουν τη θέλησή τους.
8. Ισορροπία μεταξύ προσωπικής και οικογενειακής ζωής, που εκτός των άλλων, θα γλιτώσει τους γονείς από την εξάντληση.
Η update εκδοχή
Ο παιδίατρος William Sears έχει εκσυγχρονίσει τις αρχές του attachment parenting με αυτό που ονομάζει «7 Baby B’s» ή «εργαλεία προσάρτησης».
Εμπλουτίζοντας τις βασικές αρχές, σημειώνει για παράδειγμα σε ό,τι αφορά τον «δεσμό της γέννησης» ότι, τα υιοθετημένα παιδιά, όπως και τα βρέφη που νοσηλεύονται σε μονάδα εντατικής θεραπείας μπορούν κάλλιστα να μάθουν πώς να δημιουργήσουν υγιείς σχέσεις στην ενήλικη ζωή τους.
Επίσης, παρότι παραμένει υπέρμαχος του θηλασμού σημειώνει ότι, ο σύνδεσμος μπορεί να ενδυναμωθεί και με τα αυξημένα επίπεδα των ορμονών προλακτίνης και ωκυτοκίνης, που παράγει η μαμά.
Ή, ότι, ενώ εξακολουθεί να κάνει λόγο για τον ύπνο στο ίδιο δωμάτιο, αναγνωρίζει πλέον την ανάγκη των γονιών να απολαύσουν μία ήρεμη νύχτα.
Επιπλέον, υπογραμμίζει ότι η γονική μέριμνα πρέπει να ισορροπεί με τον γάμο, όπως και τις προσωπικές ανάγκες των γονιών, τη σωματική και ψυχική υγεία τους.
Οι επικριτές
Ουδείς αμφισβητεί ότι η στενή συναισθηματική σχέση με το μωρό μπορεί να είναι ο,τιδήποτε άλλο πέρα από θετική.
Αλλά οι επικριτές του attachment parenting θεωρούν ότι το ζήτημα -ακόμη και για κάτι καλό, όπως στην προκειμένη περίπτωση- αφορά στην ποσότητα.
Η διαμάχη γύρω από τη θεωρία της προσκόλλησης, εν μέρει οφείλεται επίσης στο γεγονός ότι η πρώιμη έρευνα βασίστηκε σε μελέτες που έγιναν σε ζώα.
Ο ύπνος γονιών – παιδιού στο ίδιο κρεβάτι έχει επικριθεί σφοδρά εξαιτίας της σύνδεσης του με το σύνδρομο αιφνίδιου θανάτου.
‘Ενα άλλο σημείο διαφωνίας αφορά στην προσκόλληση αυτή καθαυτή. Στη θέση της οποίας οι επικριτές θέτουν την εμπειρία.
Αναπτυξιολόγοι επικαλούνται πρόσφατες έρευνες σύμφωνα με τις οποίες η ικανότητα να δημιουργεί κάποιος υγιείς σχέσεις μπορεί να επηρεαστεί από παραμέτρους, όπως το σχολείο, οι συμμαθητές, οι ερωτικές σχέσεις και ο γάμος.
Επικαλούμενοι τη συνεχώς μεταβαλλόμενη πραγματικότητα, οι επικριτές του attachment parenting σημειώνουν ότι η θεωρία διατυπώθηκε τη δεκαετία του 1950 και ότι, μετά άνοιξε η δημόσια συζήτηση για το κατά πόσο οι μαμάδες έπρεπε να μείνουν στο σπίτι για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους.
Υπερβολικά αγχώδεις γονείς, υπερβολικά εξαρτημένα παιδιά: Οι επικριτές υποστηρίζουν επίσης, ότι η συνεχής προσοχή σε κάθε αλλαγή διάθεσης του παιδιού μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολικά εξαρτημένα παιδιά, όπως και σε εξαιρετικά αγχωμένους γονείς. Ή ακόμη χειρότερα, σε παιδιά που μαθαίνουν να ελέγχουν και να εκφοβίζουν τους καλοπροαίρετους γονείς τους.
Οι υποστηρικτές της θεωρίας επιμένουν ότι τα παιδιά χωρίς ασφαλείς δεσμούς παρουσιάζουν δυσκολίες προσαρμογής και προκειμένου να υποστηρίξουν τη θέση τους «δείχνουν» τη Διαταραχή Αντιδραστικής Προσκόλλησης – Διαταραχή Δεσμού (Reactive Attachment Disorder, RAD).
Ωστόσο, ο ορισμός του RAD σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία προϋποθέτει σημαντική σωματική και συναισθηματική στέρηση, όπως συμβαίνει με τα παραμελημένα παιδιά που έχουν χάσει τους γονείς τους.
Ακόμα όμως και σε τέτοιες περιπτώσεις, η έρευνα έχει διαπιστώσει ότι η ικανότητα σύνδεσης με τους άλλους μπορεί να βελτιωθεί με παρεμβάσεις, όπως η θεραπεία.
