Το 2022 έσπασε το πληθυσμιακό φράγμα των 8 δισ. σε όλη τη Γη. Πώς κατανέμεται ο πληθυσμός στον πλανήτη, ποιες δημογραφικές εκρήξεις αναμένονται παγκοσμίως το 2023.
Ο παγκόσμιος πληθυσμός ξεπέρασε τα 8 δισεκατομμύρια το 2022, σύμφωνα με τις επίσημες εκτιμήσεις του ΟΗΕ, ο οποίος θεωρεί ότι πρόκειται τόσο «για σημαντικό ορόσημο στην ανθρώπινη ανάπτυξη» όσο και για υπενθύμιση «της κοινής μας ευθύνης να φροντίζουμε τον πλανήτη μας».
Για τον ΟΗΕ, «αυτή η πρωτοφανής ανάπτυξη» – το 1950 στη Γη υπήρχαν 2,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι- είναι αποτέλεσμα «μιας προοδευτικής αύξησης του προσδόκιμου ζωής χάρη στις προόδους που έχουν επιτευχθεί στους τομείς της δημόσιας υγείας, της διατροφής, της προσωπικής υγιεινής και της ιατρικής».
Αλλά η δημογραφική αύξηση εγείρει και μεγάλες προκλήσεις για τις πιο φτωχές χώρες, όπου παρατηρείται και η μεγαλύτερη αύξηση του πληθυσμού.
Το όριο των 8 δισεκατομμυρίων ξεπεράστηκε ενώ διεξαγόταν η διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα (COP27) στο Σαρμ ελ Σέιχ της Αιγύπτου, στην οποία έγινε για ακόμη μια φορά ξεκάθαρη η αδυναμία των πιο πλούσιων χωρών, που ευθύνονται κυρίως για την υπερθέρμανση του πλανήτη, και των φτωχών, που υφίστανται κυρίως τις επιπτώσεις και ζητούν βοήθεια για να αντεπεξέλθουν, να συμφωνήσουν ώστε να μειωθούν σημαντικά οι εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου.
Όμως, όπως υπενθυμίζει ο ΟΗΕ, «αν και το δημογραφικό επιδεινώνει τις επιπτώσεις της οικονομικής ανάπτυξης στο περιβάλλον», «οι χώρες όπου η κατανάλωση φυσικών πόρων και οι εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου είναι μεγαλύτερες ανά κάτοικο είναι γενικά αυτές όπου το εισόδημα ανά κάτοικο είναι πιο υψηλό, και όχι αυτές στις οποίες παρατηρείται γρήγορη αύξηση του πληθυσμού».
«Ο αντίκτυπός μας στον πλανήτη καθορίζεται περισσότερο από τη συμπεριφορά μας απ’ ό,τι από τον αριθμό μας», υπογραμμίζει η Τζένιφερ Σκιούμπα, ερευνήτρια στο Wilson Center.
Η κατανομή του πληθυσμού των 8 δισεκατομμυρίων
Μέσα σε μόλις 48 χρόνια, ο παγκόσμιος πληθυσμός διπλασιάστηκε σε μέγεθος, πηδώντας από τέσσερα σε οκτώ δισεκατομμύρια. Φυσικά, οι άνθρωποι δεν είναι ίσα κατανεμημένοι σε ολόκληρο τον πλανήτη…
Περισσότερη από τη μισή αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού ως το 2050 θα προέρχεται από μόνο 8 χώρες, σύμφωνα με τον ΟΗΕ: τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, την Αίγυπτο, την Αιθιοπία, την Ινδία, τη Νιγηρία, το Πακιστάν, τις Φιλιππίνες και την Τανζανία.
Ασία: Κυριαρχία Ινδίας και Κίνας
Με 4,7 δισεκατομμύρια ανθρώπους το 2022, η Ασία είναι μακράν η πιο πυκνοκατοικημένη περιοχή του κόσμου.
