Για αιώνες οι ψυχικές ασθένειες και η κατάθλιψη ενέπνευσαν πολλούς καλλιτέχνες, οι οποίοι αποτύπωσαν τα συναισθήματα τους στον καμβά.
Από τη μελαγχολία της Αναγέννησης και την απαισιοδοξία του Ρομαντισμού, μέχρι τις έντονες απεικονίσεις στη σύγχρονη εποχή, οι ψυχικές ασθένειες φαίνεται πως επηρέασαν την τέχνη. Πίνακες γνωστών καλλιτεχνών που αποτύπωναν τις σκέψεις και τα άσχημα συναισθήματά τους, όπως ο van Gogh και ο Edvard Munch, οπτικοποιούν με τον καλύτερο τρόπο τις καταστροφικές επιπτώσεις της κατάθλιψης.
Η Κραυγή – Edvard Munch
«Η Κραυγή» είναι από τους πιο γνωστούς πίνακες στον κόσμο. Πρόκειται για έναν εξπρεσιονιστικό πίνακα του Νορβηγού ζωγράφου Edvard Munch του 1893 που για πολλούς συμβολίζει τον υπαρξιακό τρόμο των ανθρώπων.
Ο Munch απεικόνισε τη ψυχική του κατάσταση και τις σκέψεις του με έντονα χρώματα και απλά σχήματα.
Ο ζωγράφος χαρακτήρισε το έργο του, ως ένα «πίνακα ψυχής», στον οποίο αποκάλυψε τον εσωτερικό του κόσμο και το άγχος του. «Έτσι μας κάνει να νιώθουμε η ζωή σήμερα» είχε πει. Είναι η αποτύπωση της προσωπικής του κόλασης και της μανιοκατάθλιψης.
«Ένα απόγευμα περπατούσα σε ένα μονοπάτι, η πόλη ήταν από τη μια μεριά και από την άλλη νερά περνούσαν από κάτω. Ένιωθα κουρασμένος και άρρωστος. Σταμάτησα και κοίταξα τα νερά. Ο ήλιος έδυε και τα σύννεφα γίνονταν κόκκινα. Ένιωσα μια κραυγή να περνάει μέσα από τη φύση. Μου φάνηκε ότι άκουσα την κραυγή. Ζωγράφισα αυτό τον πίνακα και έκανα τα σύννεφα να μοιάζουν με αίμα. Το χρώμα ούρλιαζε. Και αυτό μετατράπηκε στην «Κραυγή»» είχε πει ο Munch.
Μερικές Μικρές Μαχαιριές- Frida Kalho
Η ζωή της Frida Kalho σημαδεύτηκε από τον πόνο. Όταν ήταν ακόμη 6 ετών, αρρώστησε από πολιομυελίτιδα με αποτέλεσμα το ένα της πόδι να είναι μικρότερο από το άλλο και σχεδόν παράλυτο. Στα 18 της χρόνια, είχε ένα ατύχημα στο τρόλεϊ που επέβαινε, με αποτέλεσμα να υποβληθεί σε δεκάδες εγχειρήσεις σε όλη της τη ζωή. Φρικτοί πόνοι την καθήλωναν για μεγάλα χρονικά διαστήματα στο κρεβάτι. Το ατύχημα της στέρησε την ικανότητα να κάνει παιδιά, κάτι που την σημάδεψε.
Ο θυελλώδης έρωτάς της με τον ζωγράφο Ντιέγκο Ριβέρα, της προσέφερε μεγάλη χαρά, αλλά και μεγάλο πόνο. Ο Ριβέρα είχε μεγάλη αδυναμία στις γυναίκες και έκανε πολλές εξωσυζυγικές σχέσεις. Αποκορύφωμα ήταν η σχέση του με την αδερφή της, την Κριστίνα. Όταν το έμαθε η Κάλο, κατέρρευσε.
“Είμαι σε τέτοια κατάσταση θλίψης, που δεν μπορώ να ζωγραφίσω. Η κατάσταση με τον Ντιέγκο χειροτερεύει κάθε μέρα” έγραφε στο ημερολόγιό της. Τότε είναι που ζωγράφισε και τον πίνακα «Μερικές μονάχα μαχαιριές» Το έργο απεικόνιζε ένα έγκλημα. Ένας άνδρας μαχαίρωσε την γυναίκα του 16 φορές και όταν τον ρώτησαν τι έκανε εκείνος απάντησε ότι δεν της έκανε κάτι, παρά μόνο “μερικές μικρές μαχαιριές”. Ο πίνακας συμβόλιζε τον πόνο που της είχε προκαλέσει η προδοσία του Ριβέρα.
