Όταν στα μέσα του ’80, ο Βασίλης Γείτονας αποφάσισε να ιδρύσει στο Ψαθοτόπι Άρτας – ένα χωριό χαμένο στους βαλτότοπους, στις εκβολές του Αράχθου στον Αμβρακικό κόλπο, λίγο πριν φτάσει κανείς στην πανέμορφη Κορωνίδα – μια μονάδα εκτροφής χελιών, δεν φανταζόταν ότι σαράντα χρόνια αργότερα η εταιρεία του «Ιχθυοκαλλιέργειες – Βαγγέλης Γείτονας & ΣΙΑ Ε.Ε.», με την καθοδήγηση του γιου του, Βαγγέλη, θα γινόταν ο μεγαλύτερος παραγωγός χελιού στην Ελλάδα.
«Tα χέλια (anguilla-anguilla) γεννούν τ’ αυγά τους στο βυθό της θάλασσας των Σαργασσών, της μακρινής «Ιθάκης των χελιών». Πρόκειται για μια τεράστια περιοχή ζεστής θάλασσας στη μέση του ψυχρού Βόρειου Ατλαντικού Ωκεανού, που καλύπτεται μ’ ένα πυκνό στρώμα από χρυσοκαφετιά φύκια που αναπαράγονται στην επιφάνεια και, λόγω των ασθενών ανέμων, ο κύριος όγκος τους διατηρείται συσσωρευμένος. Τα χέλια ξεκινούν τη ζωή τους ως πλαγκτονικές προνύμφες, για να φτάσουν παρασυρμένες από τα θαλάσσια ρεύματα (Gulf Stream) στις ακτές της Ευρώπης και της Αφρικής, όπου και μεταμορφώνονται σε γυαλόχελα. Η αλίευσή τους ξεκινά αρχές Νοέμβριου και ολοκληρώνεται στα τέλη Μαΐου», μας περιγράφει ο Βαγγέλης Γείτονας, όταν τον επισκεφθήκαμε στη μονάδα του:
«Tα χέλια αυτά φτάνουν στη μονάδα μας αεροπορικώς κι αμέσως μετά τοποθετούνται σε μικρές στεγασμένες δεξαμενές, όπου αρχίζουν τα πρώτα στάδια εκτροφής. Όταν φθάσουν στο κατάλληλο μέγεθος ξεκινά η διαδικασία παρασκευής τους. Η αρχή γίνεται με τον καθαρισμό τους. Ακολουθεί η άλμιση και η κάπνιση, χωρίς συντηρητικά και πρόσθετα, σε παραδοσιακό φούρνο. Στο κάπνισμα χρησιμοποιείται το ξύλο της ελιάς για την εξασφάλιση ιδανικών θερμοκρασιών και το ξύλο της οξιάς για ν’ αποκτήσουν την πλούσια γεύση τους. Η διαδικασία ολοκληρώνεται με τη φιλετοποίηση και την τυποποίηση των χελιών συμφώνα με τα διεθνή πρότυπα».
Η μονάδα εκτροφής χελιών του Βαγγέλη Γείτονα στο Ψαθοτόπι Άρτας εκτρέφει, τυποποιεί, συσκευάζει και διακινεί στις αγορές του κόσμου περίπου 170-220 τόνους χέλια το χρόνο, που εξάγονται ζωντανά, κατεψυγμένα και καπνιστά, κυρίως σε Ιταλία, Γερμανία, Ολλανδία, Δανία και Ρωσία.
Τα χέλια, αν με ρωτήσετε, δεν είναι της αρεσκείας μου. Δεν μ’ ενθουσιάζει η λιπαρότητά τους, όσο καλά κι αν έχουν μαγειρευτεί. Το καπνιστό χέλι όμως του Γείτονα είναι το κάτι άλλο. Ένας συγκλονιστικός μεζές, με μια διακριτική, ντελικάτη καπνιστή γεύση και πλούσιο άρωμα, ιδανικός για τσιπουροκατάνυξη.