Στην ήπειρο κυριαρχούν τα δύο τεράστια πληθυσμιακά κέντρα της Κίνας και της Ινδίας. Το 2023 θα συμβεί μια μεγάλη αλλαγή, με την Ινδία να ξεπερνά την Κίνα και να γίνεται η πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου. Η Κίνα κατείχε την πρώτη θέση για αιώνες, αλλά η αναντιστοιχία μεταξύ των ρυθμών ανάπτυξης των δύο χωρών το έκανε θέμα χρόνου να φτάσει αυτό το ορόσημο.
Η δημογραφική έκρηξη προκαλεί μεγαλύτερα προβλήματα στις χώρες όπου υπάρχει ήδη μεγάλη φτώχεια.
«Το συνεχώς αυξημένο επίπεδο γεννητικότητας, το οποίο προκαλεί τη γρήγορη δημογραφική ανάπτυξη, είναι ταυτόχρονα σύμπτωμα και αιτία της αργής προόδου στην ανάπτυξη», αναφέρει ο ΟΗΕ.
Η Ινδία τις επόμενες δεκαετίες θα γνωρίσει ραγδαία άνοδο του αστικού πληθυσμού της, την ώρα που οι μεγαλουπόλεις της είναι ήδη υπερπλήρεις και αντιμετωπίζουν ελλείψεις σε βασικές υποδομές.
Στη Βομβάη περίπου το 40% του πληθυσμού ζει σε παραγκουπόλεις, περιοχές με συνωστισμό όπου οι άνθρωποι ζουν σε αυτοσχέδια καταλύματα και τις περισσότερες φορές δεν έχουν τρεχούμενο νερό, ηλεκτρικό ή εγκαταστάσεις υγιεινής.
Ευρώπη: Ο πληθυσμός συρρικνώνεται
Πριν από έναν αιώνα, ο πληθυσμός της Ευρώπης ήταν κοντά στο 30% του παγκόσμιου συνόλου. Σήμερα, το ποσοστό αυτό είναι λιγότερο από 10%, συνολικά 750 εκατομμύρια άνθρωποι. Αυτό οφείλεται, εν μέρει, στην αύξηση του πληθυσμού σε άλλες περιοχές του κόσμου.
Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι ο πληθυσμός της Ευρώπης συρρικνώνεται σε πολλά μέρη —ιδίως στην Ανατολική Ευρώπη. Πολλές από τις χώρες με τους χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης βρίσκονται στα Βαλκάνια και στις χώρες του πρώην σοβιετικού μπλοκ.
Η Ρωσία παραμένει η μεγαλύτερη χώρα της Ευρώπης σε πληθυσμό. Αν και τα εδάφη της χώρας εκτείνονται σε όλη την Ασία, τα τρία τέταρτα του πληθυσμού της ζουν στην ευρωπαϊκή πλευρά της χώρας.
Η Γερμανία είναι η δεύτερη μεγαλύτερη χώρα στην Ευρώπη, ακολουθούμενη από τη Βρετανία, τη Γαλλία και την Ιταλία.
Η Ουκρανία είναι το έβδομο μεγαλύτερο πληθυσμιακό κέντρο στην Ευρώπη, αλλά μένει να δούμε πώς η τρέχουσα σύγκρουση με τη Ρωσία θα επηρεάσει τις μακροπρόθεσμες πληθυσμιακές προοπτικές της χώρας.
Αφρική: Οι πιο πολυπληθείς πόλεις του κόσμου
Το 2022, ο συνολικός πληθυσμός της Αφρικής ήταν 1,4 δισεκατομμύρια άτομα. Πολλές από τις χώρες με τους ταχύτερους ρυθμούς ανάπτυξης βρίσκονται στην Αφρική και μέχρι το 2050 ο πληθυσμός της ηπείρου αναμένεται να εκτιναχθεί στα 2,5 δισεκατομμύρια.
Στο τέλος του αιώνα οι τρεις πιο πολυπληθείς πόλεις παγκοσμίως θα βρίσκονται στην Αφρική: το Λάγος στη Νιγηρία, η Κινσάσα στη ΛΔ Κονγκό και η Νταρ Ες Σαλάμ στην Τανζανία.
