Οι περισσότεροι από εμάς δεν φανταζόμαστε καν ότι μπορεί να
μας παρακολουθούν το κινητό. Όμως, αν κατεβάσαμε κάποια κακόβουλη
εφαρμογή, ή κάποιος θέλει να ξέρει τα πάντα για εμάς, αυτό το ενδεχόμενο
δεν είναι απίθανο.
Δείτε ποια σημάδια να προσέχουμε, και τι να κάνουμε αν υποψιαζόμαστε πως παρακολουθούν το κινητό.
Πώς μπορούν να μου παρακολουθούν το κινητό;
Η τεχνολογία στα κινητά αναπτύσσεται με πολύ γρήγορους ρυθμούς, παρέχοντας στους χρήστες ολοένα και περισσότερες δυνατότητες. Μαζί με τα θετικά της τεχνολογίας, όμως, υπάρχουν και αρνητικά.
Στα παλαιού τύπου κινητά, πριν τα smartphones, οι δυνατότητες παρακολούθησης ήταν περιορισμένες. Στα σύγχρονα κινητά Android και iOS, όμως, μπορούν να μας παρακολουθούν το κινητό απλά με την εγκατάσταση μιας ειδικής εφαρμογής.
Οι τρόποι παρακολούθησης
Δεν είναι πολλοί οι τρόποι με τους οποίους θα μπορούσαν κάποιοι να παρακολουθούν το κινητό μας. Οι βασικότεροι έχουν να κάνουν με την παγίδευση της συσκευής, είτε με εγκατάσταση λογισμικού, είτε διαμέσου ειδικών ηλεκτρονικών συσκευών.
Παγίδευση κινητού
Η παγίδευση της συσκευής μπορεί να υλοποιηθεί άθελά μας, με τη λήψη κακόβουλου λογισμικού. Το κακόβουλο λογισμικό μπορεί να προέρχεται και από κάποιο άτομο που μας έστειλε το λογισμικό στη συσκευή διαμέσου bluetooth ή με πλάγια εγκατάσταση. Η παγίδευση του κινητού με ειδική ηλεκτρονική συσκευή παραπέμπει ευθέως σε άτομο που γνωρίζουμε καλά και εμπιστευόμαστε. Απαιτείται η φυσική παρουσία του υποκλοπέα, και η παραμονή του κινητού αρκετή ώρα στα χέρια του.
Υποκλοπή σήματος
Ο μοναδικός τρόπος που αντιμετωπίζεται πολύ δύσκολα, και παραπέμπει βέβαια σε υπηρεσίες, κρατικές ως επί το πλείστον, δεν αφορά την παγίδευση, αλλά την υποκλοπή σήματος. Σε αυτήν την περίπτωση είναι προφανές, αν μη τι άλλο, ότι δεν είχαμε ασπαστεί την ατάκα του πρώην διευθύνοντα συμβούλου της Google, που είχαμε δει σε προηγούμενο οδηγό για το Android χωρίς Google.
Τι μπορούν να κάνουν
Αν μας παρακολουθούν το κινητό, αυτό σημαίνει ότι μπορούν να έχουν πρόσβαση στις κλήσεις μας, στα chat rooms, και στα μηνύματα sms. Επιπλέον μπορούν να βλέπουν τις φωτογραφίες που τραβήξαμε με το κινητό. Μπορούν επίσης να ενεργοποιούν το μικρόφωνο, ακούγοντας και όλες τις ιδιωτικές μας συνομιλίες. Αν όλα αυτά σας ακούγονται ως θεωρίες συνωμοσίας ή σας φαίνονται φυσιολογικά, ή θεωρείτε ότι η τεχνολογία και το να είσαι μέσα στα πράγματα συνεπάγεται και την παρακολούθηση, τότε μάλλον δεν χρειάζεται να διαβάσετε τη συνέχεια του οδηγού.
Ποιος θα μπορούσε να με παρακολουθεί
Οι κοινωνικές και επαγγελματικές μας δραστηριότητες εξ αντικειμένου ενδέχεται να δημιουργήσουν αντιπαλότητες, αθέμιτο ανταγωνισμό, και πολλές φορές έχθρα.
