Ταξιδιάρικα πουλιά! Το Συναρπαστικό Ταξίδι της Μετανάστευσης… Eίναι η εποχή τους! Η ώρα για το μεγάλο ταξίδι έχει αρχίσει για να πετάξουν ψηλά πάνω από πόλεις, θάλασσες, ερήμους, κατακτώντας μοναδικά την απόλυτη ελευθερία των αιθέρων. Ο λόγος για τα αποδημητικά πουλιά στο μακρύ ταξίδι που πραγματοποιούν κάθε χρόνο: αυτό της αναζήτησής τους για επιβίωση.
«Τίποτα δεν κάνανε οι άνθρωποι αν δε ρωτούσαν πρώτα τα πουλιά…γιατί αυτά χωρίζουν τους ανθρώπους απ’ των θεών τους τόπους…»
Όρνιθες του Αριστοφάνη
Χωρίς χάρτη και πυξίδα
Κάθε χρόνο τέτοια εποχή εκατομμύρια πουλιά κάνουν με απόλυτη επιτυχία το ίδιο ακριβώς ταξίδι! Το ταξίδι προς τις θερμές περιοχές, κυρίως της Αφρικής. Δεν έχουν χάρτες και πυξίδα, αλλά συγκεκριμένα σημεία που τα βοηθούν στον προσανατολισμό τους. Μπορεί να είναι κάποια ουράνια σώματα, όπως ο Ήλιος, η Σελήνη ή τ’ αστέρια, ίσως οι θάλασσες, τα βουνά, τα ποτάμια… Μετά το Φεβρουάριο θα επιστρέψουν ξανά στην Ευρώπη για να ζευγαρώσουν, να φτιάξουν τις φωλιές τους, να μεγαλώσουν τα μικρά τους και να αναχωρήσουν εκ νέου…
Καθώς προχωράει το φθινόπωρο, τα μεταναστευτικά πουλιά φεύγουν ομαδικά από τους τόπους αναπαραγωγής τους για να περάσουν το χειμώνα σε εύκρατο κλίμα. Τα οστά τους είναι ελαφριά, ενώ τα φτερά τους που κινούνται από δυνατούς μυς, τους επιτρέπουν να διασχίζουν τον αέρα διανύοντας πολλά χιλιόμετρα, μέρα και νύχτα. Όπως αναφέρει ο κ. Νίκος Προμπονάς, μέλος της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας «Οι πιο πολλοί άνθρωποι έχουν ταυτίσει τη μετανάστευση με τα χελιδόνια, όμως δεκάδες είδη της ορνιθοπανίδας πραγματοποιούν δύο φορές το χρόνο το μακρύ, επίπονο και επικίνδυνο ταξίδι προς και από Αφρική. Η φθινοπωρινή μετανάστευση όχι μόνο διαρκεί μεγαλύτερη περίοδο από την ανοιξιάτικη, αλλά είναι και πολυπληθέστερη, αφού πλέον στα σμήνη με τους γονείς έχουν προστεθεί και τα νεαρά παιδιά τους που γεννήθηκαν πρόσφατα!
Και πριν προλάβουν καλά-καλά να αναχωρήσουν, κάποιοι άλλοι φτερωτοί επισκέπτες καταφθάνουν, θαρρείς και έρχονται για να αναπληρώσουν το κενό τους. Είναι οι Χειμερινοί Επισκέπτες, τα πουλιά δηλαδή που θα ξεχειμωνιάσουν στη νότια Ευρώπη και στη βόρεια Αφρική. Στην πλειοψηφία τους προέρχονται από τις χώρες της βόρειας και της κεντρικής Ευρώπης, την Ουκρανία και τη Ρωσία». Στη χώρα μας, χιλιάδες πουλιά βρίσκουν καταφύγιο και τροφή, καθ΄όλη τη διάρκεια του έτους, στην προστατευόμενη περιοχή του Δέλτα του Έβρου, συνολικής έκτασης 69.000 στρεμμάτων.
Δέλτα του Έβρου: ο παράδεισος των πουλιών .Αν κάποιος πρέπει οπωσδήποτε να διαλέξει μία μόνο περιοχή στην Ελλάδα για να παρατηρήσει πουλιά, τότε η απόφαση είναι μονόδρομος: το δέλτα του Έβρου είναι ο ιδανικός τόπος!
Ο ποταμός Έβρος, ο δεύτερος μεγαλύτερος ποταμός της βαλκανικής χερσονήσου, εναποθέτει εδώ και χιλιάδες χρόνια, μετά από 204 χλμ. ροής σε ελληνικό έδαφος, τα φερτά του υλικά στη συμβολή του με το θαλάσσιο όγκο του Αιγαίου. Η μεγάλη ποικιλία του φυσικού περιβάλλοντος: αμμοθίνες, καλαμώνες, παράκτια ζώνη, παραποτάμιο δάσος, βάλτοι γλυκού νερού, λιμνοθάλασσες, λιβάδια, θαμνώδεις περιοχές καθιστούν το Δέλτα του Έβρου ιδιαίτερα ελκυστικό για την πανίδα της ευρύτερης περιοχής.
