Mε διαδικασία «open ended» προς αποτροπή είτε πρώιμου ναυαγίου, είτε βεβιασμένης συμφωνίας σε συνθήκες χρονικής ασφυξίας, αλλά και με απολύτως ανοιχτά καίρια και εθνικά θερμά θέματα, μπαίνει στην τελική ευθεία το εγχείρημα Αναστασιάδη – Ακιντζί για λύση στο Κυπριακό.
Η διάσκεψη της Γενεύης στις 12 Ιανουαρίου γίνεται το ορόσημο αυτού του εγχειρήματος – ένα ορόσημο, όμως, που βρίσκει τους βασικούς παίκτες, μέχρις στιγμής τουλάχιστον, σε ικανή απόσταση από ώριμο έδαφος λύσης.
Οι τρεις πρωταγωνιστές
Ο Ταγίπ Ερντογάν, σε διαρκή παράλληλη κρίση αποσταθεροποίησης και τουρκικού αναθεωρητισμού, παραμένει ο πιο απρόβλεπτος – όσο και καταλυτικός – παράγοντας των εξελίξεων.
Ο Νίκος Αναστασιάδης επιδεικνύει απόθεμα ενέργειας στην προσπάθεια για την εξεύρεση λύσης, ταυτόχρονα ωστόσο δέχεται κλιμακούμενα εσωτερικά, και όχι μόνον, πυρά για επικίνδυνη «δημιουργική ασάφεια» σε κρίσιμα ζητήματα – από το status της Κυπριακής Δημοκρατίας έως τα θέματα των εγγυήσεων και της ασφάλειας.
Ο Αλέξης Τσίπρας δείχνει ως σταθερή πυξίδα την εθνική γραμμή της «δίκαιης και βιώσιμης λύσης, χωρίς εγγυήσεις και στρατεύματα κατοχής». Και προκρίνει μια διπλωματική προσέγγιση από την πλευρά της Ελλάδας εμφανώς πιο δυναμική από εκείνη της εποχής Καραμανλή και του σχεδίου Ανάν, όταν το «η μη θέση είναι θέση» αποτέλεσε το κυρίαρχο δόγμα της Αθήνας.
Οι «open ended» συνομιλίες
Αίτημα της ελληνικής πλευράς, άλλωστε, αποτέλεσε και η διαδικασία «open ended» για τη Γενεύη – μια διαδικασία, που σημαίνει ότι ακόμη κι εάν δεν υπάρξει αποτέλεσμα την επόμενη εβδομάδα δεν θα πρόκειται περί αδιέξοδου, αλλά οι συνομιλίες θα συνεχισθούν.
Την εν λόγω πρόταση έκανε δεκτή στη χθεσινή του συνάντηση με τον Νίκο Κοτζιά ο ειδικός σύμβουλος του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για το Κυπριακό Εσπεν Μπαρτ Αϊντε, γεγονός που προκάλεσε και τη δημόσια δήλωση ικανοποίησης του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών.
Πέραν τούτου, ωστόσο, μείζονα ερωτήματα παραμένουν ανοιχτά και θολό τοπίο εξακολουθεί να καλύπτει τις κομβικές παραμέτρους της λύσης, ή της μη λύσης. Οι πιο βασικές εξ αυτών είναι:
• Το status της Κυπριακής Δημοκρατίας:
Ο Νίκος Αναστασιάδης δήλωσε χθες ότι στη Γενεύη θα εκπροσωπηθεί και η Κυπριακή Δημοκρατία, ταυτόχρονα όμως έκανε λόγο για «πενταμερή διάσκεψη με διπλό ρόλο του κύπριου Προέδρου».
Η ασάφεια αυτή πυροδότησε αντιδράσεις στη Λευκωσία, και το μείζον ερώτημα είναι εάν η διακριτή συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας, πέραν της ελληνοκυπριακής πλευράς, θα αποτυπωθεί και στα επίσημα έγγραφα και κείμενα του ΟΗΕ.
Η ύπαρξη της Κυπριακής Δημοκρατίας θεωρείται το ισχυρό χαρτί της ελληνοκυπριακής πλευράς, καθώς αποτελεί τον μοναδικό νόμιμο εκπρόσωπο της Κύπρου διεθνώς και μια μη επίσημη αναφορά της θα μπορούσε να εκληφθεί ως εξομοίωσή της με το ψευδοκράτος.
• Οι εγγυήσεις και η ασφάλεια:
Η Λευκωσία εμφανίζεται συντεταγμένη με την ελληνική θέση για «λύση χωρίς τον αναχρονιστικό θεσμό των εγγυητριών δυνάμεων» και αποχώρηση των στρατευμάτων κατοχής.
Η Αγκυρα στον αντίποδα διαμηνύει ότι δεν συζητά καν τέτοιο ενδεχόμενο, σπρώχνοντας σε αντίστοιχη θέση και την τουρκοκυπριακή πλευρά.
Η λύση στο παρασκήνιο αναζητείται στην πρόταση που κόμισε στην Αθήνα ο αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα – ήτοι στη «μεταβατική περίοδο» παραμονής των στρατευμάτων στην Κύπρο. Το διάστημα αυτής της περιόδου φέρεται να προσδιορίζεται ανάμεσα στα 10 και τα 15 χρόνια, αλλά η συμφωνία μοιάζει δύσκολη όσο δεν διαμορφώνεται έδαφος για συνάντηση Τσίπρα – Ερντογάν πριν από τη διάσκεψη της Γενεύης.
• Χάρτες και Εδαφικό:
Στη χθεσινή συνάντηση Αναστασιάδη – Ακιντζί επαναβεβαιώθηκε ότι οι χάρτες θα κατατεθούν στη Γενεύη στις 11 Ιανουαρίου, μία ημέρα πριν από τη διάσκεψη.
Ως απαράβατη προϋπόθεση ο Νίκος Αναστασιάδης έθεσε το ότι το έδαφος που θα παραμείνει υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση «δεν μπορεί να είναι πέραν ή λιγότερο του 28,2% όσον αφορά την ελληνοκυπριακή κοινότητα και δεν μπορεί να υπερβαίνει το 29,2% όσον αφορά την τουρκοκυπριακή κοινότητα».
Στα προαπαιτούμενα παραμένει και η επιστροφή της Μόρφου, την οποία ωστόσο η τουρκοκυπριακή πλευρά δηλώνει ότι δεν αποδέχεται, ενώ ανοιχτή -και εν δυνάμει παγίδα- παραμένει πάντοτε και η τουρκική επιδίωξη για σύνδεση του θέματος της ασφάλειας με τη διαπραγμάτευση για το εδαφικό.
Τα κρίσιμα ραντεβού της Νέας Υόρκης
Υπό αυτά τα δεδομένα, ιδιαίτερη σημασία αποκτά το σημερινό ταξίδι του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά στη Νέα Υόρκη και η συνάντηση που θα έχει αύριο με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτιέρες.
Αντίστοιχο ραντεβού θα έχει αργότερα με τον κ. Γκουτιέρες και ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μελβούτ Τσαβούσογλου. Μετά από αυτές τις συναντήσεις, δε, διπλωματικές πηγές εκτιμούν ότι θα είναι και πιο καθαρό το εάν υπάρχει όντως προοπτική και λόγος και για ραντεβού Τσίπρα – Ερντογάν πριν από τη Γενεύη…
