Έχουν περάσει πάνω από 35 χρόνια από τη θέσπιση των ΤΕΙ και εν έτη 2021, ακόμα δεν έχουν νομοθετηθεί τα επαγγελματικά δικαιώματα των χιλιάδων Μηχανικών, αποφοίτων των πρώην ΤΕΙ. Η παραπάνω τραγική κατάληξη είναι η πλέον χαρακτηριστική περίπτωση του δεσποτισμού των συντεχνιών έναντι της εύρυθμης λειτουργείας ενός κράτους δικαίου αλλά και μιας κοινωνίας που θέλει να αποκαλείται πολιτισμένη. Και αναφέρω την κοινωνία γιατί εν τέλη, θεωρώ ότι το θέμα είναι κυρίως κοινωνικό παρά πολιτικό. Ακόμα πιο εξοργιστικό είναι ότι, παραδοσιακά, αυτοί που ηγούνται αυτών των συντεχνιών είναι οι ίδιοι που στο δημόσιο λόγο τους «διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους» υπέρ των καταπιεσμένων, των μειονοτήτων και των κατατρεγμένων του κόσμου.
Από την ίδρυση των ιδρυμάτων μας, στα μέσα της δεκαετίας του 80 μέχρι και σήμερα δεν έχουν εκδοθεί επαγγελματικά δικαιώματα για τους Μηχανικούς ΤΕ, όπως αποκαλούμαστε υποτιμητικά (ή τεχνολόγοι ή πτυχιούχοι). Οι απόπειρες των κυβερνήσεων κατά καιρούς συναντούν τη λυσσαλέα αντίδραση του Τεχνικού Επιμελητήριου αλλά και πρυτανικών αρχών (κυρίως του ΕΜΠ). Κυρίαρχο επιχείρημα τους, είναι οι αναχρονιστικές αναφορές στο Ελληνικό Σύνταγμα (άρθρο 16) και στην Ελληνική Νομοθεσία, οι οποίες χρονολογούνται από το 1924 και νομοθετήθηκαν κυρίως για να αντιμετωπίσει η Ελλάδα το τεράστιο οικιστικό πρόβλημα που υπήρχε λόγω της Μικρασιατικής Καταστροφής. Η πλέον χαρακτηριστική περίπτωση είναι οι πολιτικοί Μηχανικοί που αποτελούσαν πάνω από το 50% των πολυτεχνικών σχολών στον μεσοπόλεμο, όπου ακόμα και σήμερα «προίκα» μια εξωπραγματική γκάμα από επαγγελματικά δικαιώματα που πρακτικά υπερκαλύπτουν ειδικότητες όπως του αρχιτέκτονα μηχανικού, του μηχανολόγου μηχανικού, του μηχανικού περιβάλλοντος κοκ.
Το 1983, η κυβέρνηση της αλλαγής μετέτρεψε τις σχολές ΚΑΤΕΕ στα γνωστά μας ΤΕΙ (Ν. 1404/83). Χρονιά αργότερα, το 2007 με κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ πάλι, με τον Ν3549/2007, τα ΤΕΙ αναβαθμίζονται σε ΑΤΕΙ (Ανώτατα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα). Το 2013, η κυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας με το σχέδιο «Αθηνά» και κάτω από τις συνθήκες απόλυτης υποτέλειας του Ελληνικού Κράτους, πραγματοποιεί μετονομασίες Σχολών και Τμημάτων των ΑΤΕΙ και παράλληλη συγχώνευση και κατάργηση Τμημάτων όπως το τμήμα Πολιτικών Δομικών Έργων του ΑΤΕΙ Κρήτης από το οποίο αποφοίτησα. Εξέλιξη που φαινομενικά δεν είχε καμία λογική αφού το εν λόγω τμήμα θεωρείτο από τα πλέον αξιόλογα αλλά που συμβαδίζει με τις προσταγές του πελατειακού κράτους των συντεχνιών. Τέλος, το 2019, με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ νομοθετήθηκαν οι συγχωνεύσεις των ΑΤΕΙ με μετονομασία από ΑΤΕΙ σε Πανεπιστήμιο.