Το ανεξερεύνητο, μέχρι τη δεκαετία του 1950, δέλτα, φιλοξενούσε λύκους, τσακάλια, αγριογούρουνα, αγριόγατες. Η πλούσια ορνιθοπανίδα του, όμως, είναι ο κυριότερος λόγος για τον οποίο συγκαταλέγεται στους δημοφιλέστερους προορισμούς για παρατηρητές πουλιών από τη χώρα μας, αλλά και απ’ όλη την Ευρώπη. Στο δέλτα του Έβρου έχει παρατηρηθεί το 75% των ειδών που έχουν καταγραφεί στη χώρα! Κάποια μάλιστα απ’ αυτά είναι παγκοσμίου ενδιαφέροντος και σημασίας, όπως η Λεπτομύτα (Numenius tenuirostris), είδος το οποίο είναι απειλούμενο σε παγκόσμιο επίπεδο.
Καταγράφοντας τον ιπτάμενο κόσμο των αέναων μεταναστών
Ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Δέλτα Έβρου
από την αρχή της λειτουργίας του συνεχίζει τα προγράμματα επιστημονικής παρακολούθησης των πουλιών που ξεκίνησαν τις προηγούμενες δεκαετίες. Η μελέτη της μετανάστευσης μέσω δακτυλιώσεων στο Δέλτα του Έβρου που υλοποιείται από το 1994, έχει αποδείξει πως ο υγρότοπος αποτελεί έναν πολύ σημαντικό σταθμό ανεφοδιασμού στο ταξίδι των πουλιών μεταξύ Ευρώπης και Αφρικής.
Έχει αναδειχτεί ως η περιοχή με τα περισσότερα δακτυλιωμένα πουλιά σε όλη τη χώρα (πάνω από 85.000), ενώ οι εποχιακοί υγρότοποι της παράκτιας ζώνης της Άνθειας (Βάλτος –Αρμύρες) είναι από τους πιο σπουδαίους για τη μετανάστευση των παρυδάτιων και στρουθιόμορφων ειδών.
Η φετινή φθινοπωρινή εξόρμηση από τους ορνιθολόγους του Φορέα Διαχείρισης Δέλτα Έβρου, αλλά και εθελοντές, απέδωσε 1651 πουλιά από 38 είδη. Τα πιο πολυπληθή ήταν η Καλαμοποταμίδα, η Τσιχλοποταμίδα, ο Καλαμοτριλιστής, ο Θαμνοτσιροβάκος, ενώ δεν έλειψαν και είδη όπως ο Μελισσοφάγος, ο Στραβολαίμης, η Αλκυόνη, η Μικροπουλάδα.
Οδοιπορικό στο Δέλτα του Έβρου
Μια καλή πρόταση για να δείτε αρκετά πουλιά, σε μια σας επίσκεψη δύο – τριών ημερών στην περιοχή, είναι να αρχίσετε την περιοδεία σας από τη μικρή πόλη των Λουτρών (8χλμ. απ’ το αεροδρόμιο) κινούμενοι ανατολικά. Μόλις περάσετε το Κέντρο Πληροφόρησης υπάρχει ασφαλτοστρωμένος δρόμος ο οποίος θα σας οδηγήσει στο δυτικό τμήμα του δέλτα, περιοχή ελεύθερη για κάθε επισκέπτη που θέλει να κάνει παρατήρηση. Η ευθεία αυτή θα σας οδηγήσει δίπλα από την αναγεννημένη Δράνα – μια πολύπαθη λιμνοθάλασσα που θα τη δείτε στ’ αριστερά σας, ενώ δεξιά υπάρχει η λιμνοθάλασσα Λακί.
Η Δράνα είναι ιδανικός τόπος για όσους θέλουν να παρατηρήσουν αγριόχηνες τους χειμωνιάτικους μήνες. Οι περισσότερες είναι Ασπρομέτωπες, όμως κάθε χρόνο, παρατηρούμε και τις σπάνιες Νανόχηνες, ενώ συχνά εμφανίζεται και η Καστανόπαπια. Την ίδια εποχή μπορούν να παρατηρηθούν πολλά είδη παπιών σε μεγάλους αριθμούς, τα τρία ευρωπαϊκά είδη κύκνων, ενώ η παρουσία του Κορμοράνου, της Λαγγόνας και του Αργυροπελεκάνου είναι κοινό θέαμα. Το ίδιο συμβαίνει και με τους Λευκοτσικνιάδες και τους Σταχτοτσικνιάδες, αλλά και τον Ήταυρο, που είναι πιθανόν να εντοπιστεί ψάχνοντας την τροφή του στα κανάλια, δίπλα από τους χωματόδρομους.
Οι μεγάλες συγκεντρώσεις των αγριόχηνων αλλά και των παπιών προσελκύουν εδώ πολλά αρπακτικά για να βρουν την τροφή τους. Έτσι είναι πολύ πιθανόν να παρατηρηθούν είδη όπως ο Στικταετός, ο Βασιλαετός και ο σπάνιος Θαλασσαετός, ενώ από τα νυχτόβια ο τυχερός παρατηρητής πουλιών μπορεί να εντοπίσει τον επίσης σπάνιο για την Ελλάδα Βαλτόμπουφο.
Κατά τις μεταναστευτικές κυρίως περιόδους έχουν εμφανιστεί στην περιοχή σπάνια για την Ελλάδα είδη, όπως ο Στεπαετός, η Λεύκουρη Καλημάνα, η Χαμωτίδα ή, ακόμη πιο σπάνια, το Χιονογλάρονο, η Αλωπόχηνα και η Στικτόπαπια. Όσο δε η ενασχόληση με την παρατήρηση πουλιών αυξάνεται και περισσότεροι παρατηρητές επισκέπτονται κάθε εποχή την περιοχή, τόσο περισσότερα είδη καταγράφονται. Πολλοί εξάλλου επισκέπτονται το δέλτα του Έβρου με κρυφό όνειρο την εικόνα μιας Λεπτομύτας.