Είναι πολύ πιθανόν λοιπόν να υπάρχουν αδιάκριτοι που θέλουν να ξέρουν τα πάντα για μας, είτε για προσωπικούς λόγους, είτε για επαγγελματικούς. Ένας πρώην ή νυν αδιόρθωτος ζηλιάρης σύντροφος, ή κάποιος ζηλόφθων ανταγωνιστής, θα μπορούσαν να είναι στους υποψήφιους που παρακολουθούν το κινητό. Είναι ακόμη πιο πιθανό να αναθέσουν την παρακολούθηση σε επαγγελματία, όπως είναι ο ιδιωτικός ντετέκτιβ.
Φυσικά είναι πολύ πιο εύκολο να παρακολουθούν το κινητό μας οι κρατικές υπηρεσίες, τα κόμματα, και οι κυβερνητικοί θεσμοί. Επιπλέον, είναι πολύ σύνηθες όσο και επικίνδυνο, να παρακολουθούν το κινητό κάποιες εφαρμογές malware που τυχόν εγκαταστήσαμε. Συνήθως αυτό το κάνουμε χωρίς να είχαμε βεβαιωθεί απόλυτα ότι άξιζαν την εμπιστοσύνη μας.
Οι ενδείξεις
Ευτυχώς έχουμε τρόπο να δούμε αν μας παρακολουθούν το κινητό και οι ενδείξεις είναι συγκεκριμένες. Είτε έχουμε Android συσκευή, είτε iOS, μπορούμε να εντοπίσουμε αν εν αγνοία μας, έχουν εισβάλει στην προσωπική μας ζωή.
Διακοπή κλήσεων του τηλεφώνου
Πολλές φορές οι κλήσεις μας απορρίπτονται ή δυσκολεύονται λόγω ανεπαρκούς σήματος. Aν αυτό το φαινόμενο έχει αρχίσει και γίνεται έντονο και επαναλαμβάνεται πολύ πιο συχνά, τότε ενδέχεται να μας παρακολουθούν το κινητό.
Περίεργοι θόρυβοι στο ακουστικό
Αν ακούμε κάποιον ασυνήθιστο θόρυβο κατά τη διάρκεια της συνομιλίας, ή έναν παλλόμενο στατικό ήχο, αυτό θα μπορούσε να είναι σημάδι ότι κάποιος ή κάποιοι ελέγχουν τη συσκευή μας.
Γρήγορη πτώση της μπαταρίας
Οι περισσότερες κακόβουλες εφαρμογές έχουν σχεδιαστεί για να επιτίθενται στο παρασκήνιο. Αυτό τις καθιστά συνεχώς ενεργές, με αποτέλεσμα να παρατηρείται δραστική μείωση στη διάρκεια της μπαταρίας ή μεγάλη αύξηση στη θερμοκρασία της. Αν ο καθημερινός μέσος όρος διάρκειας μπαταρίας εμφανίσει δραματική πτώση ξαφνικά από τη μία μέρα στην άλλη, χωρίς πολλές ενεργές εφαρμογές να τρέχουν στο παρασκήνιο, τότε θα πρέπει να ανησυχήσουμε.
Η θερμοκρασία ξαφνικά αυξάνεται
Άλλη μία ύποπτη ένδειξη είναι όταν αίφνης και στα καλά καθούμενα, το κινητό αρχίζει και γίνεται πολύ ζεστό στην περιοχή της μπαταρίας. Φυσικά η άνοδος της θερμοκρασίας στην μπαταρία του κινητού μπορεί να οφείλεται σε υπερβολική χρήση και στις πολλές ενεργές εφαρμογές. Επιπλέον, το κινητό μας μπορεί είναι κάποιας ηλικίας. Ωστόσο εάν δεν συντρέχουν τέτοιοι λόγοι, η υπερθέρμανση είναι σημάδι ότι μπορεί να μας παρακολουθούν το κινητό.
