Του Δρ Κωνσταντίνου Παν. Μπαλωμένου, Πολιτικού Επιστήμονος – Διεθνολόγου, Γενικού Διευθυντή Γενικής Διεύθυνσης Πολιτικής Εθνικής Άμυνας & Διεθνών Σχέσεων (ΓΔΠΕΑΔΣ) του ΥΠΕΘΑ.
Από τις αρχές του 2020 η διεθνής κοινότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια νέα πρόκληση ασφάλειας.Την πρόκληση αυτή, ο Έλληνας πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης κατά το διάγγελμά του στις 17 Μαρτίου 2020,(1) την χαρακτήρισε ως έναν ύπουλο και αόρατο εχθρό που πρέπει πειθαρχημένα, συντεταγμένα και με συλλογική και ατομική ευθύνη να αντιμετωπίσουμε.
Στην πραγματικότητα, οι πολίτες σε όλο τον πλανήτη βλέπουν να εκτυλίσσεται ένας παγκόσμιος υβριδικός πόλεμος μέσω ενός οικονομικού πολέμου σε συνδυασμό με βιολογι-
κό και ψυχολογικό πόλεμο.
O υβριδικός πόλεμος είναι ένα είδος πολέμου στον οποίο γίνεται χρήση όλων των διαθέσιμων πόρων ενός κράτους με συνδυασμό συμβατικών, μη συμβατικών (ανορθόδοξων) και πολιτικών μέσων.
Πολλοί ειδικοί, τον προσδιορίζουν ως συγκεκαλυμμένες ή αμφισβητούμενες δραστηριότητες, υποστηριζόμενες από συμβατικές ή πυρηνικές δυνάμεις,ώστε να επηρεαστεί η εγχώρια πολιτική της χώρας στόχος.
Υπό το πρίσμα αυτό, η θετική ή αρνητική έκβαση της διαδικασίας επηρεασμού της εγχώριας πολιτικής ενός κράτους-στόχος εξαρτάται από το αν ο πληθυσμός του κράτους-στόχος θα
αντισταθεί ή θα υποκύψει στις δραστηριότητες του αντιπάλου.
Υπό την οπτική του συνδυασμού τακτικών που υιοθετούν συμβατικές και μη συμβατικές επιχειρήσεις, ο Frank Hoffman (2) επισημαίνει ότι: «Στον υβριδικό πόλεμο κάθε αντίπαλος χρησιμοποιεί ταυτόχρονα και στο ίδιο πεδίο της μάχης ένα προσαρμοσμένο μίγμα συμβατικών όπλων, μη συμβατικών τακτικών καθώς και τρομοκρατικές και εγκληματικές ενέργειες, ώστε να επιτύχει τους πολιτικούς στόχους
του».(3)
Ο Frank Hoffman επισημαίνει επίσης, ότι: «Οι υβριδικοί πόλεμοι μπορούν να διεξαχθούν και από κρατικούς και μη κρατικούς δρώντες. Ενσωματώνουν μια σειρά διαφορετικών ειδών
πολεμικών επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων συμβατικών και αντισυμβατικών τακτικών και επιχειρήσεων,τρομοκρατικών ενεργειών συμπεριλαμβανομένης της αδιάκριτης βίας και
του εξαναγκασμού και της εγκληματικής διαταραχής. Αυτές οι πολύπλευρες
δραστηριότητες μπορούν να διεξάγονται από ξεχωριστές μονάδες ή ακόμη και από την ίδια μονάδα και λειτουργούν και τακτικώς κατευθύνονται και συντονίζονται εντός του κύριου πεδίου μάχης με στόχο την επίτευξη συνεργειακών (synergistic) αποτελεσμάτων».(4)
Στο ίδιο πλαίσιο, το ΝΑΤΟ ορίζει τον υβριδικό πόλεμο ως: «το συνδυασμό και την ανάμειξη διαφόρων μέσων σύγκρουσης όπως συμβατικών και αντισυμβατικών, ώστε να επιτευχθεί η κυριαρχία ενός δρώντα στο φυσικό και ψυχολογικό πεδίο της μάχης μέσω του ελέγχου των πληροφοριών και των μέσων ενημέρωσης, χρησιμοποιώντας παράλληλα, κάθε δυνατό μέσο
για τη μείωση της έκθεσής του. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την ανάγκη για τη χρήση ισχυρής στρατιωτικής δύναμης, με στόχο να καμφθεί η βούληση του αντιπάλου και να αποδυναμωθεί η υποστήριξή του από τον πληθυσμό του και τις κρατικές υπηρεσίες του».(5)
Σχηματικά λοιπόν, οι τακτικές που ακολουθούνται (μεμονωμένα ή συνδυαστικά) σε μια επιχείρηση Υβριδικού Πολέμου σύμφωνα με το ΝΑΤΟ είναι αυτές που φαίνονται στο Σχήμα 1.
