Παγκόσμια Ημέρα κατά της Αρθρίτιδας: Συμπτώματα, παράγοντες κινδύνου & τρόποι αντιμετώπισης

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία, 400 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως ζουν με χρόνιους πόνους ή αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα λόγω αρθρίτιδας και μυοσκελετικών παθήσεων, όπως η οστεοπόρωση. Εκτιμάται ότι 4 στους 5 ανθρώπους θα αντιμετωπίσουν κατά τη διάρκεια της ζωής τους πόνο στην πλάτη. Οι πόνοι και τα προβλήματα στη μέση και στην πλάτη είναι ο δεύτερος λόγος απουσίας από την εργασία, ενώ η αρθρίτιδα και οι λοιπές παθήσεις που σχετίζονται με το μυοσκελετικό σύστημα είναι από τις βασικές αιτίες αναπηρίας και νοσοκομειακής περίθαλψης.

Τι είναι η αρθρίτιδα

Η αρθρίτιδα είναι κλινικό χαρακτηριστικό πολλών ασθενειών. Με τον όρο αρθρίτιδα περιγράφεται η φλεγμονή των αρθρώσεων που εκδηλώνεται με πόνο, δυσκαμψία, οίδημα, ερυθρότητα, θερμότητα, διόγκωση μαλακών μορίων, υπερτροφία του αρθρικού θύλακα, αύξηση των αρθρικού υγρού, καθώς και περιορισμό της κινητικότητας σε μία ή περισσότερες αρθρώσεις. Η αρθρίτιδα χαρακτηρίζεται από πόνο στην κίνηση και κατά την ψηλάφηση των αρθρώσεων.

Η αρθρίτιδα μπορεί να επηρεάσει άτομα κάθε ηλικίας. Σημαντικό ποσοστό των Ελλήνων επισκέπτονται τον γιατρό τους με προβλήματα των αρθρώσεων, μια κατάσταση που προκαλεί πόνο, απώλεια εργατοωρών, κακή ποιότητα ζωής και πρόωρη συνταξιοδότηση. Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί να προκαλέσει σοβαρή αναπηρία στον πάσχοντα. Οι γυναίκες προσβάλλονται πιο συχνά από αρθρίτιδα και συχνά παρουσιάζουν σοβαρότερα συμπτώματα.

Ποια είδη αρθρίτιδας υπάρχουν

Οι αρθρίτιδες διαχωρίζονται σε:

– εκφυλιστικές

– φλεγμονώδεις (ανοσολογικές)

– μεταβολικές (από κρυστάλλους)

Εκφυλιστικές αρθρίτιδες

Η οστεοαρθρίτιδα είναι η πιο κοινή μορφή εκφυλιστικής αρθρίτιδας. Τα συμπτώματα που την χαρακτηρίζουν είναι ο πόνος, η διόγκωση και η δυσκαμψία των αρθρώσεων.

Η οστεοαρθρίτιδα πλήττει τους χόνδρους των αρθρώσεων (το ελαστικό μέρος που καλύπτει το οστό στο σημείο της άρθρωσης) μαζί με το οστό που στηρίζει τον χόνδρο. Κύριο χαρακτηριστικό της οστεοαρθρίτιδας είναι η φθορά των χόνδρων και η εναπόθεση ασβεστίου στις αρθρώσεις.

Πρόκειται για μια μορφή αρθρίτιδας που έρχεται με τη φυσιολογική φθορά του γήρατος. Η φθορά βέβαια που υφίστανται οι αρθρώσεις μας με το πέρασμα του χρόνου είναι ανάλογη της σωστής ή μη χρήσης τους. Με άλλα λόγια, αυτή τη φυσιολογική φθορά μπορούμε να την καθυστερήσουμε και να ταλαιπωρηθούμε όσο γίνεται λιγότερο στην τρίτη ηλικία. Αν έχουμε υπάρξει υπέρβαροι, δεν γυμναζόμαστε, ή ασκούσαμε επαγγέλματα που καταπονούσαν τις αρθρώσεις μας, τότε αυτές φθείρονται πιο γρήγορα. Στα αίτια της οστεοαρθρίτιδας συγκαταλέγονται η προηγούμενη κάκωση και το ιστορικό φλεγμονής ή λοίμωξης στην άρθρωση.

Η εκφυλιστική αρθρίτιδα εμφανίζεται με πόνο στις αρθρώσεις και μερικές φορές αυτές πρήζονται και είναι ζεστές. Ο πόνος παρουσιάζεται συνήθως μετά το απόγευμα ή μετά από μια κουραστική μέρα. Οι άνθρωποι που έχουν εκφυλιστική αρθρίτιδα, το πρωί ξυπνάνε χωρίς πόνο, αντίθετα με αυτούς που έχουν φλεγμονώδη αρθρίτιδα. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να εμφανίσουν το πρωί κάποια δυσκαμψία, που όμως περνάει σύντομα.