Ανεξήγητη αύξηση δεδομένων
Τα περισσότερα κακόβουλα λογισμικά δεν κάνουν μόνο μια απλή παρακολούθηση. Προχωρούν και σε υποκλοπή σε στοιχεία λογαριασμών, αριθμούς καρτών, λίστες επαφών, κλπ. Μόλις συλλέξουν όλες τις πληροφορίες που θέλουν, χρησιμοποιούν εν αγνοία μας το 3G/4G. Κατόπιν τις αναμεταδίδουν προς άγνωστη κατεύθυνση και παραλήπτη. Αν ενεργοποιείται από μόνο του το mobile internet, ενώ το είχαμε ανενεργό, και ταυτόχρονα παρουσιάζεται ανεξήγητη αύξηση κατανάλωσης δεδομένων, ενδεχομένως να υπάρχει εισβολή από κακόβουλη εφαρμογή παρακολούθησης.
Χαμηλή απόδοση του κινητού
Είναι σύνηθες τα περισσότερα κινητά της μεσαίας κατηγορίας να γίνονται πιο αργά μετά από χρήση κάποιων μηνών. Όταν η επιβράδυνση των λειτουργιών αφορά high end κινητά, τα οποία παραμένουν το ίδιο αργά και μετά από την επανεκκίνηση της συσκευής, αυτό είναι σημάδι προσβολής από malware που έχει αρχίσει να ελέγχει το κινητό.
Παράξενα κείμενα
Ορισμένες εφαρμογές που παρακολουθούν το κινητό τηλέφωνο χρησιμοποιούν κωδικοποιημένα μηνύματα κειμένου. Με αυτά τα μηνύματα ελέγχουν ανά τακτά διαστήματα τη λειτουργία τους.
Το γραπτό μήνυμα μπορεί να εμφανίζεται ως «#18*29XX#42» ή με παρόμοιους ακαταλαβίστικους χαρακτήρες. Αν δούμε τέτοιου είδους μηνύματα στη συσκευή, είναι σίγουρο ότι η εισβολή βρίσκεται σε εξέλιξη.
Περίεργη συμπεριφορά
Οι αιφνίδιες επανεκκινήσεις της συσκευής, το ηχητικό σήμα των κλήσεων χωρίς κανέναν λόγο, καθώς επίσης και το αιφνίδιο άνοιγμα εφαρμογών χωρίς τη σχετική χρήση από εμάς, είναι ένα ανησυχητικό σημάδι ότι το τηλέφωνό μας ελέγχεται.
Μία άλλη ύποπτη ένδειξη ότι παρακολουθούν το κινητό είναι όταν για κάποιον ανεξήγητο λόγο η συσκευή αδυνατεί να δεχθεί εισερχόμενες κλήσεις, και έχει μόνο τη δυνατότητα για εξερχόμενες.
Δυσκολία στην απενεργοποίηση του κινητού
Εάν η διαδικασία τερματισμού της συσκευής καθυστερεί πολύ, ή δεν μπορεί να ολοκληρωθεί, τότε υπάρχει πρόβλημα. Αυτή η παράξενη συμπεριφορά θα μπορούσε να είναι μία ένδειξη ότι μας παρακολουθούν το κινητό.
Οι ενέργειες που απαιτούνται
Εφόσον έχουμε διαπιστώσει κάποιες από αυτές τις ενδείξεις που μόλις είδαμε, επιβάλλεται να προχωρήσουμε στις απαραίτητες κινήσεις, που θα βοηθήσουν να εκμηδενίσουμε τη δυνατότητα να μας παρακολουθούν το κινητό.
Βέβαια αν πρόκειται για παρακολούθηση που δεν έχει να κάνει με κακόβουλες εφαρμογές, αλλά με επαγγελματικό εξοπλισμό υποκλοπής σήματος, που συνήθως χρησιμοποιούν οι κρατικές υπηρεσίες, τότε δυσκολεύει ιδιαίτερα η απόκρουση της εισβολής.
Παρεμβολές ηλεκτρονικών συσκευών
Σε αυτήν την περίπτωση μπορούμε να περιορίσουμε λίγο τη δυνατότητα να μας παρακολουθούν το κινητό. Εκείνο που πρέπει να κάνουμε είναι κατά τη διάρκεια της κλήσης να σταθούμε κοντά σε ηλεκτρονικές συσκευές, όπως είναι η τηλεόραση. Το λιγότερο ισχυρό επίγειο ψηφιακό σήμα, ενδέχεται να προκαλέσει κάποιες παρεμβολές, δυσκολεύοντας αρκετά την παρακολούθηση. Ωστόσο, το πρόβλημα θα παραμείνει και δεν θα εξαλειφθεί.
Εφόσον μας έχουν στοχοποιήσει τέτοιες υπηρεσίες παρακολούθησης, η μόνη αποτελεσματική λύση είναι η οριστική απενεργοποίησή του, με ταυτόχρονη αφαίρεση της μπαταρίας και SIM, μέχρι νεωτέρας. Μπορούμε κατόπιν να προχωρήσουμε και στην καταστροφή του κινητού, αν δεν το έχουμε ανάγκη, και εφόσον δεν θεωρούμε απαραίτητη την ενέργεια να καταφύγουμε στις αρμόδιες αρχές.
Εντοπισμός των κακόβουλων εφαρμογών
Αρχικά αυτό που πρέπει να κάνουμε, είναι να κοιτάξουμε τα στατιστικά στοιχεία στη χρήση της μπαταρίας. Μπορούμε να τα βρούμε μέσα από τις ρυθμίσεις της συσκευής. Εκεί θα δούμε όλες τις γνωστές εφαρμογές που κάνουν χρήση μπαταρίας. Ωστόσο, αν δούμε κάποιο άλλο app που δεν γνωρίζουμε ή δεν χρησιμοποιούμε συχνά, ενδέχεται αυτός να είναι ο κατάσκοπος που παρακολουθεί το κινητό.
Είναι αυτονόητη η δράση μας στην περίπτωση που η μπαταρία εξαντλείται από μία άγνωστη εφαρμογή. Εκείνο που πρέπει να κάνουμε άμεσα και χωρίς κανέναν ενδοιασμό, είναι να καταργήσουμε αυτό το συγκεκριμένο app. Κατά κανόνα οι κακόβουλες εφαρμογές που παρακολουθούν το κινητό, βρίσκονται στη συσκευή μας από κάποια βεβιασμένη εγκατάσταση. Όμως, ενδέχεται να μας τις έχει προσθέσει και κάποιο γνωστό πρόσωπο που εμπιστευόμαστε ή το γνωρίζουμε καλά.
Απενεργοποίηση Bluetooth
Όπως είδαμε στην αρχή του οδηγού, το ενεργό bluetooth του κινητού ενδέχεται να βοηθήσει αυτούς που θέλουν να παρακολουθούν το κινητό μας.
Είναι σημαντικό να το χρησιμοποιούμε μόνο όταν το χρειαζόμαστε. Κατόπιν πρέπει να το απενεργοποιούμε ή να το ρυθμίζουμε να μην αποκαλύπτει τη συσκευή μας. Ο κίνδυνος του bluetooth είναι ανύπαρκτος για τις συσκευές iOS, καθότι δεν επιτρέπεται τέτοιου είδους ανταλλαγή δεδομένων. Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει για τις jailbroken συσκευές, όπου εκεί το bluetooth είναι απελευθερωμένο και λειτουργεί όπως στο Android.
Περιορισμός δεδομένων παρασκηνίου
Μπορούμε να μην επιτρέψουμε σε καμία εφαρμογή εν αγνοία μας να ενεργοποιεί το mobile internet, απαγορεύοντας την οποιαδήποτε παρασκηνιακή δραστηριότητα.
Σε κάθε περίπτωση, απαιτείται ευθύς εξαρχής να πάρουμε τον έλεγχο της χρήσης δεδομένων, είτε έχουμε μολυνθεί, είτε όχι. Αυτό το επιτυγχάνουμε μέσα από το κινητό μας, στην ενότητα της χρήσης δεδομένων. Αν δούμε ότι κάποιο app καταναλώνει πολλά δεδομένα χωρίς να το χρησιμοποιούμε, τότε ίσως θα πρέπει να το διαγράψουμε.
Αλλαγή κωδικών σε όλους τους λογαριασμούς
Εφόσον υποψιαζόμαστε ότι μας παρακολουθούν το κινητό, είναι παραπάνω από επιτακτική ανάγκη να αλλάξουμε τους κωδικούς πρόσβασης σε όλους τους λογαριασμούς ανεξαιρέτως.
Αν έχουμε iOS, το πρώτο πράγμα που επιβάλλεται να κάνουμε είναι η αλλαγή των συνθηματικών στο iCloud. Τους αντικαθιστούμε με έναν πολύ πιο ισχυρό κωδικό πρόσβασης. Το ίδιο ακριβώς πρέπει να κάνουμε και στους αντίστοιχους λογαριασμούς της Google. Επιπλέον, θα πρέπει να αλλάξουμε και όλα τα συνθηματικά στο άνοιγμα της συσκευής.
Απενεργοποίηση στις άγνωστες προελεύσεις
Αν έχουμε Android κινητό, ο κίνδυνος της κακόβουλης εφαρμογής που έχει εισβάλλει στην ιδιωτική μας ζωή θα μειωθεί, αν δεν επιτρέπουμε εγκατάσταση εφαρμογών από άλλα καταστήματα.
Αν το app δεν υπάρχει στο Play Store ή το βρήκαμε κάπου αλλού δωρεάν, θα πρέπει να είμαστε απόλυτα βέβαιοι ότι αξίζει της εμπιστοσύνης μας πριν το κατεβάσουμε. Επιπλέον, στο Android πρέπει να ελέγχουμε καθημερινά αν έχουμε δώσει άθελά μας σε κάποιο app δικαιώματα διαχειριστή. Σε αυτήν την περίπτωση, αποεπιλέγουμε τις εφαρμογές που δεν εμπιστευόμαστε, και εν ανάγκη τις διαγράφουμε αν δε μας χρειάζονται.
Σάρωση του κινητού με anti-malware
Μόλις εντοπίσουμε σημάδια που μας κάνουν να υποψιαζόμαστε ότι παρακολουθούν το κινητό διαμέσου εφαρμογής, επιβάλλεται η καθημερινή ανίχνευση κακόβουλου λογισμικού.
Μια από τις πιο ενδεδειγμένες λύσεις για τις Android συσκευές είναι
το πολύ γνωστό από την αποτελεσματικότητά του στο PC, Malwarebytes
Anti-Malware. Όμως, αν πρόκειται για κινητό το οποίο έχει root, η
κακόβουλη εφαρμογή της παρακολούθησης μπορεί να κρυφτεί με επιτυχία από
τον anti-malware έλεγχο.
Αν από τις ενδείξεις έχουμε λόγους να πιστεύουμε ότι μας παρακολουθούν
το κινητό, ίσως είναι επιτακτική η ανάγκη να κάνουμε unroot στη συσκευή.
Έλεγχος για root ή jailbreak
Αναφερθήκαμε στην αρχή του οδηγού ότι και να γίνει από τρίτους η παγίδευση του κινητού, απαιτείται η φυσική παρουσία του υποκλοπέα. Μόνο έτσι θα έχει τη δυνατότητα να επέμβει στη συσκευή.
Ωστόσο, πρόκειται για μία σπάνια περίπτωση. Τα νεότερα κινητά διαθέτουν unibody κατασκευή, που καθιστά το άνοιγμά τους ιδιαίτερα δύσκολη διαδικασία. Επιπλέον, απαιτούνται εξειδικευμένες γνώσεις και τα κατάλληλα εργαλεία. Σε αυτήν την περίπτωση η παγίδευση είναι πολύ πιο εύκολη να γίνει με μία εφαρμογή από τις πολλές που κυκλοφορούν, που μπορεί να κάνει one-click root στο κινητό μας. Είναι ακόμη πιο εύκολο αν η συσκευή δεν τρέχει το νεότερο λειτουργικό.