Όλα αυτά τα χρόνια έγιναν προσπάθειες για νομοθέτηση των επαγγελματικών δικαιωμάτων των Μηχανικών ΤΕ, όμως πάντα έβρισκαν αντιδράσεις από το ΤΕΕ και τους αντιπροσώπους του στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Η πλέον χαρακτηριστική περίπτωση ήταν ο λυσσαλέος πόλεμος στην τότε κυβέρνηση, το μακρινό 2001, στο νομό περί «Ανωτατοποίησης των ΤΕΙ». Πόλεμος όχι μόνο από το ΤΕΕ αλλά και από βουλευτές Μηχανικούς, από τους φοιτητές και κυρίως από καθηγητές ΑΕΙ, με μόνο γνώμονα να μην αποτελέσουν τα κεκτημένα. Αντιγράφω από το Ερμηνευτικό Λεξικό Νέας Ελληνικής ΟΕΔΒ, «ρατσισμός ο: διακρίσεις που κάνει κάποιος σε βάρος φυλετικής, εθνικής ή κοινωνικής ομάδας, επειδή τη θεωρεί κατώτερη από τη δική του». Το ειρωνικό της όλης κατάστασης είναι ότι αφρόκρεμα των αντιδρώντων στο νομοσχέδιο της Ανωτατοποίησης αλλά και γενικά της αναγνώρισης των επαγγελματικών δικαιωμάτων των Μηχανικών ΤΕΙ είναι μεγάλο μέρος της ηγεσίας αλλά και στελέχη της Αριστεράς σήμερα. Τι να πρωτοθυμηθούμε, τον πρώην φοιτητή στο ΕΜΠ (Πολιτικών Μηχανικών) Αλέξη Τσίπρα, τον πρώην πρόεδρο ΤΕΕ Χρήστο Σπίρτζη, τον πρώην πρόεδρο της Βουλής Νίκος Βούτσης ή ο Αλέκος Φραμπουράρης. Όχι βέβαια ότι οι κυβερνήσεις της Νέας Δημοκρατίας έκαναν το οτιδήποτε για να λύσουν αυτό το τεράστιο θέμα. Για να είμαστε ειλικρινείς, το πρόβλημα δεν είναι μόνο στις ηγεσίες. Αν δεν είχε διαποτιστεί το μίσος και η ιδιοτέλεια στις συλλογικότητες μέσα στη κοινωνία, το θέμα θα είχε λυθεί σε ένα εξάμηνο , το πολύ ένα χρόνο. Είναι εξοργιστικό άνθρωποι που έχουν στην κορωνίδα της ιδεολογία τους την αλληλεγγύη, τον αντιφασισμό και τον αντιρατσισμό να φέρονται με τέτοια μισαλλοδοξία.