Από την οπτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης,(6) ο υβριδικός πόλεμος ορίζεται ως «η κεντρικά σχεδιασμένη και ελεγχόμενη χρήση διάφορων συγκεκαλυμμένων και εμφανών τακτικών, που εκτελούνται με τη χρήση στρατιωτικών και μη στρατιωτικών μέσων, και κυμαίνονται από πληροφοριακές (intelligence) και κυβερνοχώρου (cyber) επιχειρήσεις μέσω άσκησης οικονομικής πίεσης έως και τη χρήση συμβατικών δυνάμεων. Χρησιμοποιώντας υβριδικές τακτικές, ο επιτιθέμενος επιδιώκει να υπονομεύσει και αποσταθεροποιήσει έναν αντίπαλο εφαρμόζοντας τόσο εξαναγκαστικές (coercive) όσο και ανατρεπτικές μεθόδους.
Ειδικότερα, οι ανατρεπτικές μέθοδοι μπορεί να περιλαμβάνουν διάφορες μορφές δολιοφθοράς, διαταραχές επικοινωνιών και άλλων υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένου του ενεργειακού εφοδιασμού. Ο επιτιθέμενος μπορεί να εργάζεται μέσω ή με την εξουσιοδότηση αντάρτικων ομάδων ή συγκαλύπτοντας τη διακρατική επιθετικότητα πίσω από το μανδύα μιας “ανθρωπιστικής παρέμβασης”. Οι μαζικές εκστρατείες παραπληροφόρησης που σχεδιάζονται με στόχο τον έλεγχο των πολιτικών αφηγημάτων αποτελούν σημαντικό στοιχείο μιας υβριδικής εκστρατείας.
Όλα τα ανωτέρω γίνονται με στόχο την άσκηση πολιτικής επιρροής, ακόμη και της κυριαρχίας πάνω σε μια χώρα, ώστε να υποστηριχθεί μια συνολική στρατηγική».
Από τους ανωτέρω ορισμούς, γίνεται κατανοητό ότι η φύση και τα χαρακτηριστικά του υβριδικού πολέμου,αλλάζουν τα δεδομένα του έως τώρα συμβατικού πολέμου που γνωρίζαμε.
Συγκεκριμένα, με τα έως τώρα δεδομένα ο πόλεμος διεξάγονταν ανάμεσα σε αντιμαχόμενους κρατικούς και εθνικούς στρατούς ενώ στον υβριδικό πόλεμο, αντιμάχονται και άλλοι μη κρατικοί δρώντες (αντάρτες, τρομοκράτες κ.λπ.).(7)
Επίσης, στο συμβατικό πόλεμο που έως τώρα γνωρίζαμε υπήρχε μια διάκριση μεταξύ της ειρήνης και του πολέμου, ενώ ο υβριδικός πόλεμος αποτελεί μια μορφή πολέμου που βρίσκεται στην γκρίζα ζώνη (8) ανάμεσα στην ειρήνη και τον πόλεμο. Είναι μια μορφή
ανταρτοπόλεμου που χρησιμοποιεί μια μίξη τακτικών και μέσων που επιδιώκουν τον πειθαναγκασμό και την άσκηση πίεσης στον αντίπαλο και συντηρεί ένα διαρκή πόλεμο.
Στο ίδιο πλαίσιο, σύμφωνα με το παραδοσιακό Κλαουζεβιτσιανό υπόδειγμα του πολέμου, ο στρατηγικός στόχος των αντιμαχόμενων πλευρών ήταν να επιβληθούν στο πεδίο της μάχης μέσω κυρίως της αξιοποίησης των στρατιωτικών τους μέσων, ώστε στη συνέχεια η πολιτική ηγεσία του νικητή να μετατρέψει αυτή τη νίκη σε πολιτικό αποτέλεσμα.