Από εκεί και μετά, με το rooting εν αγνοία μας, το κινητό μπορεί να γίνει ένας εύκολος στόχος παρακολούθησης. Εφόσον έχουμε ανακαλύψει μία τέτοια ενέργεια στο κινητό, αυτό που απαιτείται να γίνει άμεσα είναι το unroot στην Αndroid συσκευή. Το ίδιο ακριβώς μπορεί να συμβεί και σε μία iOS συσκευή, όπου ο υποκλοπέας είχε την ευκαιρία να της κάνει jailbreak. Και εδώ πρέπει αμέσως να απομακρύνουμε το jailbreak κάνοντας αναβάθμιση του λειτουργικού.
Κρυπτογράφηση κινητού
Εάν έχουμε Android συσκευή, τότε είναι πολύ καλή ιδέα να χρησιμοποιήσουμε τις λειτουργίες κρυπτογράφησης δεδομένων. Σε αυτήν την περίπτωση, μειώνουμε δραστικά τις επιθέσεις malware που αποσκοπούν στη συλλογή πολύτιμων δεδομένων. Αν δεν έχουμε δυνατότητες κρυπτογράφησης στη συσκευή, είναι σημαντικό να μην αποθηκεύουμε δεδομένα που αφορούν λογαριασμούς και κάρτες τραπεζών. Επιπλέον, αποφεύγουμε να αποθηκεύουμε και πληροφορίες που σχετίζονται με άλλα κρίσιμα προσωπικά δεδομένα.
Εργοστασιακές ρυθμίσεις
Οι ειδικοί σε θέματα για την ασφάλεια στα κινητά αναφέρουν, ότι αν η συσκευή έχει προσβληθεί από κακόβουλο λογισμικό που αποσκοπεί στην παρακολούθηση, και όχι μόνο, δεν είναι βέβαιο ότι όταν την διαγράψουμε, θα απομακρυνθεί και η απειλή. Ο μοναδικός ασφαλής τρόπος για να απαλλαχτούμε οριστικά από την εισβολή, είναι να δημιουργήσουμε αντίγραφα ασφάλειας όλων των δεδομένων. Κατόπιν θα πρέπει να επαναφέρουμε τη συσκευή στις εργοστασιακές ρυθμίσεις. Ωστόσο, αυτή η ενέργεια σε μία συσκευή που έχει root ή jailbreak ενδέχεται να μην φέρει κανένα αποτέλεσμα. Στο rooting, τέτοιου είδους απειλές επιβιώνουν ακόμη και μετά την επαναφορά των εργοστασιακών ρυθμίσεων. Σε αυτήν την περίπτωση, απαιτείται το άμεσο unroot / unjailbreak στην συσκευή.
Συνδρομή από τον πάροχο και τις αρχές
Αν έχουμε σοβαρούς λόγους να πιστεύουμε ότι μας παρακολουθούν το κινητό, έχουμε κάθε δικαίωμα να ζητήσουμε από τον πάροχο να ελέγξει την καταγγελία μας. Είναι βέβαιο ότι διαθέτει τον απαραίτητο τεχνικό εξοπλισμό.
Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις απαιτείται άδεια από τις αρχές για να υλοποιηθεί αυτός ο έλεγχος. Από τη στιγμή που εγκριθεί, ο πάροχος είναι σε θέση να ανιχνεύσει παράνομες υποκλοπές από συσκευές ακρόασης.
Μπορούν να παρακολουθούν το κινητό εν αγνοία μας;
Στους περισσότερους από εμάς το πιθανότερο είναι να μη συντρέχουν λόγοι για να μας παρακολουθούν το κινητό. Αναμφίβολα θα είναι ένα μεγάλο σοκ αν ανακαλύψουμε κάτι τέτοιο. Όμως, εφόσον έτυχε και σε εμάς να έχουμε τις ενδείξεις, είναι καλό να πάρουμε τις άμεσες προφυλάξεις, και να αποτρέψουμε την εισβολή στην ιδιωτική μας ζωή.