Η Νιγηρία είναι η πολυπληθέστερη χώρα της Αφρικής και η μεγαλύτερη οικονομία της. Με βάση τους τρέχοντες ρυθμούς ανάπτυξης, η μεγαλύτερη πόλη της Νιγηρίας, το Λάγος, θα μπορούσε ακόμη και να αναδειχθεί ως η κορυφαία μεγαλούπολη του κόσμου μέχρι το τέλος του αιώνα.
Η Αφρική έχει μακράν τη χαμηλότερη μέση ηλικία από οποιαδήποτε από τις άλλες ηπείρους.
Βόρεια Αμερική: Το φαινόμενο του Καναδά
Ο πληθυσμός της Βόρειας Αμερικής ήταν 602 εκατομμύρια άνθρωποι το 2022.
Στην ήπειρο κυριαρχούν οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες αποτελούν περισσότερο από το ήμισυ του συνολικού πληθυσμού. Ο πληθυσμός της Αμερικής εξακολουθεί να αυξάνεται με μέτριο ρυθμό (αναλογικά με τα παγκόσμια πρότυπα), αλλά ίσως πιο ενδιαφέρουσες είναι οι εσωτερικές ροές μετανάστευσης που παρατηρούνται, ιδίως σε πολιτείες όπως το Τέξας και η Φλόριντα.
Ο Καναδάς έχει έναν από τους υψηλότερους ρυθμούς πληθυσμιακής αύξησης των μεγάλων ανεπτυγμένων οικονομιών, χάρη στη διεθνή μετανάστευση.
Το Μεξικό είναι αυτή τη στιγμή η 10η πιο πυκνοκατοικημένη χώρα, αλλά θα εκτοπιστεί σύντομα από το top 10, από τις αφρικανικές χώρες που αναπτύσσονται ταχύτατα.
Νότια Αμερική: Αύξηση των μεγα-πόλεων
Ο πληθυσμός της Νότιας Αμερικής το 2022 ήταν 439 εκατομμύρια. Η Βραζιλία αποτελεί σχεδόν το ήμισυ αυτού του συνόλου.
Κάποια στιγμή αυτή τη δεκαετία, η πρωτεύουσα της Κολομβίας, η Μπογκοτά, θα γίνει η πέμπτη μεγα-πόλη της περιοχής (η οποία ορίζεται από την ύπαρξη πληθυσμού 10 εκατομμυρίων ή περισσότερο). Το Σάο Πάολο, το Ρίο ντε Τζανέιρο, το Μπουένος Άιρες και η Λίμα είναι οι σημερινές μεγα-πόλεις της Νότιας Αμερικής.
Ωκεανία: Λίγο μεγαλύτερη πληθυσμιακά από την Καλιφόρνια
Ο πληθυσμός της περιοχής της Ωκεανίας είναι 44 εκατομμύρια άνθρωποι – μόλις λίγο υψηλότερος από τον πληθυσμό της Καλιφόρνια.
Η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία και η Παπούα Νέα Γουινέα αποτελούν τη μερίδα του λέοντος στον πληθυσμό αυτής της περιοχής.
Είναι ενδιαφέρον ότι πολλές από τις μικρότερες χώρες σε πληθυσμό μπορούν επίσης να βρεθούν σε αυτή την περιοχή.
Πότε ο πληθυσμός της Γης θα φτάσει τα 9 δισεκατομμύρια;
Ενώ η Γη μετρούσε λιγότερο από ένα δισεκατομμύριο κατοίκους ως τη δεκαετία του 1800, χρειάστηκαν μόνο 12 χρόνια για να αυξηθεί ο πληθυσμός από τα 7 στα 8 δισεκατομμύρια.
Ένδειξη δημογραφικής επιβράδυνσης είναι όμως το ότι θα χρειαστούν περίπου 15 χρόνια για να φτάσει ο πληθυσμός τα 9 δισεκατομμύρια, το 2037.
Ο ΟΗΕ προβλέπει ότι ο πληθυσμός θα φτάσει τα 10,4 δισεκατομμύρια τη δεκαετία του 2080, προτού σταθεροποιηθεί ως το τέλος του αιώνα.