Με τα νέα δεδομένα, στον υβριδικό πόλεμο δεν υπάρχει παραδοσιακό πεδίο μάχης (το μέτωπο σήμερα μπορεί να είναι μια πρωτεύουσα, ένας τόπος θρησκευτικής λατρείας, ένα αεροδρόμιο, ένα σχολείο, ένα θέατρο, ένα ποδοσφαιρικό στάδιο κ.λπ.) και τα μέσα
έχουν αλλάξει ριζικά (π.χ. τρομοκρατία,πειρατεία, υποκίνηση κοινωνικών αναταραχών, απαγωγές, κοινωνικά μέσα δικτύωσης κ.λπ.) (9) και τέλος, ο στρατηγικός στόχος αυτού που διεξάγει υβριδικό πόλεμο είναι να τρομοκρατήσει την κοινωνία και να κάμψει το ηθικό του πληθυσμού του αντιπάλου, ώστε να υποτάξει τον αντίπαλο διαβρώνοντας την εσωτερική και διεθνή του νομιμοποίηση σε πολλά πεδία αντιπαράθεσης.
Υπό την οπτική αυτή, αν εξετάσει κανείς πως αντιμετωπίζεται έως τώρα η πανδημία του Κορωνοϊού από την παγκόσμια κοινότητα, γίνεται δια γυμνού οφθαλμού κατανοητό, ότι τα κράτη σε όλο τον πλανήτη κινούνται σε αχαρτογράφητα νερά και αντιδρούν με καθυστέρηση, σπασμωδικά, αποσπασματικά και χωρίς κανένα συγκεκριμένο επιχειρησιακό και επικοινωνιακό σχέδιο.
Προς επίρρωση των ανωτέρω αξίζει να επισημανθεί, ότι κατά την προδρομική φάση της κρί-σης του Κορωνοϊού, χάθηκε πολύτιμος χρόνος και δεν υπήρξε καμία αντίδραση από την παγκόσμια κοινότητα.
Ειδικότερα, από τις 31 Δεκεμβρίου 2019 όπου η Κίνα εξέπεμψε σήμα κινδύνου και ενημέρωσε τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ότι στην πόλη Γουχάν εμφανίστηκαν κρούσματα πνευμονίας αγνώστου προέλευσης έως τις 7 Ιανουαρίου, όπου η ασθένεια ταυτοποιήθηκε και σήμανε συναγερμός σε όλο τον πλανήτη, το θέμα αντιμετωπίζοταν ως εσωτερικό ζήτημα της Κίνας.
Επίσης, από τις 7 Ιανουαρίου 2020 έως της 11 Μαρτίου 2020 όπου ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) δήλωσε ότι ο Covid-19 αποτελεί παγκόσμια πανδημία, δεν υπήρξε καμία διαχείριση της κρίσης και όλη η ανθρωπότητα παρατηρούσε αμήχανα ένα πόλεμο δηλώσεων μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας όπου είχαν ως επίκεντρο τον μεταξύ τους οικονομικό πόλεμο.
Στο πλαίσιο αυτό, οι ΗΠΑ προσπάθησαν να επιφέρουν ένα ισχυρό οικονομικό πλήγμα στην έως τότε ακμάζουσα οικονομία της Κίνας και από την άλλη η Κίνα, προσπάθησε να ελαχιστοποιήσει τις απώλειες αυτού του οικονομικού πολέμου.
Επιπλέον, η αντίδραση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) ήρθε πολύ καθυστερημένα, αφού για πολιτικούς λόγους άφησε να περάσουν σχεδόν δύο μήνες μέχρι να ανακοινώσει ότι ο Covid-19 αποτελεί παγκόσμια πανδημία.
Στο ίδιο πλαίσιο, ο Πρόεδρος Τράμπ στις 11 Μαρτίου 2020 αιφνιδίασε τους ευρωπαίους ηγέτες με την ανακοίνωσή του για 30ήμερη αναστολή των διατλαντικών πτήσεων εκτός από
το Ηνωμένο Βασίλειο. Η κίνηση αυτή με τις επιπρόσθετες διευκρινίσεις που έδωσε ο Αμερικανός Πρόεδρος, πόρρω απέχουν από την λήψη μέτρων για την πραγματική διαχείριση της κρίσης και μοιάζουν περισσότερο ως μέτρα οικονομικών κυρώσεων προς τα ευρωπαϊκά κράτη.
Τέλος στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αρχικά δεν υπήρξε καμία έγκαιρη και συντονισμένη προσπάθεια αντιμετώπισης της κρίσης με αποτέλεσμα τα κράτη μέλη της Ε.Ε. να αποδειχτούν ευάλωτα στον Κορωνοϊό, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την
Ιταλία. Επίσης, το έκτακτο Συμβούλιο Υπουργών Υγείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες, για την αντιμετώπιση του Κορωνοϊού, συνεδρίασε πολύ καθυστερημένα (στις 7 Μαρτίου 2020) και αφού η κατάσταση που είχε διαμορφωθεί, ήταν
ανεξέλεγκτη.
Λαμβάνοντας υπόψη τα νέα δεδομένα που διαμορφώνονται στο θέατρο επιχειρήσεων ενός υβριδικού πολέμου γίνεται κατανοητό, ότι βασική προϋπόθεση για την επιβίωση σε ένα
τέτοιο είδος πολέμου είναι η ύπαρξη ανθεκτικών κοινοτήτων /κοινωνιών (Community Resilience).
Συγκεκριμένα, μια κοινωνία είναι ανθεκτική όταν έχει την ικανότητα να αναγνωρίζει τους κινδύνους και τις απειλές της, να αντιμετωπίζει τις κοινωνικές πιέσεις, να προβλέπει και να
μετριάζει το κοινωνικό σοκ από την εκδήλωση κινδύνων, ακραίων φαινομένων ή καταστροφών και κρίσεων, να προσαρμόζεται στις μεταβαλλόμενες συνθήκες ενός ακραίου φαινομένου ή κρίσης, να ανακάμπτει τάχιστα σε περιόδους εκδήλωσης ακραίων φαινομέ-
νων ή κρίσεων και να επανέρχεται στο πρότερο φυσιολογικό της λειτουργικό περιβάλλον.
Οι πολίτες μιας ανθεκτικής κοινωνίας πρέπει να ενημερώνονται συνεχώς για την εξέλιξη μιας κρίσης και σε συνεργασία με τα στελέχη και τους επικεφαλής της κοινωνίας /κοινότητας να
αντιμετωπίζουν την έκτακτη ανάγκη ή κρίση, ώστε να επιστρέψει όσο το δυνατό γρηγορότερα η κοινωνία /κοινότητά τους στην κανονικότητα.
Παράλληλα, κρίσιμης σημασίας ζήτημα για μια ανθεκτική σε κινδύνους και κρίσεις κοινωνία /κοινότητα, είναι η διαφύλαξη των κρίσιμων υποδομών της (ηλεκτρικό, νερό, συστήματα μεταφοράς, δίκτυα επικοινωνίας κ.λπ.) και η άμεση επαναλειτουργία τους.
Υπό το πρίσμα αυτό, η έννοια της ανθεκτικότητας μπορεί να γίνει κατανοητή χρησιμοποιώντας τις ακόλουθες τρεις έννοιες:
1. Αντοχή: Αφορά την ικανότητα ενός συστήματος να συνεχίσει να εκτελεί τις λειτουργίες του στην περίπτωση μιας διαταραχής ή ανισορροπίας του,χωρίς σημαντικές αλλαγές στο σύστημα. Αυτή η έννοια της ανθεκτικότητας αφορά τα μηχανικά συστήματα όπως γέφυρες, κτίρια κ.λπ. που σχεδιάζονται έτσι ώστε να μπορούν να αντέξουν σε μεγάλες ποσότητες πίεσης (π.χ. να κάμπτονται, αλλά να μπορούν να επιστρέψουν στην πρότερη φυσική τους
κατάσταση).
2. Ανάκτηση: Αφορά την ικανότητα ενός συστήματος να ανακτά τις βασικές του λειτουργίες σε περίπτωση διακοπής.
3. Προσαρμοστικότητα: Αφορά την ικανότητα ενός συστήματος να αντιδρά και να προσαρμόζεται στις αλλαγές που συμβαίνουν στο περιβάλλον του καθώς, και να μαθαίνει από τις εμπειρίες του.
Για την υλοποίηση των ανωτέρω στόχων απαιτείται η ανάπτυξη ενός σχεδίου ανθεκτικότητας της κοινωνίας /κοινότητας, το οποίο θα εντοπίζει τις πιέσεις της κοινωνίας /κοινότητας, τους μακροπρόθεσμους στόχους της, τα επίπεδα κινδύνου και των σοκ που θα προκληθούν στην κοινωνία /κοινότητα και τέλος, τα βασικά σημεία ευπάθειας /τρωτότητας της κοινωνίας /κοινότητας.
Ένα αποτελεσματικό σχέδιο για την ανθεκτικότητα μιας κοινωνίας /κοινότητας παρέχει πληροφορίες σχετικά με:
. Την πρόβλεψη ή αναγνώριση των απειλών και κινδύνων ή κρίσεων που πιθανό να αντιμετωπίσει η εν λόγω κοινωνία /κοινότητα,
. Το σχέδιο και τις διαδικασίες αντιμετώπισης ενός κινδύνου ή κρίσης και το βαθμό συνερ-γασίας μεταξύ της διοίκησης της κοινωνίας /κοινότητας και των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης (Πολιτική Προστασία, Πυροσβεστική, ΕΚΑΒ,ένοπλες δυνάμεις κ.λπ.).
. Το βαθμό συνεκτικότητας και σύνδεσης των μελών της κοινωνίας /κοινότητας και
. Τους διαθέσιμους πόρους της κοινωνίας /κοινότητας.
Σε σχέση με την αναγνώριση των απειλών και κινδύνων ή κρίσεων μια κοινωνίας /κοινότητας απαιτείται να υλοποιηθούν οι ακόλουθες διαδικασίες:
1. Εκτίμηση κινδύνου. Αφορά τη διαδικασία παρατήρησης, αναγνώρισης, και παρακολούθησης του κινδύνου (π.χ. κίνδυνος τρομοκρατικής επίθεσης, μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα, ρίψη χημικών κ.λπ.). Στόχος αυτής της διαδικασίας είναι να ανα-γνωριστεί η πιθανότητα εκδήλωσης ενός φαινομένου ή μιας υβριδικού τύπου απειλής.
2. Ανάλυση κινδύνου. Αφορά τη διαδικασία μελέτης των χαρακτηριστικών του κινδύνου, των χαρακτηριστικών της κοινωνίας /κοινότητας που υπάρχει πιθανότητα να πληγεί από τονκίνδυνο, καθώς και την εκτίμηση της τρωτότητας του πληθυσμού, του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, των συνολικών επιπτώσεων από την εκδήλωση του κινδύνου και τέλος,την ανάπτυξη σεναρίων για την εκδήλωση του κινδύνου.
3. Διαχείριση κινδύνου. Αφορά το σύνολο των αποφάσεων και των ενεργειών που απαιτούνται να ληφθούν για τη μείωση ή την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων ενός καταστροφικού φαινομένου ή της εκδήλωση μιας υβριδικού τύπου απειλής.
Όσον αφορά το σχέδιο και τις διαδικασίες αντιμετώπισης μιας απειλής, κινδύνου ή κρίσης και το βαθμόσυνεργασίας των ληπτών αποφάσεων (σε διοικητικό επίπεδο) και των στελεχών των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να διερευνηθεί:
.Πόσο πιθανό είναι να απομονωθεί μια κοινωνία /κοινότητα κατά την εκδήλωση ενός ακραίου φυσικού φαινομένου ή μιας υβριδικού τύπου απειλής ή κρίσης;
.Κατά την εκδήλωση ενός ακραίου φυσικού φαινομένου ή μιας υβριδικού τύπου απειλής ή κρίσης, η διοίκηση της κοινωνίας /κοινότητας θα μπορέσει να λειτουργήσει και να παράσχει τις υπηρεσίες της χωρίς να λειτουργούν το ηλεκτρικό, τα τηλέφωνα, οι υπολογιστές κ.λπ.,;
.Κατά την εκδήλωση ενός ακραίου φυσικού φαινομένου ή μιας υβριδικού τύπου απειλής ή μιας κρίσης, η διοίκηση της κοινότητας θα μπορέσει να λειτουργήσει με μειωμένο προσωπικό ή προσωπικό ασφαλείας σε περίπτωση που οι υπάλληλοι δεν έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες τους;
.Σε περίπτωση που καταστραφεί το κέντρο διοίκησης (Μέγαρο Μαξίμου, Υπουργείο, Δημαρχείο κ.λπ.), της κοινωνίας /κοινότητας κατά την εκδήλωση ενός ακραίου φυσικούφαινομένου ή μιας υβριδικού τύπου απειλής ή μιας κρίσης, υπάρχει άλλο επανδρωμένο κτίριο που να λειτουργήσει προσωρινά η διοίκηση της κοινωνίας /κοινότητας;
. Εάν υπάρχει σχέδιο διαχείρισης κρίσεων για κάθε πιθανό κίνδυνο, απειλή ή κρίση που θα πλήξει την κοινωνία /κοινότητα.
. Εάν υπάρχει εκπαιδευμένη ομάδα διαχείρισης κινδύνου ή κρίσης στην κοινωνία /κοινότητα.
. Εάν έχουν οριστεί οι προτεραιότητες σχετικά με τις λειτουργίες της κοινωνίας /κοινότητας για κάθε περίπτωση κινδύνου, απειλής ή κρίσης;
. Εάν έχουν καθοριστεί οδοί διαφυγής των πολιτών και διαδικασίες εκκένωσης των δημόσιων κτιρίων σε περίπτωση εκδήλωσης ενός ακραίου φυσικού φαινομένου ή μιας υβριδικού τύπου απειλής ή μιας κρίσης.
. Εάν υπάρχουν προσδιορισμένοι χώροι καταφυγής των πολιτών και χώροι καταυλισμών σε περίπτωση εκδήλωσης ενός ακραίου φυσικού φαινομένου ή μιας υβριδικού τύπου απειλής ή μιας κρίσης.
. Εάν έχουν ληφθεί μέτρα για την εξασφάλιση της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων και των πολιτών της κοινωνίας /κοινότητας.
. Εάν υπάρχει διαδικασία ενημέρωσης και υποστήριξης των πολιτών.
.Σε περίπτωση που υποστούν σημαντική βλάβη τα δίκτυα υποδομών της κοινωνίας /κοινότητάς (ηλεκτρισμός, φυσικό αέριο, νερό, συγκοινωνιακά δίκτυα, τηλεπικοινωνίες κ.λπ.),εάν υπάρχει μέριμνα για τη λειτουργία εναλλακτικού μηχανισμού κάλυψης και λειτουργίας των ανωτέρω υποδομών. Επίσης, θα πρέπει να έχει προβλεφθεί σε τι χρονικό διάστημα θα επανέλθουν σε λειτουργία τα ανωτέρω δίκτυα.
. Εάν έχουν εξασφαλιστεί μηχανισμοί υποστήριξης (από άλλους ιδιωτικούς ή κρατικούς φορείς) της κοινοτικής προσπάθειας για την ανάκτηση της κανονικότητας της κοινωνίας /κοινότητας, σε περίπτωση εκδήλωσης κινδύνου, υβριδικού τύπου απειλής ή κρίσης.
Σε σχέση με τους διαθέσιμους πόρους της κοινωνίας /κοινότητας θα πρέπει να διερευνηθεί εάν:
.Υπάρχει σύστημα προειδοποίησης για την εκδήλωση μιας κατάστασης έκτακτης ανάγκης.
.Υπάρχουν εναλλακτικά δίκτυα επικοινωνίας και ενέργειας.
.Υπάρχουν επαρκή εφόδια έκτακτης ανάγκης και ο απαραίτητος εξοπλισμός για την αντιμετώπιση μιας έκτακτης ανάγκης ή κρίσης.
.Υπάρχει επαρκής μηχανισμός για την κάλυψη των βασικών αναγκών του πληθυσμούτης κοινωνίας /κοινότητας σε περίπτωση που πληγούν οι βασικές υποδομές της κοινωνίας /κοινότητας (π.χ.παροχή νερού, σύστημα παροχής ενέργειας κ.λπ.).
.Υπάρχει διαθέσιμος εξοπλισμός για την κάλυψη των υπηρεσιών ιατρικής και δημόσιας υγείας (π.χ. αποστολή φαρμάκων κ.λπ.).
.Υπάρχει αρκετά διαθέσιμο προσωπικό με την απαραίτητη ειδίκευση και εκπαίδευση για την αντιμετώπιση της έκτακτης ανάγκης ή κρίσης.
Τέλος, όσον αφορά τη συνεκτικότητα και σύνδεση μεταξύ των μελών της κοινωνίας /κοινότητας θα πρέπει να διερευνηθεί:
. Εάν υπάρχει μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού της κοινωνίας/κοινότητας που ασχολείται με εθελοντικούς και μη κυβερνητικούς οργανισμούς (π.χ. φιλανθρωπικά σωματεία, εθελοντικές ομάδες, κ.λπ.)
.Ποιος είναι ο βαθμός σύνδεσης της διοίκησης της κοινωνίας /κοινότητας με τις ανωτέρω οργανώσεις και τον πληθυσμό.
.Σε τι ποσοστό ο πληθυσμός της κοινωνίας /κοινότητας συμμετέχει στις δράσεις πολιτικής προστασίας και αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών της διοίκησης της κοινωνίας /κοινότητας;
.Κατά την εκδήλωση έκτακτης ανάγκης ή κρίσης, τι ποσοστό του πληθυσμού της κοινωνίας /κοινότητας είναι ικανό να λάβει μέτρα αυτοπροστασίας.
.Κατά την εκδήλωση έκτακτης ανάγκης ή κρίσης τι ποσοστό του πληθυσμού έχει τις γνώσεις και τις δεξιότητες που είναι χρήσιμες για την ανταπόκριση / αποκατάσταση τηςέκτακτης ανάγκης (π.χ. πρώτες βοήθειες, ασφαλής διακίνηση τροφίμων) και μπορεί να κινητοποιηθεί από τη διοίκηση της κοινωνίας /κοι- νότητας εάν χρειαστεί.
Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω στοιχεία, η Ελλάδα παρά τις τρωτότητές της στο εσωτερικό(10ετής οικονομική κρίση, μεγάλο ποσοστό μουσουλμάνων στο εσωτερικό της κ.λπ.) και εξωτερικό (μεταναστευτικό, Τουρκική απειλή κ.λπ.) της περιβάλλον, δείχνει ότι δίνει με επιτυχία(προς το παρόν) μάχη σε δύο επίπεδα.
Τόσο στην αντιμετώπιση της υβριδικού τύπου απειλής της πανδημίας του Κορωνοϊού όσο και στον συντονισμένο και διαρκής υβριδικό πόλεμο της Τουρκίας.
Δεδομένου ότι σε ένα υβριδικού τύπου θέατρο επιχειρήσεων, το περιβάλλον είναι ασταθές και συνεχώς μεταβαλλόμενο, η Ελλάδα για να αντιμετωπίσει τις εν λόγω απειλές, θα πρέπεινα ενισχύσει την ανθεκτικότητα της ελληνικής κοινωνίας /κοινότητας.
Συγκεκριμένα, θα πρέπει να ληφθούν μέτρα, ώστε να:
.Αντιμετωπιστεί πιθανό τρομοκρατικό κτύπημα (προστασία υποδομών,ανάπτυξη τεχνολογιών ανίχνευσης τρομοκρατικών απειλών, προστασία κρίσιμων υποδομών κ.λπ.).
.Προστατευτεί η ενεργειακή ασφάλεια της χώρας σε περίπτωση που δεχτούμε πλήγμα από εσωτερικό ή εξωτερικό εχθρό. Βασική προϋπόθεση είναι να εξασφαλιστούν τα ενεργειακά αποθέματα της χώρας και να υπάρξει μέριμνα για τη χρήση εναλλακτικών μορφών ενέργειας σε περίπτωση ισχυρού πλήγματος.
.Θωρακιστεί ψηφιακά η χώρα, ώστε να προστατευτεί από κυβερνοεπιθέσεις που θα οδηγήσουν σε κατάρρευση των ηλεκτρονικών και ψηφιακών συστημάτων της Ελλάδας.
.Προστατευτούν οι πολίτες από την πιθανή διασπορά χημικών, βιολογικών, ραδιολογικών ουσιών. Στο πλαίσιο αυτό απαιτείται η ανάπτυξη στρατηγικών και τεχνολογιών για την έγκαιρη διάγνωση, ανίχνευση, απολύμανση, και καταστροφή των ουσιών αυτών.
.Φυλαχθούν και προστατευτούν οι κρίσιμες υποδομές της χώρας (critical infrastructures), όπως δίκτυα ύδρευσης, φυσικού αερίου, ηλεκτρικού, ΜΕΤΡΟ κ.λπ.
Τέλος, θα πρέπει να αναπτυχθεί η ανθεκτικότητα της ελληνικής κοινωνίας /κοινότητας στην Τουρκική προπαγάνδα και παραπληροφόρηση [ανίχνευση και εξουδετέρωση των ψευδώνειδήσεων (fake news)].
Εν κατακλείδι, η διεθνής κοινότητα και η Ελλάδα σήμερα, καλούνται να αντιμετωπίσουν έναν παγκόσμιο υβριδικό πόλεμο.
Η Ελλάδα για να αντιμετωπίσει αυτή τη νέα πραγματικότητα θα πρέπει να είναι σε θέση να αναγνωρίζει έγκαιρα τις υβριδικού τύπου απειλές και δράσεις κρατικών και μη κρατικών δρώντων, να αναπτύξει μία ολιστική προσέγγιση στην αντιμετώπιση της απειλής (θα πρέπει να εμπλακεί ολόκληρη η κυβέρνηση σε εθνικό και τοπικό επίπεδο, ο ιδιωτικός τομέας, όλοι οι κοινωνικοί φορείς και οι πολίτες), να ενσωματωθεί στην εθνική στρατηγική της χώρας ένα δόγμα υβριδικού πολέμου και να αποκτήσει ένα μηχανισμό άμεσης λήψης αποφάσεων.
Τέλος, θα πρέπει να σφυρηλατηθεί η εθνική ενότητα και ομοψυχία και να διαμορφωθεί ένα αρραγές εσωτερικό μέτωπο ανάμεσα στην πολιτική ηγεσία, τις ένοπλες δυνάμεις και τον ελληνικό λαό.
1 Βλέπε: https://youtu.be/iIHF4R0MFzw (τελευταία πρόσβαση 20/03/2020).
2 Είναι ο δημιουργός του όρου «υβριδικός πόλεμος» διότι για πρώτη φορά τον χρησιμοποίησε το 2006 όταν προσπάθησε να περιγράψει τις συμβατικές και αντάρτικες τακτικές που χρησιμοποίησε η Χεζμπολάχ εναντίον του Ισραήλ στο 2ο πόλεμο του Λιβάνου.
3 Hoffman Frank, “On Not-So-New Warfare:Political Warfare vs. Hybrid Threats,” War on the Rocks, July 28, 2014.
4 Miller M., Hybrid Warfare: Preparing for Future Conflict, Air War College, Air University, Maxwell AFB, AL, 2015, p. 7.
5 Lasconjarias Guillaume, Larsen Jeffrey A., NATO’s Response to Hybrid Threats, NATO Defence College “NDC Forum Papers Series, 2015.
6 Βλέπε: http://www.statewatch.org/news/2015/ may/eeas-csdp-hybrid-threats-8887-15.pdf (τελευταία πρόσβαση 20/03/2020).
7 Jacobs Andreas, Lasconjarias Guillaume, “NATO’s
Hybrid Flanks – Handling Unconventional
Warfare in the South and the East”, NATO
Research Paper, No. 112, Brussels, April 2015, p.
3.
8 Miranda-Calha Julio, Hybrid Warfare: NATO’s
New Strategic Challenge?, NATO Parliamentary
Assembly, 166 DSC 15 E bis, 2015, p. 3.
9 Jacobs Andreas, Lasconjarias Guillaume, “NATO’s Hybrid Flanks – Handling Unconventional Warfare in the South and the East”, όπως παραπάνω και Miranda-Calha Julio, Hybrid Warfare: NATO’s New Strategic Challenge? όπως παραπάνω.