Η βλάβη αρχίζει με την απώλεια αρθρικού χόνδρου και συνοδεύεται από σκλήρυνσητου υποχόνδριου οστού και δημιουργία οστεοφύτων. Οι αρθρώσεις που προσβάλλονται συνήθως είναι αυτές που βρίσκονται μεταξύ των φαλάγγων των δακτύλων και οι μεγάλες αρθρώσεις όπως των ισχίων και των γονάτων. Επίσης μπορεί να προσβληθεί και η σπονδυλική στήλη.

Ο ρευματολόγος είναι ο ειδικός που θα διαγνώσει την εκφυλιστική αρθρίτιδα, η οποία αντιμετωπίζεται με τη χρήση φαρμάκων, την ήπια αλλά τακτική άσκηση, την φυσικοθεραπεία και τον έλεγχο του σωματικού βάρους.

Φλεγμονώδεις αρθρίτιδες

Μερικές νόσοι με κλινικά συμπτώματα φλεγμονώδους αρθρίτιδας είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο ρευματοειδής πυρετός, ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, η ψωριασική αρθρίτιδα, η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, η σκληροδερμία κ.α.

Η πιο γνωστή φλεγμονώδης αρθρίτιδα είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Πρόκειται για μια χρόνια φλεγμονώδη, αυτοάνοση και εξελικτική νόσο, όπου το σώμα επιτίθεται στις ίδιες τις αρθρώσεις του και τις καταστρέφει σταδιακά. Είναι το συχνότερο φλεγμονώδες ρευματικό νόσημα. Προσβάλλει συνήθως άτομα ηλικίας 35-55 ετών, αλλά μπορεί να εμφανιστεί και σε άτομα οποιασδήποτε ηλικίας, ακόμη και σε παιδιά. Το γεγονός ότι είναι αυτοάνοση νόσος σημαίνει ότι το ανοσοποιητικό σύστημα προσβάλλεται και δημιουργούνται αντισώματα που καταστρέφουν τους ιστούς του σώματος.

Οι αρθρώσεις στη ρευματοειδή αρθρίτιδα πλήττονται συμμετρικά και μακροπρόθεσμα παραμορφώνονται. Στη ρευματοειδή αρθρίτιδα επηρεάζονται όμως και άλλα όργανα, όπως η καρδιά, και πρόκειται για ένα νόσημα που επηρεάζει την υγεία του ατόμου σε πολλαπλά επίπεδα.

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα προσβάλλει όλες τις αρθρώσεις του σώματος, όπου παρατηρούνται τα παρακάτω συμπτώματα: πόνος στις αρθρώσεις και δυσκαμψία, πρήξιμο, ερυθρότητα και υπερβολική θερμοκρασία, κούραση, αδυναμία, δυσκολία στον ύπνο. Τα συμπτώματα είναι χειρότερα το πρωί και ελαττώνονται με τις δραστηριότητες της ημέρας

Μεταβολικές αρθρίτιδες

Η πιο συχνή μεταβολική αρθρίτιδα είναι η ουρική αρθρίτιδα, ένα μεταβολικό νόσημα που χαρακτηρίζεται από αύξηση της συγκέντρωσης του ουρικού οξέως στο αίμα και εναπόθεση κρυστάλλων ουρικού μονονατρίου στο αρθρικό υγρό. Αυτή η εναπόθεση προκαλεί και την αρθρίτιδα. Η ουρική αρθρίτιδα είναι πιο συχνή τους άνδρες παρά στις γυναίκες. Η αναλογία ανδρών-γυναικών είναι 5:1, ενώ εμφανίζει τη μεγαλύτερη συχνότητά της μετά την πέμπτη δεκαετία της ζωής. Κλασική θέση προσβολής είναι το μεγάλο δάκτυλο του ποδιού (ποδάγρα).

Πως γίνεται η διάγνωση μιας αρθρίτιδας

Ο ρευματολόγος είναι ο γιατρός που ασχολείται με την παθολογία του μυοσκελετικού συστήματος και έχει εμπειρία στη διάγνωση, στη θεραπεία, στην αποκατάσταση και στην πρόληψη της αρθρίτιδας.

Η ρευματολογία είναι ο κλάδος της ιατρικής επιστήμης που ασχολείται κυρίως με τη μελέτη των αυτοάνοσων-συστηματικών νοσημάτων και των εκφυλιστικών παθήσεων του μυοσκελετικού συστήματος.

Τι πρέπει να κάνω για να θεραπεύσω την αρθρίτιδα

Λόγω της μεγάλου εύρους των παθήσεων που μπορεί να οδηγήσουν σε εμφάνιση αρθρίτιδας, πρέπει αρχικά να γίνει σωστή κλινική διάγνωση. Ακολούθως, πρέπει να ακολουθηθεί ειδική κατά περίπτωση θεραπευτική αγωγή, της οποίας η διάρκεια χορήγησης ποικίλλει κατά περίπτωση προκειμένου να υποχωρήσει ο πόνος και η φλεγμονή και να αποφευχθεί η εγκατάσταση μόνιμων οστικών παραμορφώσεων που δυσκολεύουν την κινητικότητα του ασθενή.