Η Φρίντα Κάλο έπασχε από κατάθλιψη.
«Υπάρχουν 2 μεγάλα ατυχήματα στη ζωή μου. Το ένα ήταν το τρόλεϊ και το άλλο ο Ντιέγκο. Και ο Ντιέγκο ήταν κατά πολύ χειρότερο» είχε αναφέρει η ζωγράφος.
Προσπαθούσε να πνίξει τον πόνο της στην τεκίλα και στο τσιγάρο, αλλά και στις εξωσυζυγικές σχέσεις.
«Προσπάθησε να πνίξω τον πόνο μου, αλλά ο μπάσταρδος έχει μάθει να κολυμπάει και τώρα είμαι συγκλονισμένη από αυτό το ειλικρινές και καλό συναίσθημα».
«Γέρος σε θλίψη/ Στο κατώφλι της αιωνιότητας» – Vincent van Gogh
Ο Vincent van Gogh υπέφερε από διάφορες διαταραχές. Ήδη από νεαρή ηλικία παρουσίασε τάσεις μελαγχολίας και πρώιμα ψυχολογικά προβλήματα. Η κατάστασή του επιδεινώθηκε τα 2 τελευταία χρόνια της ζωής του. Μανιοκατάθλιψη, διπολική διαταραχή, επιληπτικά επεισόδια είναι μερικές από τις ασθένειες που του έχουν αποδοθεί από την σύγχρονη ιατρική. Το αλκοόλ και το βαρύ κάπνισμα δυσκόλευαν την κατάστασή του.
Το 1889, ένα χρόνο πριν αυτοκτονήσει μπήκε στο ψυχιατρικό κέντρο του μοναστηριού του Αγίου Παύλου στον Σαιν Ρεμύ, πάσχοντας από κατάθλιψη. Τον Φεβρουάριο του 1890 και για εννιά εβδομάδες, η υγεία του κλονίστηκε περισσότερο.
«Αυτούς τους 2 μήνες, τα πράγματα δεν πάνε καθόλου καλά. Είμαι λυπημένος και βαριέμαι πολύ περισσότερο απ’ όσο μπορώ να σας πω. Όσο ήμουν άρρωστος έκανε μερικούς πίνακες με βάση πράγματα που θυμόμουν, τους οποίους θα σου δείξω αργότερα. Νιώθω τόσο μελαγχολικός» έλεγε σε ένα γράμμα του.
Ένα από τα έργα που έφτιαξε στην κλινική ήταν «Γέρος σε θλίψη/ Στο κατώφλι της αιωνιότητας», το οποίο ολοκληρώθηκε 2 μήνες πριν πεθάνει. Ένας γέρος κάθεται θλιμμένος σε μια καρέκλα, κρατώντας με το πρόσωπό του με τα δυο του χέρια.
Αντικατοπτρίζει την κατάσταση της υγείας του, αλλά και την άποψή του ότι όλη η ανθρωπότητα ζει με αβεβαιότητα. Είναι μια ωδή για την απελπισία που ένιωθε και την κατάθλιψη που τον βασάνιζε.
Το μπλε δωμάτιο- Pablo Picasso
Το «Μπλε δωμάτιο» δημιουργήθηκε κατά την λεγόμενη μπλε περίοδο της ζωγραφικής του ζωγράφου που διήρκεσε τρία χρόνια, από το 1901 μέχρι το 1903. Το έργο απεικονίζει μια γυναίκα που πλένεται στο στούντιο του Ισπανού ζωγράφου. Οι αποχρώσεις του μπλε και γενικότερα ψυχρά χρώματα κυριαρχούσαν στα έργα εκείνης της περιόδου, καθώς με αυτό τον τρόπο απέδιδε την κακή ψυχολογική του κατάσταση.
Επηρεασμένος από την αυτοκτονία του φίλου του και ζωγράφου, Carlos Cassagemas και γενικότερα σε μια καταθλιπτική περίοδο της ζωή του έφτιαχνε μελαγχολικές φιγούρες.