Για να έχουμε μια εικόνα καλό είναι να αναφέρω επιγραμματικά τον γενικό κανόνα βαθμονόμησης των πτυχίων των μηχανικών (και όχι μόνο) που ισχύει σε παγκόσμια κλίμακα. Έχουμε τα πτυχία σύντομων σπουδών (2-3 χρόνια) όπου αποκαλείται Diploma of Higher Education όπου είναι τα αντίστοιχα με τα ΙΕΚ στην Ελλάδα, έπειτα έχουμε το κύριο πτυχίο (Bachelor) το οποίο μπορεί να είναι από 3 έως 4 χρόνια, το μεταπτυχιακό (Master) το οποίο είναι από 1 ως 2 χρόνια. Για να αποκτήσει κάποιος Master θα πρέπει το σύνολο σπουδών Bachelor και Master να συμπληρώσει 5ετη φοίτηση. Τέλος τις Διδακτορικές σπουδές (Doctoral studies).Έχει θεσμοθετηθεί και το International Standard Classification of Education (ISCED) με την τελευταία αναθεώρηση του να είναι το 2011 η οποία ισχύει ως σήμερα. Όπως εύκολα μαντέψατε, το Ελληνικό σύστημα ακολουθεί την δική του κοσμοθεωρία. Τα ΤΕΙ ακολουθούν 4ετη φοίτηση ενώ οι σπουδές σε πολυτεχνικές σχολές 5ετη. Όπως αναφέρει και η σελίδα Wikipedia “Σύμφωνα με τη Διαδικασία της Μπολόνια (Bologna Process), τα πτυχία που χορηγούνταν από τα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της Ελλάδας, αντιστοιχούσαν πλήρως στα αντίστοιχα Ευρωπαϊκά Πτυχία Bachelor και κατέτασσαν τους Πτυχιούχους Τ.Ε.Ι. στο 6ο Επίπεδο Εθνικού και Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων, μαζί με τους Πτυχιούχους Α.E.I.” Ενδεικτικό της κατάστασης είναι οι απανωτές αποφάσεις του ΣτΕ όπου εγκαλούν την κυβέρνηση να νομοθετήσει επαγγελματικά δικαιώματα Μηχανικών ΤΕ, με αποκορύφωμα την 3/2018 απόφαση του ΣτΕ που επιβάλει πρόστιμο 25.000€ στο Υπουργείο Παιδείας λόγω μη συμμόρφωσης με προηγούμενες αποφάσεις! Πέραν του ότι δεν έχουν νομοθετηθεί επαγγελματικά δικαιώματα των Μηχανικών αποφοίτων ΤΕΙ, υπάρχει κάτι ακόμα πιο τραγελαφικό. Στην Ελλάδα δεν έχεις το δικαίωμα να αποκτήσεις επαγγελματικά δικαιώματα από μεταπτυχιακές αλλά ακόμα και από διδακτορικές σπουδές. Ναι καλά ακούσατε. Σε ακολουθεί σαν ρετσινιά ο προπτυχιακός τίτλος. Υπάρχουν περιπτώσεις αποφοίτων ΤΕΙ με διδακτορικό τίτλο που δεν έχουν αναγνωρισμένα επαγγελματικά δικαιώματα. Και εκεί κρύβεται και όλη η υποκρισία . Λένε διάφοροι εκπρόσωποι του ΤΕΕ κατά καιρούς ότι «δεν είναι δυνατόν να εξισωθεί το υψηλότατο επίπεδο των σπουδών στο ΕΜΠ πχ με τις σπουδές σε ένα παρακατιανό ΤΕΙ» και ταυτόχρονα οι ίδιοι έχουν θεσμοθετήσει να μην αποκτάς επαγγελματικά δικαιώματα από μεταπτυχιακές ή διδακτορικές σπουδές. Κοινώς, θα πρέπει να περάσεις από το μαγαζάκι τους. Κερασάκι στην τούρτα, το ΠΔ 99/2018 το οποίο ξεπέρασε κάθε προηγούμενο αυθαιρεσίας και σε παγκόσμια πρωτοτυπία θεσμοθέτησε τον ορό του «ενσωματωμένου μεταπτυχιακού» (integrated master) για τους αποφοίτους 5ετης φοίτησης πολυτεχνικών σχολών. Επαναλαμβάνω όλα αυτά μια «αριστερή» και «αντιρατσιστική» κυβέρνηση.
Ενώ όλα αυτά συμβαίνουν σε ότι αφορά τους αποφοίτους των Ελληνικών ΑΤΕΙ, τα πράματα αλλάζουν όταν πρόκειται για σπουδές στο εξωτερικό ή για τα ιδιωτικά κολέγια που η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ίδρυσε. Απόφοιτος από οπουδήποτε πανεπιστήμιο του κόσμου, κρατικό ή ιδιωτικό, αξιόπιστο ή ευτελές, συμβατό με την ελληνική πραγματικότητα ή όχι, το μόνο που μετράει ώστε να είσαι Μηχανικός Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης είναι τα χρόνια σπουδών. Εξαπολύουν ύβρις κατά των ΤΕΙ εδώ και 35 χρόνια, ότι είναι χαμηλού επιπέδου και δεν έχουν αξιολογηθεί λες και τα πανεπιστήμια της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας, της Ουκρανίας κοκ τα έχουν αξιολογήσει. Η υποκρισία στο μέγιστο βαθμό. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τα νέα ιδιωτικά κολέγια που πλέον παρέχουν Bachelor και Master. Ακουστήκαν κάποιες αντιδράσεις για τους τύπους αλλά παραφράζοντας αγαπημένο σύνθημα των αναρχικών και αριστερών, αρκούνται να κάνουν τον μάγκα στα ΤΕΙ και τον βλάκα στα Κολέγια.
Στην αντίπερα όχθη, τα πράγματα δεν είναι πιο ρόδινα. Ο ρόλος του συνδικαλιστικού οργάνου των Μηχανικών ΤΕΙ (ΕΕΤΕΜ) είναι το ίδιο επιβλαβής στην επίλυση του προβλήματος. Πέρα από ένα πρόεδρο που είναι περίπου 25 χρόνια σε αυτή τη θέση, χωρίς να λογοδοτεί πουθενά και με φρασεολογία πολιτικάντη της δεκαετίας του ’80, μας έχουν πρακτικά στερήσει το δικαίωμα της συμμέτοχης στις εκλογές της ΕΕΤΕΜ. Και εξηγούμαι. Τα τελευταία χρόνια, η διεκπεραίωση των ηλεκτρονικών φακέλων των αυθαίρετων (Ν.4178/13 & Ν4495/17) αλλά και το πλαίσιο το e-adeies εκτελείται μέσω της πλατφόρμας του ΤΕΕ, όπου μας έχουν εισάγει με μια ειδική φόρμουλα με ξεχωριστό Αριθμό Μητρώου και χωρίς δικαίωμα ψήφου στις εκλογές του ΤΕΕ! Πάραυτα πληρώνουμε την ίδια ετήσια συνδρομή με τους αυτοαποκαλούμενους Διπλωματούχους Μηχανικούς (55€/χρόνο). Παλαιοτέρα, για την έκδοση οικοδομικής αδείας απαιτούταν βεβαίωση της ΕΕΤΕΜ, το οποίο όπως σωστά ίσως μαντέψατε έχει καταργηθεί. Αποτέλεσμα αυτού είναι η πλειονότητα των Μηχανικών ΤΕ να μην πληρώνει συνδρομή στην ΕΕΤΕΜ αφού 1ον δεν απαιτείται και 2ον πληρώνει συνδρομή ΤΕΕ. Έχουμε και εμείς μερίδιο ευθύνης. Σε αυτό το καθεστώς, η ΕΕΤΕΜ έχει βγάλει ένα φιρμάνι και αποκλείει όσους δεν έχουν πληρώσει από το εκλέγειν και το εκλέγεστε στις εκλογές του. Έτσι εκλέγεται συνήθως Ηλεκτρολόγος Μηχανικός ΤΕ, αφού μόνο τα σχέδια ηλεκτρολόγου απαιτούν βεβαίωση από την ΕΕΤΕΜ. Όμως η εικόνα σε εκλογές επιμελητήριου να ψηφίζουν μονοψήφια ή διψήφια μέλη ανα περιφέρεια κάθε άλλο πάρα κολακευτική είναι.
Πέραν τούτου, το ηλεκτρονικό σύστημα του ΤΕΕ μπλοκάρει αναίτια τους Μηχανικούς ΤΕ και δεν έχουν την δυνατότητα να αναρτήσουν μελέτες του γνωσιακού τους αντικειμένου. Πιο συγκεκριμένα, προσωπικά ως απόφοιτος Πολιτικός Μηχανικός ΤΕ, με αποκλείει στο να ανεβάσω τοπογραφικά διαγράμματα και στατικές μελέτες στην πλατφόρμα τακτοποίησης αυθαίρετων. Επίσης με αποκλείει πλήρων από την πλατφόρμα του Ελληνικού Κτηματολογίου. Για το συγκεκριμένο θέμα έχουμε προσφύγει στο ΣΤΕ αλλά μέχρι την εκδίκαση και την έκδοση απόφασης δημιουργείται ένα τραγικό τετελεσμένο. Μας αποκλείουν από την εκπόνηση μελετών του γνωστικού μας αντικειμένου παράνομα.
Οι ίδιοι άνθρωποι που προβάλουν την συμπόνια στον μετανάστη, στον ξένο, στο διαφορετικό κοκ φέρονται με τέτοιο μίσος και ρατσισμό. Δεν υπάρχει ούτε μια ανακοίνωση παράταξης του ΤΕΕ, είτε αριστερής, είτε δεξιάς είτε αναρχικής που να συμπαρίσταται στα αιτήματα των Μηχανικών ΤΕ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα που βίωσα ήταν το 2012 περίπου, όπου συμμετείχα ενεργά στις διαδηλώσει κατά των Μνημονίων και της κατοχής της χωράς μας (από Τρωικά εσωτερικού και εξωτερικού), όπου ιδρύθηκε και στο Ηράκλειο το Σωματείο Τεχνικών Μισθωτών. Συμμετείχα στις πρώτες συνελεύσεις όπου αποτελούταν από Μηχανικούς κυρίως και ανήκαν στον ευρύτερο αριστερό και αναρχικό χώρο. Υπήρχε πολύ πάθος, ένταση και εκτενής συζήτηση ώστε να διεκδικήσουμε δημοκρατικότερη συμμέτοχη στο ΤΕΕ, χαμηλότερες εισφορές κοκ. Όταν πήρα το λόγο και ανέφερα τα παραπάνω προβλήματα επικρατούσε μια παγωμάρα και μια αμηχανία. «Ναι θα το δούμε και αυτό» αλλά καμία παραπάνω συζήτηση. Αποχώρησα χωρίς να πω πολλά πολλά.
Καλό θα είναι, σε όλα αυτά, να προσθέσω και μια ακόμα συνιστώσα σε ότι αφορά την δυσκολία επίλυσης αυτού του προβλήματος. Θα πρέπει να δούμε το θέμα από κοντά και ίσως πιο ολιστικά. Το βασικότερο εμπόδιο σε όλη αυτή τη πραγματικότητα αποτελεί το γεγονός ότι έχει επικρατήσει ο συνδικαλιστικός (με την κακή έννοια του ορού δυστυχώς) στο ΤΕΕ σε βάρος του τεχνικού – επιστημονικού. Κακά τα ψέματα, οι θέσεις του προέδρου του ΤΕΕ αλλά και των προέδρων των περιφερειακών τμημάτων του ΤΕΕ αποτελούν εφαλτήριο για την πολιτικοκοινωνική ανέλιξη τους. Έτσι η ρατσιστική αντιμετώπιση των Μηχανικών ΤΕ από τις εκάστοτε διοικήσεις του ΤΕΕ χρησιμοποιείτε ως προεκλογικό χαρτί στα χεριά της εκάστοτε διοίκησης. Θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι η όλη διαμάχη κρύβει κάτω από το χαλί τον εμφύλιο μεταξύ των ειδικοτήτων των Μηχανικών του ΤΕΕ και ειδικά ενάντια στην δεσποτική κυριαρχία των Πολιτικών Μηχανικών όπου τα θεσμοθετημένα επαγγελματικά δικαιώματα τους υπερκαλύπτουν την πλειονότητα των υπολοίπων ειδικοτήτων.
Θα πρέπει να λάβει υπόψη ο αναγνώστης ότι η μονή λύση βάσει των βαθμίδων του ISCED θα είναι η κατάργηση σαφώς του ΠΔ 99/2018 αλλά και η εξίσωση του συνόλου των πτυχίων (bachelor) του συνόλου των συναφών δραστηριοτήτων πχ των Πολιτικών Δομικών Έργων των ΤΕΙ με τους Πολιτικούς Μηχανικούς ΑΕΙ, η δυνατότητα απόκτησης επαγγελματικών δικαιωμάτων από τις μεταπτυχιακές σπουδές, η κατάργηση της διάκρισης σε «Τεχνολογική» και «Πανεπιστημιακή» Εκπαίδευση. Επίσης θα πρέπει να ανασυνταχθεί ο χάρτης των Επαγγελματικών Δικαιωμάτων των Μηχανικών με βάσει το πρόγραμμα σπουδών αλλά και λαμβάνοντας υπόψη και τις ανάγκες της αγοράς. Για να το καταδείξω, θα σας θέσω απόσπασμα συζήτησης που έχω κατά καιρούς με Τοπογράφους Μηχανικούς πολυτεχνικών σχολών. Όταν αναφέρω τα παραπάνω προβλήματα μου απαντάνε ότι «ο κάθε μηχανικός στο τομέα που σπούδασε». Όταν δε τους απαντάω ότι πρέπει πρώτα να λύσετε αυτό το πρόβλημα με τους Πολίτικους Μηχανικούς ΠΕ όπου υπογράφουν μελέτες όλων των ειδικοτήτων πρακτικά δεν ξέρουν τι να μου απαντήσουν.
Που είμαστε σήμερα.
Έχοντας περάσει την πενταετία ΣΥΡΙΖΑ και παρότι ο Υπουργός Παιδιάς κ. Γαβρογλου είχε δείξει ειλικρινή πρόθεση να λύσει το πρόβλημα των επαγγελματικών δικαιωμάτων, εν τέλη ενέδωσε στις συντεχνιακές πιέσεις. Συνέστησε κάποια επιτροπή- οπερέτα όπου έβγαλε ένα πόρισμα που ντρεπόταν και πρόεδρος του ΤΕΕ να το διαβάσει.
Παρότι έχουμε μια νέα κυβέρνηση η οποία διατείνεται ότι είναι υπερ. του ανοίγματος των κλειστών επαγγελμάτων και υπερ. του επιχειρείν, πάραυτα δεν έχει αναφέρει ούτε κουβέντα για τα επαγγελματικά δικαιώματα των Μηχανικών ΤΕ. Είναι προφανές ότι η ΕΕΤΕΜ έχει κάνει εξαιρετική δουλειά πάλι.
Πάραυτα, οι Μηχανικοί απόφοιτοι των πρώην ΤΕΙ έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο σήμερα παρέχοντας υψηλού επιπέδου επιστημονικές υπηρεσίας είτε στον ιδιωτικό τομέα είτε στον δημόσιο. Θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι σπουδές 5ετους φοίτησης σε Ελληνικές Πολυτεχνικές σχολές είναι ιδιαίτερα υψηλού επιπέδου. Ενδεικτικό είναι ότι το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο συγκαταλέγεται στα κορυφαία πολυτεχνικά ιδρύματα παγκοσμίως. Όμως και το επίπεδο σπουδών στο ΤΕΙ Κρήτης όπου αποφοίτησα και στο Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο όπου είμαι μεταπτυχιακός φοιτητής έχουν να επιδείξουν υψηλού επιπέδου φοίτηση αλλά και έρευνα. Η αγορά έχει διαχρονικά εμπιστευτεί τους Μηχανικούς ΤΕ αναγνωρίζοντας τους ανταγωνιστικό πλεονέκτημα όσο αναφορά την πρακτική επίλυση προβλημάτων σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον όπου οι προκλήσεις είναι πολυποίκιλες. Ας ελπίσουμε η Κυβέρνηση να μην αποτελέσει και αυτή με τη σειρά της ένα εμπόδιο στην ανάπτυξη της πατρίδας μας, παρακωλύοντας την νομοθέτηση δίκαιων επαγγελματικών δικαιωμάτων για τους Μηχανικούς απόφοιτους πρώην ΤΕΙ.