Παράγοντες κινδύνου

– ηλικία (μεγαλώνοντας μειώνεται η ικανότητα αυτό-επούλωσης των χόνδρων)

– διατροφή (χρειάζονται ασβέστιο, βιταμίνες C και D)

– παχυσαρκία (αυξάνει το βάρος στις αρθρώσεις)

– κληρονομικές παθήσεις οστών (δυσπλασίες, Charcot, Ehlers-Danlos)

– επάγγελμα (χειρωνακτική διακίνηση φορτίων)

Βαρύτητα

Η εκτίμηση γίνεται από:

– το επίπεδο του πόνου

– τη λειτουργικότητα στις άρθρωσης

– τη σύγκριση παλαιών & νέων ακτινογραφιών

Θεραπεία

Μη φαρμακολογική:

– απώλεια βάρους

– άσκηση

– εκπαίδευση

– φυσικοθεραπεία

Φαρμακολογική:

– τοπική (κρέμες), συστηματική ή ενδοαρθρική χορήγηση

– μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ)

– κοξίμπες (αναστολείς COX-2)

– θειϊκή γλυκοζαμίνη

– υαλουρονικό οξύ

Xειρουργική:

– αρθροσκόπηση

– αρθροπλαστική

***Προσοχή στην χρόνια χορήγηση φαρμάκων: κίνδυνος γαστρορραγίας, καρδιαγγειακών επιπλοκών

Συμβουλές για το ξεκίνημα και τη διατήρηση ενός προγράμματος άσκησης και φυσικής δραστηριότητας

Ασφαλής και απολαυστική φυσική δραστηριότητα είναι δυνατή για τους ανθρώπους που πάσχουν από αρθρίτιδα. Το πιο σημαντικό που πρέπει να καταλάβεις είναι ότι πρέπει να βρεις την άσκηση ή δραστηριότητα που είναι η καλύτερη ειδικά για σένα.

Ξεκίνα χαμηλά: Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να χρειάζεται να ξεκινήσεις με περπάτημα πέντε λεπτών μέρα παρά μέρα. Να θυμάσαι όμως ότι η φυσική δραστηριότητα θα κάνει καλό στο πρόβλημα σου. Προχώρα αργά, μπορεί να χρειαστεί αρκετός καιρός για να φτάσεις στο επιθυμητό επίπεδο φυσικής δραστηριότητας. Να αυξάνεις τη δραστηριότητα κάθε εβδομάδα. Συνήθως θα χρειαστείς πάνω από 3-4 εβδομάδες.

Τροποποίησε τη δραστηριότητά σου έτσι ώστε να είναι κατάλληλη για σένα: Μπορεί να χρειαστεί να σταματήσεις τη φυσική δραστηριότητα αν έχεις μια έξαρση των συμπτωμάτων της αρθρίτιδας. Μείωσε τη δραστηριότητα τουλάχιστον μέχρι το σημείο που τα συμπτώματα σου δεν χειροτερεύουν. Ενδεικτικά:

– μείωσε τις μέρες που περπατάς, π.χ. περπάτα 2 μέρες τη βδομάδα αντί τέσσερις

– περπάτα 15 λεπτά αντί 30 ή

– αντί για περπάτημα κάνε κολύμπι ή ποδήλατο

Όταν τα συμπτώματα περάσουν, μπορείς να επανέλθεις προοδευτικά στο προηγούμενο επίπεδο φυσικής δραστηριότητας για να έχεις περισσότερες πιθανότητες να παραμείνεις υγιής.

Η φυσική σου δραστηριότητα πρέπει να είναι φιλική στις αρθρώσεις σου: Υπάρχουν άνθρωποι με αρθρίτιδα που τρέχουν σε μαραθώνιους. Αν δεν έχεις κατασταλάξει ποια φυσική δραστηριότητα σε ωφελεί, καλύτερα να επιλέξεις το περπάτημα, το ποδήλατο, το κολύμπι, τον χορό ή έναν συνδυασμό αυτών των δραστηριοτήτων.

Διάλεξε τον τόπο και τον τρόπο της φυσικής δραστηριότητας: Αν νομίζεις ότι ένα ειδικό γυμναστήριο, με άλλους ανθρώπους που έχουν κι αυτοί αρθρίτιδα, είναι αυτό που προτιμάς και σου προσφέρει ασφάλεια, τότε κάνε αυτό. Αν ασκείσαι μόνος σου, για παράδειγμα περπατάς στη γειτονιά σου, διάλεξε διαδρομή που είναι ασφαλής, δηλαδή που συνεπάγεται μικρότερο κίνδυνο παραπατήματος ή στραμπουλήγματος κ.λπ.

Συμβουλέψου έναν επαγγελματία υγείας, γενικό γιατρό, ορθοπεδικό, φυσίατρο ή φυσικοθεραπευτή για το πρόγραμμα φυσικής δραστηριότητας σου. Η πρώιμη διάγνωση επίσης είναι σημαντική για την αντιμετώπιση της φλεγμονώδους αρθρίτιδας.

Τέλος, διατήρησε ένα φυσιολογικό βάρος που διευκολύνει τη μη επιβάρυνση των αρθρώσεών σου. Η απώλεια βάρους μπορεί να μειώσει την ένταση των συμπτωμάτων.

Πηγή: Υπουργείο Υγείας, Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας